Nieuwe testament (Noordnederlandse vertaling)

[Ad Titum]

[Proloog]

Paulus scrivet dese epistel tot Tytum, synen jongher, dien hi bisscop maecte ende lieten te Chreten, daer hi in oetmoedicheyden ende in simpelheyden vole leet. Ende dit is sine maniere in den voertganghe der epistolen: irst gruet hine, daer nae leert hi hem van dien ambocht, datten bisscop toe hoert, ende hoe hi daer in doen sal, ende hoe solcke priestere hi maken sal in sinen stichte, daer nae, hoe dat hi enen yegheliken nae sinen state, nae sijnre oltheyt ende nae sijnre leghenisse leren sal, ten leesten, hoe hi die onghelovi\ghe

[fol. 116r]

scuwen sal.

Hijer gaet dat prologus uut ende die epistel beghinnet tot Titum.

I

Paulus, Godes knecht ende apostel Ihesu Cristi, nae den ghelove der Godes ver\coerne ende kennisse der waerheyt, welke kennisse na der goedertierenheyt is, na der hapen des ewighens levens, dat die ghene die niet en lieghet, beloeft heft voer werltlike tiden, mer in bequamen tiden hevet hi sijn woert gheapenbaert in der predikinghe, die mi betrouwet is na den ghebode Godes, onses beholders, ontbiedet Tito, den gheminden zone nae den ghemenen ghelove: gracie ende vrede si di van Gode, onsen vader, ende Cristo Ihesu, onsen beholder.

Om des willen liet ic di te Crethe, dattu die dinghen corrigeren soldeste, die daer ontbraken, ende priesteren over die steden setten, als ic di gheordineert hebbe. Soe wie sonder lasterlic gherucht is, eens wives man, ghelovende kijnder hebbende, niet in wroghinghe der oncuyscheyt of niet onderdanich. Want enen bisscop behoert sonder lasterlic berispinghe te wesen als enen scheffener Godes, niet hoverdich, niet toernich, niet opten wine te seer ghesettet, niet en slagher te wesen, niet ghirich des lelikes ghewinnes, mer hem behoert te wesen gheerne gaste te ontfanghen, goedertieren, sober, gherechtich, hem ontholdende, aengripende dat sermoen dat na der warachtigher leringhen is, op dat hi machtich si inder ganser leringhe toe te troesten ende die ghene te berispen, diet weder spreken.

Want voel isser onghehoersam ende ydel sprekers ende verleyders ende alre meest die vander besnidenisse sijn, welke behoerlic is berispt te wesen. Si verkieren allet ghesinde, lerende dat niet en betaemt, om leliker winninghen wille. Een van hem seyde, hoer eyghen prophete: Die van Creten sijn altoes loghenachtich, quade beesten, traech des buucs. Dat ghetuuch is warachtich. Om welke zake berispse hardelic, op dat si gans inden ghelove sijn ende den joedschen fabulen niet aen en dencken ende den gheboden der menschen, die hem af kieren vander waerheyt. Alle dinghe sijn reyn den reynen, mer den bevleckeden ende den onghelovighen sijn alle dinghe onreyne, mer oer verstandenisse ende oer consciencie sijn bevlecket, want si die cracht der scrifturen niet en weten. Si belien hem Gode te kennen, mer si versaken mitten werken, want si sijn Gode hatelic ende onghelovelic ende toe allen goeden werken wederproeft.

II

Mer sprec du datter ganser leringhen betaemt.

Troest die olden toe, dat si sober sijn ende scamel, die wise, dat si gans sijn inden ghelove ende inder mynnen ende inder lijdsamheyt, die olde vrouwen in heyligher wisen te wesen, niet scande maecsteren, niet dienende te voel wijns, veel lerende, dat si vroetscap leren, die jonghe vrouwen, dat si oer manne mynnen, dat si oer kijnder lief hebben, vroet te wesen, reyn, sober, sorghe des huses hebbende, goe\dertieren,

[fol. 116v]

horen mannen onderdanich, op dat dat woert Godes niet gheblasphemeert en worde.

Des ghelijc toetroest die jonghelinghe, dat si sober sijn in allen dinghen; ghif di selven toe enen exempel der goeder werke in leringhen, in gheheelheyden, in swaerheyden; dijn woert si gans onberispelic, op dat die ghene die daer weder is, hem scame, niet quades hebbende van ons te segghen.

Leer die knechte horen heren onderdanich te wesen in allen dinghen, behaghende, niet weder sprekende, niet bedrieghende, met in allen dinghen goet ghelove bewisende, op dat si die leringhe Godes, ons beholders, in allen dinghen vercieren.

Die gracie Godes, ons beholders, hevet allen menschen gheapenbaret, ons lerende, dat wij verlogenden dat der oefeninghe Godes teghen is ende werltliken begherten. Laet ons soberlic ende gherechtichlic ende goedertierlic leven in deser werlt, verbeydende de heylighe hape ende die toecoemst der glorien des groten Godes ende ons beholders Ihesu Cristi, die hem selven voer ons ghegheven hevet, op dat hi ons verlosede van alre onrechticheyt ende hem een ontfanclic volc reyn makede, nae volgheren der goeder werke.

Sprec dese dinghe ende vermaense mit allen ghebode, dat di nyeman en versmae.

III

Vermaense den princen ende den moghentheyden onderdanich te wesen, hoeren segghen ghehoersam te wesen, toe allen goeden werc bereet te wesen, nyeman te blasphemieren, niet kijfachtich te wesen, mer satich, alle ghesaticheyt bewisende tot allen menschen.

Want wij waren oec voertijts onwijs ende onghelovich, dwalende, den begherten dienende ende menigherhande weelden, in quaetheyden ende in nydicheyden werkende, hatelic, onderlinghe hatende. Doe die goedertierenheyt ende die menschelicheyt Godes, onses beholders, apenbaerde, niet van den werken der gherechticheyt, die wij ghewrocht hebben, mer na sijnre ontfarmherticheyt, heft hi ons beholden ghemaect overmids den doepsel der weder verbaringhe ende vernuwinghe des Heylighen Gheestes, dien hi overvloyelic in ons ghestort hevet overmids Ihesum Cristum, onsen beholder, op dat wij van sijnre gracien gherechtverdighet erfghenamen sijn nae der hapen des ewighen levens.

Dit is een warachtich woert ende van desen voerseyden wilic dattu ander lude stichtes, dat sijs achten den goeden werken voer te wesen, die Gode gheloven. Dese dinghen sijn den menschen goet ende orbarlic, mer dwase questien ende vertellinghe der gheslachten ende stridinghe ende kivinghe der ewe, die scuwe, want si sijn onnutte [ende] ydel. Nae der irster ende [der] ander berispinghe scuwe den onghelovighen mensche, wetende, dat hi verkiert is, die aldusdanich is, ende hi misdoet, verdoemt in sijns selves oerdel.

Als ic Artheman of Titicum tot

[fol. 117r]

di seynde, soe haest tot mi te comen te Meopelim, want daer heb ic ghesettet te verwinteren.

Zende Zenam, den gheleerden inder ewe, ende Apollo eernstelic voer, op dat hem niet en ghebreke, op dat si van onsen goeden werken leren voer wesen tot noettorftighen dinghen, op dat si niet onvruchtbaer en sijn.

Alle groeten si di, die mit mi sijn. Groete die ghene die ons minnen inden ghelove.

Die gracie Godes si mit hem allen. Amen.

Dese epistel gaet uut ende dat prologus van der navolghender epistel beghint tot Phylomenen.