Nieuwe testament (Noordnederlandse vertaling)

[II Ad Timotheum]

[Proloog]

Paulus, die te Romen inden kerkenaer ghevanghen lach ende cortelic uter tijt sceyden soude, screef dese ander epistel Thymotheo sinen jongher, die mit ziecten ende mit vole vervolghinghe beladen was, ende vermaent hem, dat hi volherdende arbeyde inder gracien, die hem bevolen is, ende troest hem toe in voel manieren die martelie te liden ende te vol duren inden dienst der ewangelien. Ende wat inden leesten tiden toecomende is, voerseghet hi hem ende van sinen sterven. Aldus is hi voertgaende inder leringhe: irst groet hine, daer nae danct hi Gode vanden goede, dat hi ghedaen hevet, daer nae vertellet hi, hoe gherne dat hi en saghe, daer nae vermaent hi en te prediken mit sijns selves exempel, ende des stervens ghetroest te wesen in voel wisen, daer nae hoe sulc die menschen wesen sollen inden leesten daghen, ten leesten, hoe dat die tijt sijnre lossinghen aen staende is ende hoe cort hi uter tijt sal varen.

Dat prologus gaet uut ende die ander epistel ad Thimotheum beghinnet.

I

Paulus, overmids den wille Godes apostel Ihesu Cristi nader beloeften des levens, dat in Cristo Ihesu is, ontbidet Thimotheo, den lievesten zone: gracie ende ontfarmherticheyt ende vrede si di van Gode, den vader, ende onsen Heer Ihesu Cristo.

Ic doe Gode danc, dien ic diene van minen voervaders in puere consciencien, dat ic sonder onderlaet dijnre ghedencnisse hebbe nacht ende dach, in mijnre bedinghe di begherende te sien. Ic ghedencke dijnre tranen, op dat ic van vrouden vervullet [worde,] ghedencnisse hebbende dies gheloves, dat ongheveynst in di is, welc ghelove oec irst woende in Loyde, dijnre older moeder, ende in dijnre moeder Euniche. Ic binnes zeker, dattet oec in di woent. Om welke zake ic di vermane, dattu verwecste die gracie Godes, die in di is overmids insettinghe mijnre hande. Want God en hevet ons niet ghegheven den gheest der vresen, mer den gheest der doghede ende der mynnen ende der soberheyt. Aldus en wildi des ghetughes ons Heren Ihesu Cristi niet scamen noch mijnre, sinen ghevanghen, mer arbeyt mitter ewangelien na der moghentheyt Godes, die ons verloest hevet ende gheroepen inder heyligher roepinghe, niet nae onsen werken, mer nae sinen op sette ende gracie, die ons ghegheven is in Cristo Ihesu voer die werltlike tide, mer si is nu gheapenbaert overmids inlichtinghe ons beholders Ihesu Cristi, welc Cristus ghedestrueert hevet die doet ende hevet verlicht dat leven ende die onsterflicheyt overmids der ewangelien, daer ic een prediker ende een apostel in ghesettet bin ende een meyster der heydene

[fol. 114v]

. Om welker zaken ic dit oec lide, mer ic en scames my niet, want ic weet, wien ic ghelovet hebbe, ende ic bins zeker, dat hijs machtich is te ontholden in dien daghe toe die bevelnisse die hi my betrouwet hevet. Hebbe een forme der ganser woerde, die du van my hebbeste ghehoert, inden ghelove ende in minnen in Cristo Ihesu. Bewaer die goede bevelnisse die di bevolen is over mids den Heylighen Gheest, die in ons woent.

Du weetste, dat si alle van my ghekeert sijn, die in Azien sijn, van welken Phygelus is ende Hermogenes. Die Heer moet den huse Onesyfori ontfarmherticheyt gheven, want hi hevet my dicwile ghelavet ende hi en scaemde hem mijnre vanghenisse niet, mer doe hi te Romen quam, socht hi my eernstelic ende vant my. Die Heer moet hem gheven ontfarmherticheyt vanden Heer te vinden in dien daghe, ende hoe voel hi my toe Ephesum ghedient hevet, dat wetestu bet.

