Nieuwe testament (Noordnederlandse vertaling)

[I Johannis epistula]

I

Wi boetscappen u vanden woerde des levens, dat van beghinne was, dat wij hoerden, dat wij mit onsen oghen saghen, dat wij claerliken kenneden ende onse

hande handelden, ende tleven is gheapenbaert ende wij saghent ende ghetughent ende wij boetscapen u ewich leven, dat bi den vader was ende ons gheapenbaert is; wij saghen dat, wij hoerden dat ende wij boetscappeden u dat, op dat ghi oec mit ons gheselscap moet hebben, ende onse gheselscap si mit den vader ende Ihesu Cristo, sinen sone. Ende dit scrivic u, op dat ghi vervrouwet ende uwe vroude vol si.

Ende dit is die boetscap, die wij van hem ghehoert hebben ende wij boetscappen u, dat God tlicht is ende gheen duusternisse en sijn in hem. Ist dat wij segghen dat wij gheselscap mit hem hebben ende wij inden duusternissen wanderen, wij lieghen ende en doen die waerheyt niet, mer ist dat wij inden licht wanderen alse hi selve inden lichte is, soe hebben wij gheselscap mit malcander, ende dat bloet sijns soens Ihesu hevet ons ghereynighet van allen sonden. Ist dat wij segghen dat wij gheen sonde en hebben, wij verleyden ons selven ende die waerheyt en is in ons niet. Ist dat wij onse sonden belien, hi is

[fol. 133r]

warachtich ende gherechtich, dat hi ons onse sonden vergheve ende ons reyn make van alre boesheyt. Ist dat wij segghen dat wij niet ghesondicht en hebben, wij maken loghenachtich ende sijn woert en is in ons niet.

II

Mijn kijnderkijns, dese dinghen scrivic u, op dat ghi niet en sondighet. Mer ist dat yemant ghesondighet hevet, wij hebben biden vader enen advocaet, Ihesum Cristum, den gherechten, ende hi is selve die genade voer onse sonden ende niet voer die onse alleen, mer mede voer alle der werlt sonden.

Ende daer in weten wij, dat wine ghekennet hebben, ist dat wij sijn ghebode holden. Die seyt dat hi Gode kennet ende sijn ghebode niet en bewaert, hi is loghenachtich ende in hem en is die waerheyt niet, mer die sijn woert werliken holt, daer is die minne Godes volmaect inne. Daer in weten wij, dat wij in hem sijn. Die seyt, dat hi in hem blivet, die sal alsoe als hi wanderde, oec selve wanderen.

Alre lieveste, ic en scrive u gheen nuwe ghebod, mer dat olde ghebod, dat ghi van beghinnne hadt. Dat olde ghebod is dat woert dat ghi ghehoert hebt. Ander werf scrivic u een nuwe ghebod, dat warachtich ghemaect is in hem ende oec in u, want die duusternissen sijn gheleden ende dat warachtige licht lichtet nu. Die seyt dat hi inden licht is ende sinen brueder hatet, hi is inder duusternissen tot noch. Die sinen brueder minnet, hi blivet inden licht ende stotinghe en is in hem niet, mer die sinen brueder hatet, die is in duusternissen ende wandert in duusternissen ende en weet niet waer hi gaet, want die duusternissen hebben sijn oghen verblint.

Kijnderkijns, ic scrivet ju, dat u die sonden vergheven worden om sinen name. Vaders, ic scrive u, want ghi den ghenen ghekennet hebt, die van beghinne is. Jonghelinghe, ic scrive u, want ghi den bosen verwonnen hebt. Kijndere, ic scrive u, want ghi den vader bekennet hebt. Jonghe manne, ic scrivet u, want ghi starc sijt ende dat wort Godes in u blivet ende den bosen verwonnet hebt.

En wilt die werlt niet minnen noch die dinghen die inder werlt sijn. Ist dat yement die werlt minnet, des vaders minne en is in hem niet, want al dat in die werlt is, dat is begherlicheyt des vleysches ende begherlicheyt der oghen ende

hoverdie des levens, vanden vader niet en is, mer si is vander werlt ende die werlt sal vergane ende oer begheerlicheyt, mer die den wille Godes doet, die blivet inder ewicheyt.

