Nieuwe testament (Noordnederlandse vertaling)

[Ad Philippenses]

[Proloog]

Dese epistel screef die apostel dien van Philippis, dat een stat in Grieken is, die Philippus, coninc Allexanders vader, makede ende nae hem zelven noemde. Dese bleven staende int ghelove, doe si dat woert Godes ontfanghen hadden ende en gheloefden den valschen apostolen niet. Daer om prijst hi se ende scrijft hem dese bi Epafroditum uut den kerker, daer hi to Romen in ghevanghen lach om der ewangelien wille. Dese hadden den apostolen to Romen bi den zelven bode wat godes gheseynt. Ende nu waernt hi se in deser epistolen yeghens tweerande striden, dat is yeghens die tieranne, die se vervolghede, ende yeghens die valsche leeraers, dat si alle dinghe mit oetmodicheyden solden liden om Cristum, als Cristus selve dede, ende dat si die settinghe der ewe niet en volgheden. Ende daer na doet hi een ghemeen vermaninghe. Ende in dat eynde scrijft hi, hoe dat hi hem verblidede vander aelmoesen, die si hem bi Epafroditum te Romen seyndeden.

Dat prologus gaet uut ende die epistel ad Philippenses beghint.

I

Paulus ende Thimotheus, knechte Ihesu Cristi, ontbieden alle den reyn ghemaecten in Ihesu Cristo, die te Philippis sin, ende den bisscopen ende den dyaconen: gracie si u ende vrede van Gode, onsen vader, ende den Here Ihesu Cristo.

Ic dancke minen Gode in alre ghedenckenisse altoes, in minen ghebeden voer u allen mit vrouden ghebet doende, van uwer mededeylinghe inder ewangelien Cristi vanden irsten daghe tot nu toe, betrouwende dat zelve, want die dat goede werc in u begonnen hevet, die sal dat voleynden tot inden daghe Ihesu Cristi. Want alsoe is my recht dat te bevoelen voer u allen, om dat ic u hebbe inder herten ende in minen banden ende in die bescherminghe ende in die vastmakinghe der ewangelien ju allen ghesellen te wesen mijnre vrouden. Want God is mijn ghetughe, hoe dat ic u allen in die inghedoemte onses Heren Ihesu Cristi beghere.

Ende dat bidde ic, dat uwe minne meer ende meer overvloye in wetentheyden ende in allen sinne, dat ghi proeven moet die beste dinghe, dat ghi reyn sijt ende sonder vertoerninghe inden daghe Cristi, vervollet van alre vruchten der gherechticheyt overmids Ihesum Cristum inder glorien ende inden love Godes.

Brueders, ic wil, dat ghi wetet, dat die omtrent my sijn, meer totten orbaer der ewangelien ghecomen sijn, alsoe dat mijn bande apenbaer worden in Cristo. Sie worden apenbaer in eelker vierscaer ende in allen anderen steden, alsoe dat voel van minen bruederen betrouwende inden

[fol. 104r]

Heer overmids aensien mijnre vanghenisse dorsten overvloyeliker dat woert Godes spreken sonder vrese. Mer somighe prediken Cristum om stridinghe ende om nidicheyt, ende somighe prediken Cristum om den goeden wille. Ende die zomighe prediken Cristum van minnen, wetende, dat ic in die bescherminghe der ewangelien gheset bin, mer die somighe boetscappen Cristum van nide, niet puerlic, ende wanen minen banden enen druc verwecken.

