Nieuwe testament (Noordnederlandse vertaling)

[I Petri epistula]

I

Petrus, apostel Ihesu Cristi, ontbiedet den vercoernen incoemelinghen der verstroyinghe Ponti, Galatie, Capadocie, Asye ende Bithimie nader voerwetentheyt

Godes des vaders, in heylicheyden des gheestes, in ghehoersamicheyden ende in die besprenkelinghe des bloedes Ihesu Cristi: ghenade ende vrede moet u ghemenichvoldighet werden.

Ghebenediet si God ende die vader ons Heren Ihesu Cristi, die ons nae sijnre groter ontfarmeherticheyt weder ghebaert hevet inder levender hapen overmids der verrisenisse Ihesu Cristi uut den doden, inder onvergancliker ende onbevlecter ende onverdorreliker erfnisse inden hemel ontholden in u, die inder moghentheyt Godes behoedet wort overmids den ghelove bereydet gheapenbaert te werden inder uutterster tijt, daer ghi in verblidet solt werden, al ist dattet nu behoert een luttel bedroeft te wesen in menigherhande temptacien, op dat proevinghe uwes gheloves edelre sij dan dat golt, dat overmids den vuere gheproevet ende ghevonden worde inden ghelove ende inder glorien ende inder eren in die apenbaringhe Ihesu Cristi, dien ghi mynnet, al en hebt ghijs niet ghesien, daer ghi oec nu in ghelovet, al ziet ghijs niet, ende al ghelovende verblidet in ontelliker ende glorificeerder blijscapen, wederbrenghe[nde] dat ende uwes gheloves, dat is salicheit der zielen, van welker salicheyt die propheten ondersochten ende hebben ondervonden, die vander toecomender ghenaden in u hebben gheprofetiert, ondersoekende in wat of in hoe sulker tijt dattet die gheest Cristi in hem bewisede, voerboetscapende die lidinghe die in Cristo sijn, ende die achter naecomende glorien, den propheten dien gheapenbaert

[fol. 128v]

is niet hem selven alleen, mer u dienden si die dinghen die u nu gheboetscapt sijn overmids den ghenen die u die ewangelie ghepredict hebben inden Heylighen Gheest, die vanden hemel gheseyndet was, daer die enghelen in begheren te scouwen.

Daer om hebt op ghescorte leyndene uwes ghemoedes ende weest sober ende volmaect ende hapet in dier ghenaden, die u aenghedragen is inder apenbaringhen Ihesu Cristi alse kinder der ghehoersamicheyt, niet ghelijc ghemaect den irsten begherlicheyden uwer onbekeentheyt, mer nae dien ghereynigeden, die u gheroepen heeft, op dat ghi oec selve in alre wanderinghen reyn sijt, want het is ghescreven: Gi solt reyn wesen, want ic bin reyn. Wandert inder tijt uwes yeghenwordighen levens in vresen, want ghi roept den ghenen aen, die sonder ontfanghen der personen oerdelt nae eens yegheliken menschen werc. Wetet, dat ghi van uwer onnutter wanderinghe der vaderliker settinghe niet verlosset en sijt mit vergancliken golde of silver, mer mitten durenbaren bloede als des onbesmetten ende onbevlecten lams Cristi, te voren gheordineert voer der werlt makinghe, mer hi is gheapenbaert inden leesten tiden om ju, die overmids hem ghelovich sijt in Gode, diene verweckede vander doot ende gaf hem glorie, op dat uwe ghelove ende hape in Gode solde wesen.

Maket uwe zielen zuver in ghehoersamicheyt der mynnen, in eenvoldigher mynnen der broederlicheyt, mynnet malcander uter herten eernsteliker. Ghi sijt gheboren niet van vergancliken zade, mer van onvergancliken overmids den woerde des levenden Godes ende des blivenden Godes. Want alle vleysche is hoye ende alle sijn glorie is als die bloeme des hoyes; dat hoye is verdorret ende sijn bloeme is af ghevallen, mer des Heren wort blivet in ewicheyt. Ende dat ist twoert, dat in ju ghepredicht is.