II

Daer om, mijn kijnt, wese starc inder gracien, die in Cristo Ihesu is, ende die du van my ghehoert hebst bi voel ghetughen; bevele dese dinge ghetrouwen luden die bequame sijn oec andere te leren.

Arbeyt als een goet ridder Ihesu Cristi. Nieman, die Gode stridet, en vermenichvoldicht hem in werliken dinghen, op dat hi den ghenen behaghe, die hi hem selven hevet toe gheticht. Want die [oec] stridet inden striden, en sal niet ghecroent werden dan die witteliken hevet ghestreden. Den werkenden ackerman behoert alre irst vanden vruchten te ontfanghen. Verstant dat ic segghe: die Heer sal di in allen dinghen verstant geven. Ghedenc Ihesum Cristum verresen te wesen vanden doden van Davids gheslachte, na mijnre ewangelien, daer ic in arbeyde totter vanghenisse toe recht of ic qualicke wrochte. Mer dat woert Godes en is niet ghebonden. Daer om lide ic alle dinghe, op dat si oec salicheyt vercrighen mit hemelscher glorien, die in Cristo Ihesu is. Dit is een warachtich woert, want sijn wij mede ghestorven, soe soelen wij oec mede leven, ist dat wij liden, soe sollen wij oec mede regnieren, ist dat wine versaect hebben, hi sal ons oec versaken, al en gheloven wij niet, hij blivet ghetrouwe. Hi en mach hem selven niet versaken.

Dese dinghe vermane ic ende ghetughe voer den Heer: en wil niet mit woerden striden, het en is niet nutte dan tot verkeringhe der gheenre diet horen. Eernstelic biet Gode di selven [lovelic] ende enen werkere die hem niet en scamet, te recht vertreckende dat woert der waerheyt. Scuwe blasphemelike ende ydel sprekinghe, want si sollen seer crachtich wesen teghen die oeffeninghe Godes ende oer leringhe crupet als een canker, van welken [is] Hymeneus ende Phyletus, die vander waerheyt ghevallen sijn, segghende, dat die verrisenisse nu ghesciet ix, ende verkeren somigher menschen ghelove. Mer dat fundament Godes staet vaste ende heft dit litteken: Die Here hevet se bekent, wie si sijn ende: Elc scede vander boesheit, die des Heren name noemt. In enen groten huse en sijn niet alleen ghulden vate ende silveren, mer oec holten vate ende eerdene, ende [die] somighe werden ghebruuct in eren ende die somighe in oneeren. Daer om soe wie hem suvert van desen, die sal inder eren een gheheylicht vat wesen ende oerbaerlic, den Heer tot allen goeden werken bereet. Scuwe

[fol. 115r]

joghedelike begheerten, mer volghe der gherechticheyt, den ghelove, der mynnen, den vrede mit den ghenen die den Heer aenroepen uut puren herten, mer dwase questien ende sonder leer scuwe, wetende, dat si stridinge maken. Ende des Heren knecht en behoert niet te striden, mer sachtmoedich te wesen tot hem allen, leerlic, ghedoechsam, mit maticheden berispende den ghenen diet wederstaen thent hem God berouwe gheve, die waerheyt te kennen ende weder vercoeveren van des vyants stricken, daer si ghevanghen of gheholden worden tot sinen wille.

III

Mer dat wetet, dat inden leesten daghen aen sollen staen vreselike tiden, ende die menschen sollen hem selven mynnende wesen, ghirich, opverheven, hoverdich, die oeffeninghe Godes bespottende, den olders onghehoersam, ondancsamich, mit groten sonden bevlect, sonder mede doghen, sonder vrede, ander lude mit sonden te beruchten, oncuysch, onghenadich, sonder goedertierenheyt, verraders, wreet, opgheblasen, meer mynres der weelden dan Godes, hebbende ghedaente der goedertierenheyt, mer hoer dogheden versakende, ende scuwe dese. Want van desen sijn si, die die huse doerbarende [sijn] ende leyden die wivekens ghevanghen, belast mit sonden, die gheleyt werden mit menigher hande begherten, altoes lerende ende nummermeer tot wetentheyt der waerheyt comende. Alse Jambres ende Membres Moyses wederstonden, alsoe wederstaen dese der waerheyt, menschen van verdervenden ghemoede, wederslachtich int ghelove. Mer si en sollen voert niet vorderen, mer hore onwetentheyt sal hem allen apenbaer wesen, alsoe oec der gheenre was.

