|
| |
Een Voorпааmwооrd wordt doorgaans voor een Naamwoord, dat is, in plaats daarvan, gebruykt, het zy tót aanwyzinge van een persoon óf zaak, óf om betrekking op iets te maaken, óf om iets te vraagen, óf om de bezitting te betékenen: en hierom worden ze verdeeld in Ga naar voetnoot† Aanwyzende, Ga naar voetnoot‡ Веtrekkelyke, Ga naar voetnoot§ Vraagende, en Ga naar voetnoot⁋ Веzittende. Еn dewyl ze ook geboogen worden, zullen wу derzelver Buyging alhier aantoonen.
| |
| |
De Aanwyzende wyzen een Persoon óf zaak aan, als,
| | Eenv. | | Meerv. |
| Nom. | Ik | N. | Wy |
| Gen. | Myns óf Myner | G. | Onzer |
| Dat | My óf Aan my | D. | Ons óf Aan Ons |
| Acc. | My | A. | Ons |
| Voc. | ô Ik, ô My | V. | ô Wy |
| Abl. | Van My | Ab. | Van Ons |
| |
| | Eenv. | | Meerv. |
| Nom. | Gy | N. | Gy, Gylieden |
| Gen. | Uws óf Uwer | G. | Ulieder |
| Dat. | U óf Aan U | D. | Aan Ulieden óf Ulieden |
| Acc. | U | A. | Ulieden |
| Voc. | ô Gy | V. | ô Gylieden |
| Abl. | Van U | Ab. | Van Ulieden |
| |
| | Eenv. | | Meerv. |
| Nom. | Hy | N. | Zy |
| Gen. | Zyns óf Zyner | G. | Hunner |
| Dat. | Hem, Zich, óf Aan Hem | D. | Hen, Hun, Zich, óf Aan Hen |
| Acc. | Hem, Zich | A. | Hen, Zich, Ze |
| Abl. | Van Hem, óf Van Zich | Ab. | Van Hen |
De Voornaamwoorden, Ik zelf, Gy zelf. Ну zelf, waarvoor men in 't Latyn zegt, Egomet, Тutemet, Ipsemet, worden dus geboogen.
| |
| |
| | Eenv. | | | Meerv. |
| | Manlyk. | Vrouwelyk. |
| Nom. | Ik zelf, | Ik zelve, | N. | Ons zelve |
| Gen. | Myns zelfs, | Mynes zelfs | G. | Ons zelver |
| Dat. | My zelven, | Aan my zelve. | D. | Ons zelve of Aan Ons zelven |
| Acc. | My zelven, | My zelve | A. | Ons zelve |
| Abl. | Van my zelven, | Van my zelve, | Ab. | Van Ons zelven. |
| | Eenv. | | Meerv. |
| Nom. | Zy | N. | Zy |
| Gen. | Haars | G. | Haarer |
| Dat. | Haar, Zich, óf Aan Haar | D. | Haar, Zich, óf Aan Haar |
| Acc. | Haar, Zich | A. | Haar, Ze |
| Abl. | Van Haar, van Zich | Ab. | Van, Haar van Zich |
| | Eenv. | | | Meerv. | |
| | Manlyk | Vrouwl. | Onzydig. |
| Nom. | Deez, | Deeze, | Dit | N. | Deeze |
| Oen. | Deezes, | Deezer, | Van Dit | G. | Deezer |
| Dat. | Deezen, | Aan Deeze, | Aan Dit | D. | Deezen, óf Aan Deeze |
| Acc. | Deezen, | Deeze, | Dit | A. | Deeze |
| Abl. | Van Deezen, | Van Deeze, | Van Dit | Ab. | Van Deeze |
| |
| | Eenv. | | | | Meerv. |
| | Manl. | Vrouwl. | Onzyd. | | |
| Nom. | Die, | Die, | Dat, | N. | Die |
| Gen. | Diens, | Dier óf Van Die, | Van Dat | G. | Dier, of Van Die |
| Dat. | Dien, | Aan Die, | Aan Dat | G. | Dien óf Aan Die |
| Acc. | Dien, | Die, | Dat | A. | Dîe |
| Abl. | Van Dien, | Van Die, | Van Dat | Ab. | Van Die |
| |
| |
Betrekkelyke Voornaamwoorden hebben opzigt op een persoon óf zaak, reeds gemeld.