Kijnderkijns, het is die leeste ure ende also ghi ghehoert hebt, dat Anteker[s]t comet, soe sijnre nu voel Antekorst gheworden, waer af wij weten, dattet die uterste ure is. Si sijn van ons ghegaen, mer si en waren vanden onsen niet, want hadden si vanden onsen gheweest, si hadden ommer mit ons ghebleven, mer op [dat] si apenbaer sijn, dat si alle vanden onsen niet en sijn. Mer ghi hebt die salvinghe

[fol. 133v]

vanden Heylighen Gheest ende ghi kennet alle dinghe. Ic en hebbe u niet ghescreven als dien ghenen die die waerheyt niet en kennen, mer als den ghenen die se weten, ende dat alle loghene vander waerheyt niet en is. Wie isser loghenachtich dan die ghene die loghent, dat Ihesus Cristus niet en is? Dit is een Antekerst, die den vader versaect ende den zone. Soe wie dien versaect, die en hevet oec den vader niet. Die den zone beliet, die heeft oec den vader. Ghi, dat ghi vanden beghinne ghehoert hebbet, dat blivet in u. Ende ist dattet in u blivet, dat ghi van beghinne ghehoert hebt, soe soldi oec inden zone ende inden vader bliven. Ende dit is die beloefte die hi ons belovet hevet: dat ewighe leven.

Dese dinghen heb ic u ghescreven van den ghenen die u verleyden. Ende die salvinghe, die ghi van hem ontfanghen hebt, moet bliven in u ende ghi en hebbes gheen noet, dat u yeman leer, mer alsoe sijn salvinghe u leert van allen dingen, ende het is warachtich ende het en is gheen loghen, ende alsoe si u gheleert hevet, blivet in hem, op dat, wanneer hi apenbaren sal, dat wij zeker betrouwen moeten hebben ende ons van hem niet en scamen in sijnre toecoemst. Ist dat ghi wetet dat hi gherechtich is, soe weet, dat elc, die gherechticheyt doet, uut hem gheboren is.

III

Besiet, hoe sulke mynne ons die vader ghegheven hevet, dat wij kijnder Godes heyten ende sijn. Daer om en hevet ons die werlt niet ghekennet, want si en kennede hem niet. Alre lieveste, nu sijn wij sonen Godes ende noch en ist niet apenbaer verschenen dat wij werden sollen, want wij wetent, soe wanneer dattet apenbaren sal, dat wij sijns ghelijc sollen wesen, want wij sollen sien alsoe als hi is. Ende eelc die dese hape in hem hevet, die heyliget hem alsoe die ghene oec gheheylicht is. Elc die sonde doet, die doet oec ongherechticheyt ende sonde is oec ongherechticheyt. Ende ghi weet dat hi apenbaerde, op dat hi die sonden af soude doen, ende die sonde en is in hem niet. Elc die in hem blivet, die en sondighet niet, ende elc die sondighet, die en saches niet noch die en kennedes niet.

Kijnderkijns, nyeman en verleyde u. Die gherechticheyt doet, die is gherechtich, alsoe die oec gherechtich is, hi inder ewicheyt ende wij inden ghelove. Die sonde doet, die is uut den viande, want die viant sondicht van beghinne. Daer in is die zone Godes gheapenbaert, op dat hi breke die werke des viants.

Elc die van Gode gheboren is, en doet gheen sonde, want sijn zaet blivet in hem ende hi en mach niet sondighen, want hi is uut Gode gheboren. Daer in sijn si apenbaer die kijnder Godes ende die kijnder des vyants: elc die niet gherechtich is, die en is van Gode niet, ende die sijn brueder niet en minnet.

