Nieuwe testament (Noordnederlandse vertaling)

[I Ad Thessalonicenses]

[Proloog]

Dese navolghende epistel screef die apostel ad Thessalonicenses. Thessalonica is die hoeftstat van Macedonien, dat een provincie van Grieken is. Dese waren mit cleynen arbeyde bekeert vanden apostel. Noch om druc noch om enighe valsche leer scheyden si vanden ghelove ende vander waerheyt. Dese stonden alsoe ghefundeert inden ghelove ende inder hapen des toe comenden levens, dat si vervolghinghe ende drucke van hoeren medeburghers leden mit bliden moede om den name Cristi. Nochtan waster somich onder hem, die ledich waren ende vol ydelre eren ende die vander verri\senissen

[fol. 108v]

niet en smakeden ende waren seer droevich van hoere vriende sterven. Ende onder hem waren oec somighe overspeelres. Dese wil hi daer af verrichten mit deser epistelen, die hi screef te Athenen, ende sijn meninghe is die quade te verrichten ende die goede toe volstandicheyden te troesten. Irst groet hi se, daer na danct hi Gode van oeren gueden werken, daer nae doet hi ghedencken hoer ghelove ende die maniere hoerre bekeringhe ende hoer lijtsamheyt, daer nae van sinen arbeyde ende vander waerheyt der ewangelien ende van sijnre behoeder wanderinghe onder hem ende mit hoe groeter begherten hi se begheert te sien, daer nae berispt hi die quade ende proeft, dat die doden verrisen sollen, ende ten leesten scrijft hi een ghemeyne leringe tot hem allen.

Hier eyndet dat prologus, ende die epistel beghint.

I

Paulus ende Silvanus ende Thimotheus ontbieden der kerken van Thessalonica: u si gracie ende vrede van Gode, den vader, ende den Heer Ihesu Cristo.

Wij dancken Gode altoes voer u allen ende [doen] ghedenckenisse in onsen ghebeden, sonder onderlaet ghedenckende des wercs uwes gheloven ende arbeyts ende mynnen ende lidelicheyden der hapen ons Heren Ihesu Cristi, voer Gode ende onsen vader. Gheminde bruders van Gode, wetet ju uutverkiesinghe, want onse ewangelie en was tot u inden woerden niet alleen, mer inder moghentheyt ende inden Heylighen Geest ende in voel vollicheden, als ghi wetet, hoe solc wij waren onder u om u. Ende ghi sijt onse naevolghers gheworden ende des Heren ende ghi ontfanghet dat woert in voel druckes mit vrouden des Heylighen Geestes, alsoe dat ghi een exempel gheworden sijt allen den ghelovighen in Macedonien ende in Achayen. Want van u is die leer des Heren kondich ghemaect, niet alleen in Macedonien ende in Achayen, mer in elker stede is u ghelove, dat alleen tot Gode strecket, voert ghegaen, alsoe dattet ons gheen noet en is u yet te spreken. Want si boetscappent van ons, hoe sulken inganc wij hadden tot u ende hoe ghi tot Gode bekeert sijt vanden afgoden, den warachtighen ende den levenden Gode te dienen ende te verbeydene vanden hemel sinen soen Ihesum, dien hi uut den doden verweckede, die ons ontlosset hevet vanden toecomenden toerne.

II

Want brueders, ist dat ghi kennet onsen inganc tot u, soe en was hi niet ydel. Mer al waren wi te voeren ghepinighet ende mit scanden belast, als ghi wel wetet, in Philippis, wij hadden betrouwen in onsen Gode, dat ewangelium Godes in voel sorchvoldicheden tot u te spreken.

Want onse toetroestinghe en is niet van dwalinghen, noch van onreynicheyden, noch in scalcheden, mer alsoe wij van Gode gheprueft sijn, datmen dat ewangelium ons beloefde, alsoe spreken wij, niet als den menschen behaghende, mer Gode, die onse herte proevet. Noch wij en hebben voertijts niet ghewest in die leringhe der smekinghe, als ghi wel wetet, noch in oersake der ghiricheyden, God is ghetughe. Ende wij en sochten van

[fol. 109r]

den menschen gheen eer, noch oec van u, noch van anderen, al mochten wij u last hebben gheweest als apostolen Cristi, mer wij sijn cleyn oetmoedich in die middel van u gheworden, recht of een voetster hoer kijnder voedede. Alsoe sijn wij u ghirichlic begherende; wij wolden u gheven niet alleen dat ewangelium Godes, mer oec mede onse zielen, want ghi sijt ons die alre lieveste gheworden. Brueders, ghedencket onses arbeyts ende der moyenissen, nachtes ende daghes arbeydende, op dat wij nyeman van u en beswaerden. Wij predikeden dat ewangelium Cristi in u. Ghi sijts ghetughe ende God, hoe heylichlic ende hoe reckelic ende sonder claghen wij ghewest hebben ju, die ghelovet hebt, als ghi wael wetet, hoe dat wij enen yegheliken van u als een vader sijn kijnder [ju] biddende ende troestende ende ghetughende waren, op dat ghi Gode werdeliken wanderde, die u in sijn rike ende in sijn glorie gheroepen hevet.