Wat leghet der aen, wanneer in elker wise, het si overmids eertsche oersake het si overmids der waerheyt, Cristus ghepredict worde? Ende daer in verblide ic, mer ic sal oec verbliden. Want ic weet, dat my dat tot salicheyden comen sal overmids uwen ghebeden ende der onderdieninghe des gheestes Ihesu Cristi na der verbeydinghe ende nae mijnre hape, want in ghenen dinghen en sal ic wiken, mer in allen betrouwen alse altoes ende nu sal Cristus groet ghemaect werden in minen lichaem, het si overmids den leven, het si overmids der doet. Want mi te leven is Cristus, ende dat sterven ghewin, welc ghewin die vruchte des wercs is my te leven inden vleysche, ende wat ic kiesen sal, en weet ic niet. Want ic werde van tween ghedwongen: ic heb beghert ontbonden te werden ende mit Cristo te wesen. Dat is verre dat beste, mer te bliven inden vleysche is noettorftich om u. Ende dat weet ic, betrouwende, dat ic bliven sal ende ju allen langhe bliven sal tot uwen voertganghe ende tot vrouden des gheloves, op dat uwe vrolicheyt overvloye in Ihesu Cristo in my overmids mijnre toecomst anderwerve tot u.

Alsoe voel doch wandert werdelic inder ewangelien Cristi, ist dat ic come ende u sien sal of dat ic niet teghenwordich en bin, dat ic van u hoeren moet, dat ghi eendrachtich in enen gheest staet, medewerkende den ghelove der ewangelien. Ende en weset in gheenre vresen van uwen wederzaken vervaert; dat hem een zake is des verlies, dat is u een zake der zalicheyt, ende dat van Gode. Want het is u ghegheven voer Cristo, niet alleen, dat ghi in hem ghelovet, mer dat ghi oec mede voer hem lidet. Ghi hebt die selve stridinghe alsulc als ghi se oec in my ghesien hebt ende nu van my ghehoert hebt.

II

Daerom, isser enich troest in Cristo of enich solaes der minnen of enich gheselscap des gheestes of enich inghedoemte der ontfarmherticheyt, soe vervollet mine vroude, op dat ghi een smaket, een minne hebbende eendrachtich, dat selve bevoelende, niet overmids stridinge noch overmids ydelre glorien, mer in oetmoedicheyden soe rekent onder u selven overste te hebben; een yeghelic en sal niet merkende wesen dat sijn is, mer dat der andere is. Bevoelt dat in u, datter is in Cristo Ihesu: doe hi was inden wesen of inder ghelijcheyt Godes, en hevet hi hem

[fol. 104v]

selven niet gherekent Gode ghelijc te wesen ende roef ghedaen, mer hi hevet hem selven uutgheydelt ende aen ghenomen een forme des knechtes ende [is] gheworden inder ghelijcheyt der menschen ende inden abite ghevonden als een mensche. Hi hevet hem zelven veroetmoedicht, ghehoersam worden al totter doet, mer totter doet des crucen, ende daer om heften God verheven ende hem enen name ghegheven, die boven alle name is, op dat inden name Ihesu alle knie gheboghen worde der hemelscher, der ertscher ende der helscher, ende alle tonghe belie, dat die Heer Ihesus Cristus inder glorien des vaders is.

Aldus, mijn alre lieveste, alsoe ghi altoes ghehoersam ghewest hebt, niet alleen in mijnre yeghenwordicheyt, mer voel te meer nu ic niet teghenwordich en bin, werket uwe salicheyt mit ontsiene ende mit vresen ende mit anxte, want het is God, diet in u werket, beyde den wille ende dat volbrenghen ende dat om sinen wille. Doet alle dinghe sonder murmuracien ende twivelinghe, op dat ghi sonder claghe sijt ende eenvoldighe kijnder Godes sonder berispen inden middel des bosen ende des verkeerden gheslachtes, daer ghi onder solt luchten alse lichte inder werlt, inholdende dat wort des levens tot mijnre vrouden inden daghe Cristi, want ic en heb niet te vergheves ghelopen noch te vergheves ghearbeyt. Ende al ist, dat ic gheoffert worde boven [den offerhande ende] inden dienst uwes gheloves, ic vervrouwe mi ende bin mede blide mit u allen. Ende om dat zelve vervrouwet u oec ende weset mede blide mit mi.