Want dit is die bootscappinge, die ghi van beghinne ghehoert hebt, dat ghi malcanderen minnet, niet alse Caym, die vanden bosen was ende sinen broeder versloech. Ende waer om versloech hine? Want sijn werken quaet waren, mer sijns broeders werke gherechtich. Brueders, ende ist dat u die werelt hatet, en wilt niet verwon\deren,

[fol. 134r]

want wij wetent dat wij vander doet overghevoert sijn int leven, want wij minnen die brueders. Die niet en minnet, blijft inder doet. Elc die sinen brueder hatet, is manslachtich, ende ghi wetet dat alle manslachter ewich leven niet en hevet in hem selven blivende. Daer inne hebben wij die mynne Godes ghekennet, want hi sijn ziel voer ons ghegheven hevet, ende wij sijn sculdich, voer onse bruederen onse zielen te setten. Die deser werlt substancie hevet ende sinen brueder siet noot hebben ende van hem sijn inaderen slutet, hoe blijft die minne Godes in hem?

Mijn kijnderkijns, laet ons niet minnen mitten woerde noch mitter tonghen, mer inden werken ende inder waerheyt. Daer in kennen wij, dat wij vander waerheyt sijn ende in sijnre yeghenwordicheyt sollen wij onse herten raden, want ist dat ons onse herte berispet, God is meerre dan onse herte ende hi bekennet alle dinc. Alre lieveste, ist dat onse herte ons niet en berispet, soe hebben wij betrouwen tot Gode, so wat wij bidden, dat wij dat oec van hem ontfanghen sollen, want sijn ghebode bewaren wijn ende die dinghen die voer hem behaghelic sijn, doen wi. Ende dit is sijn ghebot, dat wij gheloven inden name sijns zoens Ihesu Cristi ende dat wij malcander mynnen als hi ons tghebod ghegheven hevet. Ende die sijn ghebot holt, die blivet in Gode ende God in hem. Ende daer in weten wij, dat van sinen gheest in ons blivet, dien hi ons ghegheven hevet.

III

Alre lieveste, en wilt allen gheesten niet gheloven, mer proevet die gheeste, of si van Gode sijn, want het sijn vole valsche propheten uut ghegaen in die werlt. In desen wort die gheest ghekennet, die Gode toe hoert: elc gheest die Ihesum Cristum beliet, dat hi inden vleysche ghecomen is, die is van Gode, ende elc gheest die Ihesum sceydet, die en is van Gode niet. Ende dese is een Antikeerst, daer ghi af ghehoret hebt, dat hi comet ende nu altehans is hi in die werlt. Ghi sijt van Gode, kijnderkijns, ende ghi hebten verwonnen, want hi is meerre, die in u is, dan die in die werlt is. Si sijn vander werlt. Daer om spreken si van der werlt ende die werlt hoert se. Wij sijn van Gode. Die Gode kennet, die hoert ons; die van Gode niet en is, die en hoert ons niet. Daer in kennen wij den gheest der waerheyt ende den gheest der dwalinghe.

Alre lieveste, laet ons onderlinghe minnen, want minne is van Gode ende elc die minnet, is van Gode gheboren ende hi kennet Gode. Die niet mint, en kennet Gode niet, dat God die minne is. In dien is die mynne Godes gheapenbaert in ons, dat God sinen enighen zone gheseynt hevet in dese werlt, op dat wij overmids hem solden leven. Daer in is die minne, niet als of wij Gode gheminnet hadden, mer dat

hi irst [ons] mynnede ende heft sinen sone gheseyndet een ghena\dicheyt

[fol. 134v]

te wesen voer onse sonden. Alre lieveste, alsoe ons God gheminnet hevet, alsoe sijn wij oec sculdich malc ander te minnen. Gode en hevet nieman ghesien. Ist dat wij onderlinghe minnen, soe blivet God in ons ende sijn minne is in ons volmaect.

In desen kennen wij, dat wij in hem bliven ende hi in ons, want hi hevet ons van sinen gheest ghegheven. Ende wi hebbent ghesien ende ghetughent, dat die vader sinen sone, den beholder der werlt, gheseynt hevet. Soe wie beliet dat Ihesus die sone Godes is, God blivet in hem ende hi in Gode. Ende wij kenneden ende gheloven der minnen, die God in ons heeft.