II

Daer om doet af alle quaetheyt ende alle bedrieghelicheyt ende gheveinstheden ende nydicheyden ende alle verminderinghe mit achter talen, begheert die melke als kijndere die nu gheboren sijn, redelic sonder bedrieghelicheyt, op dat ghi daer in wasset in salicheyden, ist dat ghi ghesmaket hebt, hoe zuet die Heer is, toe welken Cristum, den levenden steen, ghi toe gaende sijt, mer vanden menschen verworpen, ende van Gode uut vercoren ende gheeert, ende ghi alse levende stene wort daer op ghetymmert tot gheesteliken husen, dat heylige priesterscap te offeren gheestelike offerande, Gode ontfanclic overmids Ihesum Cristum. Daer om holdet die scrifture in: Sich, ic sal in Syon setten den oversten hoernic steen, uutvercoren, duerbaer, ende die daer in ghelovet, die en sal hem niet scamen. Daer om u si eer, die ghelovet, mer den ghenen die niet en gheloven, is die steen, dien die werc lude verworpen, gheworden int hoevet des hoernics ende een steen der stotinghen ende een leye der scandalizeringhen

[fol. 129r]

den ghenen die snovelen inden woerden noch en gheloven in dien, daer si oec in ghesettet sijn. Mer ghi sijt een uutvercoren gheslachte, een coninclike priesterscap, een heylich volc, lude der vercrighinghe, op dat ghi sijn doghede vertellet, die u uut den duusternissen gheroepen hevet in sijn wonderlic licht, die voertijts gheen volc en waert, mer nu sijt ghi tfolc Godes, die die ontfarmherticheyt niet vercreghen en hadt, mer nu hebt ghi se vercreghen.

Alre lieveste, ic bidde u alse vremde lude ende peelgrime, hoedet u van vleyscheliken begherten, die yeghens der zielen striden, hebbet uwe wanderinghe goet onder den volc, op dat si in dien dat si van u verminderen mit achter talen als van quaet werkers, dat si u moghen merken vanden goeden ende Gode loven inden daghe der visiteringhe.

Weset alre menscheliker creaturen ondergheworpen om Gode, het si den coninc als den ghenen die boven gaende is, het si den hertoghen als den ghenen die van hem gheseyndet is totter wraken der quaet werkers, mer totten love der goeder. Want alsoe is die wille Godes, dat ghi al weldoende zwighen doet der onwiser menschen onbekentheyt. Weset alse vrie lude ende niet als een deecsel der quaetheyt hebbende die vriheyt, mer alse knechte Godes, eert alle menschen, minnet die broederscap, ontsiet Gode, eert den coninc.

Ghi knechte, sijt den heren onderdanich in alre vresen, niet alleen den goeden ende den ghesaten, mer oec mede den onghesaten, want dit is een ghenade, ist dat yemant om die mede wetentheyt Godes druc lidet, onrechtelic lidende. Want wat danc is dat wert, ist dat ghi misdoet ende dan gheslaghen werdet ende dat lidet? Mer ist dat ghi weldoende verduldelic lidet, dat is danc voer Gode, want daer in sijt ghi gheropen, want daer is oec Cristus in ghepassijt voer ju ende laet u exempel, dat ghi sijn exempel volghet, die gheen zonde ghedaen en hevet noch ghene loesheyt en is in sinen monde ghevonden; doe hi vervloeket wart, en vermaledide hi niet, doe hi leet, en dreyghede hi niet, mer hi gaf hem selven dien tonrecht ordelden, hi droech selve onse sonden in sinen lichaem op dat holt, op dat wij, die in die zonden doet waren, der gherechticheyt solden leven, in wees mismaectheyden ghi ghesont sijt gheworden. Want ghi waert alse dwalende scape, mer nu sijt di bekeert totten heerde ende totten bisscope uwer zielen.

