Heele goeje remedien, en resepte om te koken te bakken en te confijten

5. Andere handen

Jacob Elias Scott was niet de enige die het schrift met recepten heeft gevuld. Naast het handschrift van Scott vinden we op de eerste pagina het handschrift van zijn vrouw Isabella, die de receptenverzameling een decoratieve titel met parmantige sierhaaltjes heeft gegeven, in de typografische vorm van een gelijkbenig trapezium. Het schrift is wat ronder en iets minder vloeiend dan dat van ‘Mijn Man’:

Daarnaast zien we bijdrages van andere handen. In de meeste gevallen staan deze latere aanvullingen ook in de registers vermeld, dan echter niet in Scotts handschrift. Vanaf pagina 77 is de nummering van de receptenpagina's wellicht ook in een andere hand genoteerd. Er zijn verschillende handen te onderscheiden. Zo zijn recepten 117-130 en 168 alsmede remedie 174 genoteerd in een krachtig en vloeiend zelfbewust schrift met stevige halen en fraai krullende stelen aan de letter d.

In het bovenstaande voorbeeld is het paginanummer 45 rechts boven van Scott zelf afkomstig. Misschien heeft hij deze bladzijde bewust opengelaten voor aanvullingen van anderen. Dat vermoeden wordt versterkt door de pagina's 60-63 van de recepten en 37-38 van de remediën, die door Scott wel zijn genummerd, maar niet beschreven.

Een regelmatig handschrift vertonen ook de recepten 133-134, 166-167, 169-184 en de remediën 167-172 . Het is gekenmerkt door ontbrekende verbindingen tussen de letters en door een voorkeur voor hoofdletters als V en W aan het begin van woorden. Ter illustratie het begin van recept nr. 133 om een Oranje podding te make:

Geheel anders is de ductus van recept 132: Exelente spritse: Dit minder vloeiende handschrift wordt ook aangetroffen in remedie 173 voor een kwade verslijmde maag van night Carolientie, misschien is het wel haar eigen handschrift:

In de regel (niet altijd) zijn deze latere aanvullingen ook in het register verwerkt. Onder de letter G zien we bijvoorbeeld in twee handen evenzovele latere aanvullingen op de door Scott genoteerde recepten

In de verzameling als geheel zijn zo'n zeven handen te onderscheiden. ⁺ Ook in de recepthandschriften van Joanna Teresia Goubau en en Marie Michon & Thérèse de Milly zijn in verschillende latere handen aanvullingen aangebracht. Het waren collectief opgezette verzamelingen van culinaire kennis die lang meegingen in de familie.

+ Naast Jacob Elias Scott (de recepten nr. 1-114, 135-164 en de remediën nr. 1-166) en Isabella Smissaert (titelpagina) zijn dat: 1) recept 115; 2) recept 116 en remedie 173: ‘night Dedel’?); 3) de recepten 117-130, 168 en remedie 174; 4) recept 131; 5) recept 132, wellicht ook remedie 173: ‘night Carolientie’?); 6) de recepten 133-134, 166-167, 169-184 en de remediën 167-172; 7) recept 165.