God is die minne ende die blivet inder minnen, die blivet in Gode ende God in hem.

Daer in is die minne volmaect mit ons, dat wij vri betrouwen hebben inden daghe des ordels, want alsoe hi is, alsoe sijn wij in deser werlt. Vrese en is inder minnen niet, mer volmaecte minne slutet die vrese buten, want vrese hevet pine ende die vreset, en is niet volmaect inder minnen. Laet ons daer om Gode minnen, want God hevet ons irst ghemint. Ist dat yeman segghen sal: Ic minne Gode, ende sinen brueder hatet, hi is loghenachtich, want die sinen brueder niet en mint, dien hi siet, hoe mach hi Gode minnen, dien hi niet en siet? Ende dat ghebod hebben wij van Gode, dat die Gode minnet, die moet oec sinen brueder minnen.

V

Elc die ghelovet, dat Ihesus is Cristus, die is van Gode gheboren, ende elc die den ghenen minnet, die hem gebaert hevet, die minnet dien ghenen die van hem gheboren is. Daer in hebben wij bekennet, dat wij die kijnder Godes minnen, want wij Gode minnen ende sijn ghebode doen. Want dit is die minne Godes, dat wij sijn ghebode bewaren. Ende sijn ghebode en sijn niet zware, want alle, dat uut Gode gheboren is, verwinnet die werlt, ende onse ghelove is dat verwinnen, dat die werlt verwinnet. Wie ist, die die werlt verwinnet dan die ghelovet, dat Ihesus die zone Godes is? Dit is hi, die ghecomen is over mids den water ende overmids den bloede, Ihesus Cristus, niet allene inden water, mer inden water ende inden bloede. Ende die gheest ist, diet ghetughet, dat Cristus die waerheyt is. Want drie isser, diet tghetuuch inder eerden gheven: die gheest, dat water ende bloet, ende drie isser, diet ghetuuch inden hemel gheven: die vader ende dat woert ende die Heylighe Gheest, ende dese drie sijn een. Ist dat wij der menschen ghetughenisse ontfanghen, tghetughe Gods is meerre, ende dat ist ghetughe Godes, datter merre is, want hi van sinen zone ghetughet hevet. Die inden zone Godes ghelovet, die hevet die ghetughenisse Godes in [hem]; die den zone niet en ghelovet, de maket den vader loghenachtich, want hi niet en ghelovet inder tughenisse die God van sinen zone ghetughet hevet. Ende dat ist

[fol. 135r]

ghetughe, dat ons God ewich leven gegheven hevet ende dit leven is in sinen zone. Die den zoen hevet, die hevet tleven; die den zone Godes niet en hevet, die en hevet tleven niet.

Dit scrive ic u, op dat ghi wetet dat ghi ewich leven hebt, die inden name des zone Godes ghelovet.

Ende dit is koen betrouwen dat wij tot hem hebben, want soe wat wij eyschen na sinen wille, hoert hi ons. Ende wij weten, dat hi ons hoert, soe wat wij ghebeden hebben, want wij weten, dat wij die eyschinghe van hem hebben, die wij eyschen.

Die sinen brueder weet sondighen, sonde niet totter doet, biddet hi, hi sal hem oec dat leven gheven dien die niet totter doot toe en sondighet. Daer is sonde totter doot, nyet en segghe ic, dat yeman daer voer bidde. Alle boesheyt is sonde ende het is sonde ter doot.

Wij weten dat elc die uut Gode gheboren is, die en sondighet niet, mer die ghebuerte Godes ontholt hem ende die bose en ruertes niet. Wij weten dat wij van Gode sijn ende alle die werlt is int quade ghesettet. Ende wij weten dat die zone Godes ghecomen is ende ons den sin ghegheven hevet, dat wij den warachtighen God solden kennen ende wesen in sinen warachtighen zone. Dit is die warachtige God ende dat ewighe leven.

Kijnderkijns, hoet u vanden afgoden.

Sunte Johannes eerste epistel gaet uut ende sijn ander beghint.