Het Voornaamwoord Dezelve, Dezelve, Het zelve, gebruyk ik in plaats van 't Latyn Is, Ea, Id.
| | Eenv. | | |
| | Manlyk | Vrouwl. | Onzyd. |
| Nom. | Dezelve, | Dezelve, | Het Zelve |
| Gen. | Des Zelven, | Der Zelve, | Des Zelfs, óf Des Zelven |
| Dat. | Den Zelven, | Aan de Zelve, | Aan 't Zelve |
| Acc. | Den Zelven, | De Zelve | Het Zelve |
| Abl. | Van den Zelven, | Van de Zelve, | Van het Zelve |
| | Meerv. |
| Nom. | De Zelve |
| Gen. | Der Zelver |
| Dat. | Den Zelven |
| Acc. | De Zelve |
| Abl. | Van de Zelve |
Voor het Latyn Idem, Eadem, Idem, kan men gevoeglyk zeggen, De Zelfde, Het Zelfde.
| | Eenv. | | |
| | Manlyk | Vrouwl. | Onzyd. |
| Nom. | De Zelfde, | De Zelfde, | Het Zelfde |
| Gen. | Des Zelfden, | Der Zelfde, | Des Zelfden |
| Dat. | Den Zelfden, | Aan de Zelfde, | Aan het Zelfde |
| Acc. | Den Zelfden, | De Zelfde, | Het Zelfde |
| Abl. | Van den Zelfden, | Van de Zelfde, | Van het Zelfde |
| |
| |
| | Meerv. |
| Nom. | De Zelfde |
| Gen. | Der Zelfder |
| Dat. | Den Zelfden |
| Acc. | De Zelfde |
| Abl. | Van de Zelfde |
De Zelfste gebruyk ik voor 't Latynsch Ipsissimus.
| | Eenv. | | |
| | Manlyk | Vrouwl. | Onzyd. |
| Nom. | Welk óf Welke, | Welke, | 't Welk |
| Gen. | Welks, | Welker óf Wier, | Welks óf Van 't Welk |
| Dat. | Den Welken, óf Aan Welken, | Aan Welke, | Aan 't Welk |
| Acc. | Welken, | Welke, | 't Welk |
| Abb. | Van Welken, | Van Welke, | Van 't Welk |
| | Meerv. |
| Nom. | Welke |
| Gen. | Welker |
| Dat. | Welken óf Aan Welken |
| Acc. | Welke |
| Abl. | Van welke |
Dit woord Welke is veeltyds ook Vraagende, gelyk Wie óf Wat meest altoos is.
| | Eenv. | | | | Meerv. |
| Nom. | Wie, | | Wat, | N. | Wie, Wat |
| Gen. | Wiens, | Wier, | Van Wat | G. | Wier |
| Dat. | Wien, | Aan Wie, | Aan Wat | D. D. | Wien, Aan Wie óf Aan Wat |
| Acc. | Wien, | Wie, | Wat | A. | Wie, Wat |
| Abl. | Van Wien, | Van Wie, | Van Wat | Ab. | Van Wie |
| |
| |
Het woord Wat wordt in alle geslachten, en ook in 't Meervoudige, gebruykt, als Wat Hollander? in plaats van Welk een Hóllander. Wat man leeft'er die den dood niet zien zal? Ps. LXXXIX. 49. Wat vrouw is zo hardhartig? Wat kind kan dat doen? Wat zyn 't voor luyden? Wat menschen waaren 't? 't en waare men oordeelde dat hier eene Ga naar voetnoot* Woorduytlaating was, en dat Wat hier zo veel zeggen wil als Wat slach? In de gemeene spraak gebruykt men 't woord Wat veeltyds voor iets, óf eenig, als Geef my wat: en Hy had nóg wat geld. Voor het woord Iets hoort men sommige t'onrecht zeggen Ietwes, uyt naabootsinge van 't Hoogduytsch Etwas, op dezelfde wyze gelyk etlyke in stede van Geweeten [Conscîentie] zeggen Gewisse, 't welk in 't Nederduytsch eygentlyk betékend Zékere.