Mer du hebste vervolghet mine leringhe, mine insettinghe, opset, ghelove, lancmoedicheyt, minne, lijdsamheyt, vervolghinghe, lidinghe, hoe solc my ghedaen sijn te Anthiochien, in Yconio ende in Listris, hoe solke vervolghinghe ic gheleden hebbe, ende uut allen desen hevet my God verloset. Ende alle die goedertierlic leven willen in Cristo Ihesu, die sollen vervolghinge liden. Mer quade menschen ende bedrieghers sollen voertgaen dwalende in een argher ende in dwalinghe sendende.

Mer blijf du in dien, die du gheleret hebste ende di betrouwet sijn, wetende van wien dattu dat gheleert hebste, ende wantu die heylighe scrijft van dijnre kijntsheyt ghekennet hebste, die di leren mach totter salicheyt overmids den ghelove, dat in Cristo Ihesu is. Alle scrifture, godlicke in ghegeest, is orbaerlic mede te leren, mede te argueren, mede te berispen, mede te wisen in die gherechticheyt, op dat die mensche Ghodes volcomen si, gheleert tot elken goeden werke.

IIII

Ic ghetughet voer Gode ende Cristo Ihesu, die levende ende doden ordelen sal, ende bi sijnre toecoemst ende bi sinen rike, dattu twoert predickeste; stant aen, alst bequaemelic tijt is ende als niet bequamelic tijt en is,

[fol. 115v]

arguere, bidde, berispese in alre lijdsamheyt ende leringhe, want die tijt sal wesen, dat si ganse leringhe niet liden en sollen, mer tot oeren begheerten sollen si hem meesters aenhalen, die in die oren clouwen, ende si sollen dat horen vander waerheyt af kyeren ende totten fabulen ghekeert werden. Mer wake du, arbeyde du in hem allen, doech des ewangelisten werc, vervulle sinen dienste, wes sober.

Want ic beghinne nu op gheoffert te werden ende die tijt mijnre loesinghen is nae bi. Ic heb enen goeden strijt ghestreden, den loep heb ic volbracht, tghelove heb ic beholden. Inden anderen is my die crone der gherechticheyt op gheleyt, die my die Heer gheven sal in dien daghe, die gherechtighe richter, ende niet alleen my, mer oec den ghenen die sine toecoemst mynnen.

Haest cortelic toe my te comen. Want Demas hevet my ghelaten, mynnende dese werlt, ende ghinc en wech toe Thessalonicam, Crescens is gheseynt in Galaciam, Tytus in Dalmaciam. Lucas is alleen mit my. Nemet Marcum ende brenghet hem hier mit di, want hi is my nutte inden bevoelenen dienst.

Thitichum heb ic tot Ephesum gheseynt. Dien roc, dien ic te Troade bi Carpum liet, alstu comest, brenget hem mit di, ende die boeke, ende sonderlinghe die stucken.

Allexander, die smit, hevet my voel quades bewiset; die Heer sal hem lonen nae sinen werken. Scuwe du dien oec, want hi hevet onsen woerden seer wederstaen.

In mijnre irster bescherminghe en was my nyeman by, mer alle lieten sy my. Ic beghere, dattet hem niet verweten en werde. Die Heer stont by my ende sterkede my, dat overmids my die predekinghe vervollet worde ende alle die heydene horen, ende ic bin verloset van des lewen monde. Die Heer hevet my oec verloset van allen quaden werke ende sal my beholden maken in sijn hemelsche rijc, wien dat glorie moet wesen in ewen te ewen. Amen.

Gruetet Priscam ende Aquilam ende Onesifori ghesinde.

Erasthus bleef te Corinthien, mer Trophimum liet ic te Milethen ziec.

Haesti voer den winter te comen.

Die gruetet Eubolus ende Pudens ende Linus ende Claudia ende alle die brueders.

Die Here Ihesus si mit dinen gheest. Gracie si mit ons. Amen.

Die ander epistel ad Thymotheum gaet uut, ende dat prologus van der navolghender epistel beghinnet, die hi tot Tytum screef.