Ende daer om doen wij Gode danc sonder onderlaet, want doe ghi van ons ontfanghen hadt dat wort des horen Godes, doe ontfinghet ghi dat niet als der menschen woert, mer alst is waerlic dat woert Godes, die in u werket, die ghelovet hevet. Want brueders, ghi sijt naevolghers gheworden der kerken Godes, die in Judeen sijn in Cristo Ihesu, want dat selve hebdi oec mede gheleden van uwen mede gheslachten, alsoe als si oec vanden Joden leden, die den Heer Ihesum versloeghen ende die propheten, die hebben ons oec vervolghet, ende si en behagheden Gode niet ende si sijn alle menschen weder, si verbieden ons tspreken mitten heydenen, dat si beholden worden, op dat si oer sonden altoes vervolleden. Want die gramscap Godes quam te voren op hem ende sal duren totten eynde.

Brueders, wij waren van u onghetroest totter tijt van monde ende yeghenwordicheyt ende niet van herten, wij haesteder des toe overvloyliker ju aensicht te sien mit groter begherten. Want wij wolden tot u comen, ic, Paulus, eenwarve ende anderwerve, mer die viant hevet ons ghehindert. Want [wat] is ons hape of vroude of crone der glorien? Sijt ghijt niet voer onsen Heer Ihesum Cristum in sinen toecoemst? Ghi sijt onse glorie ende onse vroude.

III

Daer om en leden wijs niet langher ende het ghenoechde ons alleen toe Athenen te bliven, ende wij seyndeden Thimotheum, onsen brueder ende dienre Godes inder ewangelien Cristi om u te starken ende te troesten voer u ghelove, op dat nyeman beweghet en werde in desen tribulacien. Want ghi wetet selve, dat wij daer in ghesettet sijn, want doe wij bi u waren, voerseyden wijt u, dat wij tribulacie liden souden, alst oec ghesciet is ende ghi wetet. Daer om

[fol. 109v]

en lide ict niet meer, ic en sendede om te kennen uwe ghelove, of hi u licht bekeert hadde die ghene die te temptieren pleghet, ende onse arbeyt niet te vergheves en worde.

Mer nu, doe Thimotheus van u quam tot ons ende hi ons boetscapte uwe ghelove ende uwe minne ende want ghi onser nutte ghedenckenisse hebbet, altoes begherende ons te sien alsoe als wij oec u, daer om, brueders, sijn wij ghetroest in u in alre noet ende in allen onsen druc over mids ju ghelove, want wij leven nu, ist dat ghi in Gode staet. Want wat dankewerc moghen wij Gode doen voer u in alre bliscappen, daer wij in verbliden om u voer onsen Gode, nacht ende dach overvloyliken biddende, dat wij u aensicht moeten sien ende vervullen moeten die dinghen die uwen ghelove ontbreken.

Mer God selve ende onse vader ende die Heer Ihesus moet onsen wech tot u stueren. Die Heer moet u vermenichvoldighen ende moet die minne doen overvloyen in onderlinghe ende in allen menschen, alsoe wij oec in u, om uwe herte starc te maken, op dat ghi sonder beclaghen sijt in heylicheden voer Gode ende voer onsen vader tot in die toecoemst ons Heren Ihesu Cristi mit allen sinen heylighen. Amen.

IIII

Brueders, voert aen bidden wij u ende vermanen inden Heer Ihesu, dat alsoe ghi van ons ontfanghen hebt hoe u behoert te wanderen ende Gode te behaghen, wandert oec alsoe, op dat ghi te meer overvloyet. Want ghi weet die ghebode die ic u ghegheven hebbe overmids onsen Heer Ihesum, want dit is die wille Godes, uwe heylicheyt: dat ghi u hoet van oncuusheyt, op dat een yeghelic van u sijn vat besitten konne in helycheden ende in eren, niet in quetsinghe der begherten als die heydene, die Gode niet en kennen, ende nyeman en boven trede noch en verscalke sinen brueder in enigher zaken, want die Heer is een wreker van allen desen, als wij ju te voren segheden ende ghetuget hebben. Want God en hevet ons in onreynicheyden niet gheroepen, mer in helicheyden. Aldus die dit versmaet, en versmaet ghenen mensche, mer Gode, die oec sinen Heylighen Gheest in ons ghegheven hevet.