Bezittende Voornaamwoorden betékenen dat men eygendom óf recht op iets heeft; en zyn Manlyk, Vrouwelyk, en Onzydig, als
| | Eenv. | | | | Meerv. |
| Nom. | Myn, | Myne, | Myn | N. | Myne |
| Gen. | Myns, | Myner, | Van Myn | G. | Myner of Van Myne |
| Dat. | Mynen, | Aan Myne, | Aan Myn | D. | Mynen, óf Aan Myne |
| Acc. | Mynen, | Myne, | Myn | A. | Myne |
| Abl. | Van Mynen, | Van Myne, | Van Myn | Abl. | Van Myne |
Aldus buygt men ook het Voornaamwoord Zyn.
| |
| |
| | Eenv. | | |
| | M. | V. | O |
| Nom. | Ons, | Onze, | Ons |
| Gen. | Onzes, | Onzer, | Van Ons |
| Dat. | Onzen, | Aan Onze, | Aan Ons |
| Acc. | Onzen, | Onze, | Ons |
| Abl. | Van Onzen, | Van Onze, | Van Ons |
| | Meerv. |
| Nom. | Onze |
| Gen. | Onzer, Van Onze |
| Dat. | Onzen, Aan Onze |
| Acc. | Onze |
| Abl. | Van Onze |
| | Eenv. | | | Meerv. | |
| | M. | V. | O. | | |
| Nom. | Uw, | Uwe, | Uw | N. | Uwe |
| Gen. | Uws, | Uwer, | Van Uw | G. | Uwer |
| Dat. | Uwen, | Aan Uwe, | Aan Uw | D. | Uwen óf Aan Uwe |
| Acc. | Uwen, | Uwe, | Uw | A. | Uwe |
| Abl. | Van Uwen, | Van Uwe, | Van Uw | Ab. | Van Uwe |
| | | Eenv. | |
| | M. | V. | O |
| Nom. | Hun, | Hunne, | Hun |
| Gen. | Hunnes, | Hunner | Huns, óf Van Hun |
| Dat. | Hunnen, | Aan Hunne, | Aan Hun |
| Acc. | Hunnen, | Hunne, | Hun |
| Abl. | Van Hunnen, | Van Hunne, | Van Hun |
| |
| |
| | | Eenv. | |
| | M. | V. | O. |
| N. | Haar, | Haare, | Haar |
| G. | Haars, | Haarer, | Haars óf Van Haar |
| D. | Haaren | Aan Haare, | Aan Haar |
| A. | Haaren, | Haare, | Haar |
| Ab. | Van Haaren | Van Haare, | Van Haar |
| | Meerv. |
| Nom. | Hunne en Haare |
| Gen. | Hunner en Haarer, óf Van Hunne en Van Haare |
| Dat. | Hunnen en Haaren, óf Aan Hunne en Aan Haare |
| Acc. | Hunne en Haare |
| Abl. | Van Hunne en Van Haare |
Nóg zyn 'er onbepaalde Voornaamwoorden, als Alle, Eenige, Sommige, Etlyke, Zodaanig, De Gene, Zulk, Ander, Zeker, Elk, een Ieder óf Yder, een Iegelyk, Iemand, Niemand. Deeze worden geboogen als de Naamwoorden, en Zulk buygt men aldus.
| | Eenv. | | | Meerv. |
| Nom. | Zulk een, | Zulk eene | N. | Zulke |
| Gen. | Van Zulken, | Van Zulk eene | G. | Zulker |
| Dat. | Aan Zulken, | Aan Zulk eene | D. | Zulken |
| Acc. | Zulken, Zulk eenen, | Zulk eene | A. | Zulke |
| Abl. | Van Zulken, | Van zulk eene | Ab. | Van Zulke |
In 't Onzydige zegt men Zulk zand.
Ieder heeft in den Genitivus, Ieders, en in den Dativus, Eenen ieder, óf Aan ieder een.
| |
| |
| | Eenvoudig. |
| Nom. | Een iegelyk |
| Gen. | Eens Iegelyks |
| Dat. | Eenen Iegelyke |
| Acc. | Eenen Iegelyken |
| Abl. | Van eenen Iegelyken |
| | Eenv. | | Meerv. |
| Nom. | De Gene, Het Gene | N. | De Gene |
| Gen. | Des Genen | G. | Der Gener |
| Dat. | Den Genen, Aan 't Gene | D. | Den Genen |
| Acc. | Den Genen, Het Gene | A. | De Gene |
| Abl. | Van den Gene, Van 't Gene | Ab. | Van de Gene |
Dus buygt men in 't Meervoudige ook Sommige, Etlyke, enz. want die hebben geen eenvoudig getal.
|
|
Auteursrechtvrij