III

Ende des ghelijc die wive sollen horen mannen onderdanich wesen ende op dat of daer enighe manne sijn die den woerde [niet en gheloven,] overmids wanderinghe der wive sonder woert ghewonnen worden, ghi vrouwen, siet aen uwe heylighe wanderinghe in der vresen, welker vrouwen vercieringhe inden

[fol. 129v]

haer niet van buten en sal wesen of ommehanghinghe des goldes of vercieringhe der aentreckinge der cledere, mer die die verborgen mensche des herten is in onverganclicheyden des gherustes ende des ghesaten gheestes, die inder teghenwordicheyt Godes rijc is. Want also hebben voertijts die heylighe wive, die in Gode hapeden, hem verciert, onderdanich horen eyghenen mannen, alse Zara Abraham ghehoersam was ende hieten heer, wes dochteren ghi sijt. Doet wel ende en ontsiet gene verstueringhe.

Ghi manne, weset medewonende mit uwen wiven nae consciencien, deylt hem die eere als den cranckeren wiveliken vatekins, ghelike den mede erfghenamen der ghenaden des levens, op dat uwe ghebede niet gheheyndert en worden.

Mer weset alle inden ghelove eendrachtich, mede lidende, minners der bruederlicheyt, ontfarmhertich, oetmoedich, niet quaet voer quaet gheldende noch vloec om vloec, mer daer en teghens weel segghende, want daer in sijt ghi gheroepen, dat ghi die benedijnghe in erflicheyden besittet. Want die dat leven minnen wille ende gode daghe sien, die dwinghe sijn tonghe van quade ende sijn lippen, dat si gheen bedrieghelicheyt en spreken, ende hi keer af vanden quade ende hi doe dat goede, hi soeke den vrede ende hi volghe hem nae. Want die oghen des Heren sijn op die gherechtighen ende sijn oren in oeren ghebede, mer dat aensicht des Heren is op die ghene die quaet doen.

Ende wie ist, die u dere, of ghi goede minres gheweest hebt? Mer ist dat ghi oec yet lidet om die gherechticheyt, soe si di salich. Mer hoer vrese en soldi niet ontsien ende ghi en solt niet versaghet wesen. Mer den Heer Cristum heylighet in uwen herten. Weset altoes bereet ghenoch te doen elken, die u redene eyschet van dier hapen die in u is, mer mit saticheyden ende mit vresen; hebt een goede consciencie, op dat si hem scamen in dien dat si u verminderen, die uwe goede wanderinghe in Cristo lasteren. Want het is beter wel doende te liden, ist dattet die wille Godes wil, dan qualic doende. Want Cristus is oec eens voer die sonden ghestorven, die gherechtighe voer die ongherechtige, dat hi ons Gode solde offeren, ghedodet inden vleysche, mer inden gheeste levendich ghemaect, in welken hi quam ende predikede den ghenen die inden kerkener waren, die voertijts onghelovich waren, doe si die lijdsamheyt Godes verwachteden inden daghen Noe, doe die arcke ghetimmert wart, daer luttel, dat is achte zielen, in beholden waren ghemaect overmids den water. Ende nu hevet oec u dat doepsel, dat van gheliker formen is, beholden ghemaect,

[fol. 130r]

niet die ofdoeninge der vulnissen des vleysches, mer der goeder consciencien vraghinghe in Goede overmids der verrisenissen Ihesu Cristi, die ter rechterhant Godes is, des vaders, verslindende die doet, op dat wij erfghenamen des ewighen levens ghemaect worden; soe is hi inden hemel ghegaen ende hevet hem onderdanich ghemaket die enghelen ende die potestaten ende die virtutes.

IIII

Cristus is ghepassijt inden vleysche, weset ghi oec mitter selver ghedachten ghewapent, want die ghene die inden vleysch ghepassijt is, die hevet af ghelaten vanden sonden, op dat hi nu niet en leve inder menschen begherlicheyden, mer hi leve naden wille Godes, datter noch tijts is inden vleysche. Want die tijt die gheleden is, is ghenoech den wille des volcs te volbrenghen, die in oncuyscheyden, in begherlicheyden, in wijndrinckinghe, in etinghe, in drinkinghe ende in ongheoerlofder oefeninghe der afgode ghewandert hebben, daer die onghelovigen in verwonderen, dat ghi niet mede te samen en lopet in die selve confusie der oncuyscheyt, blasphemerende, die den ghenen reden sollen gheven, die bereet is te ordelen levende ende doden. Daer om is oec den doden dat ewangelium gheprediket, dat si veroerdelt worden vanden menschen die inden vleysche leven, op dat si na Gode leven inden gheeste.