Vander minnen der bruederlicheyt en hadden wij gheen behoef ju te scriven, want ghi hebtet selve van Gode gheleert, dat ghi onderlinghe moet minnen, want dat doe ghi in allen bruederen in al Macedonien.

Mer brueders, wij bidden u, dat ghi meer overvloyet ende vliticheyt ghevet, dat ghi rustelic sijt ende dat ghi uwes selves dinghe doet ende mit uwen handen werket als wij ju gheboden hebben ende dat ghi eersamlic wandert voer die ghene die buten sijn, ende dat ghi nyemants yet begheert.

Brueders, wij en wijllen niet, dat ghi onwetende sijt vanden dode, op dat ghi niet bedroeft en wert als die ander, die ghenen hape en hebben. Want ist dat wij gheloven, dat Ihesus ghestorven is ende verresen is, alsoe sal God oec die ghene die ghestorven sijn, overmids Ihesum mit hem toe brenghen.

Want dat segghen wij u inden woerde des Heren, dat wij, die leven, die noch over ghebleven sijn inder toecoemst des Heren, en sollen wij die gheen niet voer gaen, die ghestorven sijn. Want die Here selve sal inden heyten ende inder

[fol. 110r]

stemmen des oversten enghels ende inder basunen Godes van den hemele neder clymmen ende die doden die in Cristo sijn, solen irst verrisen. Daer nae wij die leven, die ghebleven sijn, sollen te gader ghegrepen werden mittien inden wolken, den Heer te ghemoete inder lucht, ende alsoe sollen wij altoes mit den Heer wesen.

Troestet aldus malc ander in desen woerden.

V

Van den tiden ende vanden stonden en behoeve ghi niet, dat ic u scrive, want ghi wetet ernstelic selve, dat des Heren dach sal comen als die dief inder nacht. Wanneer si segghen sollen: Het is vrede ende sekerheyt, dan sal hem die haestelicke verderfnisse over comen ende si en sollens niet ontvlien als die dat wee inden buke hevet. Mer ghi, brueders, en sijt inder duusternisse niet, op dat u die dach recht als die dief niet en begripe.

Want ghi sijt alle kijnder [des lichtes] ende kijnder des daghes; ghi en sijt der nacht niet noch der duusternisse. Daerom en laet ons niet slapen als die andere, mer laet ons waken ende sober wesen. Want die slapen, die slapen inder nacht ende die droncken sijn, die sijn dronken inder nacht, mer wij, die den daghe toehoren, laet ons sober wesen, aenghedaen den halsberch des gheloven ende der minnen ende den helme, die hape der salicheyt, want God en hevet ons niet ghesat inder gramscap, mer inden vercrighen der salicheyt overmids onsen Heer Ihesum Cristum, die ghe\storven is voer ons, op dat weder wij waken of slapen, dat wij te gader mit hem leven. Daer om troestet onderlinghe ende stichtet malcander, als ghi oec doet.

Brueders, wij bidden u, dat ghi die ghene kennet, die onder u arbeyden ende boven u sijn inden Here ende u vermanen, dat ghi die overvloyeliker in minnen hebt om hoer werc. Hebt vrede mit hem.

Brueders, wij bidden u, castiet die onrustighe, troest die cleynmoedighe, ontfanct die crancke, weset lijdsom tot hem allen. Siet, dat nyemant quaet om quaet yemande verghelde, mer altoes vervolghetet datter goet is ende in onderlinghe ende in allen menschen. Altoes verblidet inden Heer, biddet sonder ophouden, in allen dinghen doet Gode danc, want dit is die wille Godes in Cristo Ihesu in u allen.

En wilt den gheest niet doden, en wilt die prophecien niet versmaden, proevet alle dinghe, datter goet is, holt dat.

Wachtet u van alre quader ghedaente.

Ende die God des vreden moet u heylich maken over al, op dat u gheheel gheest ende ziele ende licham gheholden moet werden sonder claghinghe in die toecoemst onses Heren Ihesu Cristi. Hij is ghetruwe, die u gheroepen hevet, hi salt oec doen.

Brueders, biddet voer ons.

Gruetet alle die brueders inden heylighen cussene.

Ic bezwere u biden Heer, dat dese epistole alle den gheheylichden bruederen ghelesen worde.

Die gracie ons Heren Ihesu Cristi si mit u. Amen.

Hier gaet uut die irste epistel ad Thessalonicenses ende dat prologus vander ander beghinnet.