Ic hape inden Here Ihesu, dat ic cortelic Thimotheum tot u seynden sal, op dat ic oec goedes moedes si, als ic weet, hoe dattet mit u is. Want ic en hebbe nieman alsoe eendrachtich, die mit puere minnen sorchvoldich is voer u, want alle soeken si dat oer ende niet die dinghen die Cristo Ihesu toe hoeren. Kennet sine ondervindinghe, want hi hevet mit mi ghedient inder ewangelien als een kijnt den vader. Desen hape ic daer om tot u te seynden alsoe schier alse ic sie, wat uutganc die dinghen hebben sollen, die nu omtreent my sijn. Ic betrouwe inden Heer, dat ic oec selve cortelic tot u comen sal.

Ic achtedet nottorftich te wesen toe u te seynden brueder Epyfroditum, enen mede werker ende minen mede ridder, mer uwen apostel ende een dienre mijnre behoevicheyt. Hi begherde u allen ende hi was drovich daer om dat ghi ghehoert haddet, dat hi ziec was. Want hi was oec ziec al totter doet, mer die Here heft sijnre ontfarmt, niet alleen sijnre, mer oec mede mijnre, op dat ic druc op druc niet en hadde. Daerom seyndicken te haesteliker, op dat, als ghi hem ghesien haddet, dat ghi u anderwerve verblidet ende ic sonder druc si. Ontfanghet hem mit alre vrouden inden Heer ende hebbet aldusdanighe lude mit eren, want om dat werc Cristi is hi al totter doet toe ghegaen ende hevet sijn leven overghelevert, op dat hi vervullen mochte dat van u ontbrac yeghens minen dienst.

[fol. 105r]

III

Mijn brueders, verblijt u voertaen in den Heer. Het en is my niet traghe, mer het is u noet, u die selve dinghen te scriven.

Kennet die honde, kennet se quaet werkers te wesen, kennet die snidinghe! Want wij alleen sijn besnidinghe, die inden gheest Gode dienen ende verbliden ons in Cristo Ihesu ende niet inden vleysche tbetrouwen hebbende, al mochte ic in vleysliken settinghe wal betrouwen setten.

Ist dat yemant van hem schinet te betrouwen inden settinghen des vleysches, ic mochtet billiker doen, die besneden bin opten achtenden dach, van gheboerten van Israhel, van Benyamins gheslachte, een Ebreusche van Ebreuschen olders, een Pharizeus nae der ewe, na der minnen, die ic totter ewe hadde, een persequeerre der kerken Godes, nae der gherechticheyt, die inder ewe is, wanderde ic sonder claghen. Mer dat mine ghewinne waren, die heb ic scade gheachtet te wesen om Cristum. Nochtan rekene ic alle dinc scade te wesen om die overscinende wetentheyt mijns Heren Ihesu Cristi, om wien ic alle dinc te niet ghemaect hebbe ende gherekent alse messe, op dat ic Cristum wonne ende op dat ic van hem ghevonden mochte werden niet hebbende mine gherechticheyt, die uut der ewe is, mer die, die uten ghelove Cristi is, die gherechticheyt inden ghelove, die uut Gode is, hem te bekennen ende die moghentheyt sijnre verrisenisse ende die gheselscap sijnre passien, medegheformet sijnre doet, op dat ic in enigher wijs mach yeghen lopen totter verrisenissen, die uut den doden is.

Niet, dat ic te hans ontfanghen hebbe ofte dat ic te hans volmaect bin, mer ic volghe, op dat ic begripen moghe daer ic begrepen bin van Cristo Ihesu. Brueders, ic en rekene my niet begrepen te hebben dan een: ic verghete die dinghe die achterwarts sijn ende ic strecke my selven totten dinghen die voerwarts sijn. Ic vervolghe totten bereyden gheloveden lone der overster roepinghe Godes, in Cristo Ihesu.

Daer om wij, die volmaect sijn, laet ons dat bevoelen, ende ist dat ghi andersins oec smaect, dat hevet u God oec gheapenbaert. Nochtan daer wij toe ghecomen sijn, op dat wij dat selve moeten smaken ende in die selve regule moeten bliven!