Alre menschen eynde sal naken. Daer om weset wijs ende waket in bedinghen, mer voer alle dinghe hebt onderlinghe in u selven eenpaerlike minne, want die minne decket manichvoldicheyt der sonden. Herberghet malcander sonder murmuracien. Een yeghelic, alsoe als hi die ghenade ontfanghen hevet, alsoe sal hi se aendienen in malcander alse goede scaffenaren der menichvoldigher ghenaden Godes. Soe wie spreket, [die spreke] recht als die leringhe Godes; soe wie dient, [die doe dat] als uut der doechden die God aendient, op dat God in allen dinghen gheeert werde overmids Ihesum Christum, wien dat eer is ende ghebod in ewen te ewen. Amen.

Alre lieveste, en wilt niet vervremdet werden inder hetten die u totter proevinghen is, als of u wat nuwes ghesciede. Mer verblidet te samen deylende den lidene Cristi, op dat ghi in die apenbaringhe sijnre glorien vervrouwet verblidende. Wert ghi inden name Cristi ghelastert, ghi solt salich wesen, want datter eren ende der glorien ende der doegheden Godes toe hoert ende die sijns gheestes [is,] rustet op u. Mer nyeman van u en lide als een manslachter of een dief of een quaetspreker of als een begheerre der vremder dinghen. Met ist datter yement lidet als een keerstijn, die en scame hem niet, mer hi eer Gode in desen name. Want het

[fol. 130v]

is tijt, dat dat oerdel vanden huse godes beghinne. Is dat dat irst van u begonnen wort, hoe sulken eynde sal der gheenre wesen, die der ewangelien Godes niet ghelovet en hebben? Ende of die gherechtighe nauwe beholden sal werden, die onghenadighe ende die sonder, waer sollen si <bliken>? Ende aldus oec die liden naden wille Godes, die bevelen oer zielen den ghetrouwen scepper inden weldaden.

V

Daer om bid ic die oude die in u sijn, ic die een mede olde bin ende een ghetuuch der passien Cristi bin ende dier glorien een mede deelre, die in toecomender tijt te apenbaren is: voedet dat cudde Godes, dat in u is, voer sorghet niet bedwanghelic, mer willichlic na Gode, niet om dat lelike loen, mer uut willichheyden, noch niet dat ghi heert in die clercscap, mer weset den cudde uut meninghen een forme gheworden, op dat wanneer die prince der herden apenbaren sal, ghi ontfanghen moet die onverganclike crone der glorien.

Des ghelijc, ghi jonghelinghe, weset den olden onderdanich ende bewiset alle gader oetmoedicheyt in malcander, want die Heer wederstaet den hoverdighen, mer den oetmoedighen ghevet hi gracie.

Daer om weset veroetmoedighet onder die moghende hant Godes, op dat hi u verheffe in die tijt der vandinghen. Alle uwe sorchvoldicheyt werpet in hem, want hem is die sorghe van u. Weset sober ende waket, want u wedersake, die viant, gaet omme als een brischende lewe, soekende dien hi verslinden mach. Dien wederstaet [starc] int ghelove ende weet, dat die selve lidinghe der bruederscap, die inder werlt is gheschiet, die is uwer bruederlicheyt gheschiet.

Mer God alre ghenaden, die u gheroepen hevet in sijn ewighe glorie in Cristo Ihesu, een luttel ghepinighet, hi salt volbrenghen, hi salt stadighen ende hi salt vastmaken. Hem si glorie ende ghebot van ewen te ewen. Amen.

Bi Silvanum, uwen ghetrouwen brueder, als ic mene, heb ic dit cortelic ghescreven, biddende ende ghetughende dit een warachtighe gracie Godes te wesen; staet daer in.

Die keerke gruetet u, die in Babilonien is te samen ghegadert, ende Marcus, mijn zone. Grutet malcander onderlinghe inden heylighen cussen.

Ju allen si ghenade, die in Cristo Ihesu sijt. Amen.

Sunte Peters irste epistel gaet uut ende sijn ander beghinnet.