Brueders, weset mine naevolghers ende sietse eernstelic in die alsoe wanderen, als ghi onse forme hebbet. Want daer wanderter voel anders die ic ju dicke gheseyt hebbe, mer nu seg ic al wenende, dat si viande des crucen Cristi sijn. Hoer eynde is verdoemenisse, die buuc is hoer God ende die eer in scanden der gheenre die ertsche dinghe smaken. Mer onse wanderinghe is inden hemel, waer af wij oec den beholder verbeyden, den Heer Ihesum Cristum, die den licham onser verworpenheyt vermaket hevet, medeformet den lichaem sijnre claerheyt, nae den werken, daer hi oec alle dinc hem onder werpen mach.

[fol. 105v]

III

Aldus, mijn alre lieveste ende alre begherlichste brueders, mijn vroude ende mijn crone, mine alre liefste, staet aldus inden Heer!

Euchodiam bid ic ende Sintichen bid ic dat selve te smaken inden Heer. Ende oec bid ic di, Germane, mine medehulper, helpet die vrouwen starken, die mit mi ghearbeyt hebben inder ewangelien, mit Clemente ende mit minen anderen medehulpers, welker name inden boec des levens sijn.

Altoes verblidet inden Heer! Anderwerve segghe ic: Verblidet! Uwe saticheyt si allen menschen apenbaer. Die Heer is nae bi. Ende en weset niet sorchvoldich, mer in alre bedinghe ende eyschinghen moeten uwe bedinghe mit dancke der gracien gheapenbaert werden bi Gode. Ende die vrede Godes, die allen sinnen boven gaet, moet uwe herte ende uwe verstandenisse behoeden in Cristo Ihesu, onsen Heer.

Brueders, voertaen ghedencket, soe wat dinghe warachtich sijn, soe wat dinghe gherechtich sijn, soe wat dinghe reyn sijn, [so wat dinghe heylich sijn,] soe wat dinghe minlic sijn, soe wat dinghe van goeden name sijn, of daer enighe doghede in is, of daer enighe prijs der leringhe in is. Dese dinghe hebt ghi oec gheleert ende ontfanghen ende ghehoert ende ghesien in my. Doet dese dinghen, ende God des vreden sal mit u wesen.

Ic bin zeer verblijt inden Heer, want ghi te leesten somwils weder ghebloyet hebt voer mi te bevoelen, als ghi oec voertijts ghevoelt hebbet. Ghi waert becommert. Ic en segghes niet om der armoeden wille, ic heb gheleert, in welken dinghen ic vernoeghet bin. Ic kan ghebrec hebben, ic can overvloyen over al ende in allen dinghen bin ic in gheset, ende versadet te wesen ende hongher te liden, ende te overvloyen ende armoede te liden, alle dinghe mach ic inden ghenen die my starc maket. Nochtan hebdi wael ghedaen, mededeylende minen drucke. Ende ghi, Philippenses, wetet oec, dat int tbeghin der ewangelien, doe ic ghinc van Macedonien, dat my ghene kerke mede deylde inder redene des datter ghegheven is ende ontfanghen dan ghi alleen. Want tot Thessolonicam hebbe ghi eens ende twewerve in mijnre noottorften gheseynt. Niet dat ic die ghifte zoeke, mer ic beghere die vruchten overvloyende in uwer redene. Want ic heb alle dinc [ende ic overvloye], ic bin vervullet van dien, dat ontfanghen is van Epafrodito, die ghi seyndedet, een roke der zoeticheyt, een ontfanghen offerhande, Gode behaghende, ende mine God moet vervullen alle uwe begherte nae sijnre rijcheyt inder glorien Ihesu Cristi. Gode ende onsen vader si eer in die ewen der ewen. Amen.

Groetet elken heylighen in Cristo Ihesu. Alle die brueders die mit my sin, die grueten ju. Alle heylighen groeten u, sonderlinghe die van des keysers huse sijn.

Die gracie ons Heren Ihesu Cristi si mit uwen gheeste. [Amen.]

Hier eyndet die epistel ad Philippenses, ende dat prologus vander naevolghender epistolen beghint.