'Ons aller moeder' anno domini 1935

[p. 7]

§ 1. Van den onder-titel.

De hierbij den lezer aangeboden brochure draagt op het titelblad een ondertitel. Een ondertitel, die mij eigenlijk meer waard is, dan de titel zelf.

Ik zal zeggen, waarom hij mij zooveel waard is. Het is hierom, wijl ik door de uitgave van dit geschrift een beroep wil doen op het christelijk geweten.

Ik zal n.l. in de volgende bladzijden meening tegenover meening hebben te plaatsen. De meening van anderen bestrijdende, zal ik echter in positieven zin tevens eigen meening trachten te geven, of te handhaven.

Er zullen nu wel weer toe-schouwers (‘Zuschauer’!) zijn, die met een frons zeggen: polemiek dus. Want wat wil men, als de belangstelling zoo vaak gedoofd, menig ‘hart’ zoo interesseloos geworden is, als het in onzen tijd met zijn anathema's tegen de interesse-loos-heid het geval is? Polemiek? Ja zeker, maar vergeet niet: polemiek, die geen eigen gedachte stelt, of handhaaft, is het in deze brochure niet.

Polemiek dus. Zonder blikken of blozen.

Want naar mijn stellige meening bekeert zich heden niet, wie niet polemiseert. We tappen tegenwoordig allen zoo stillekens uit telkens weer een ander vaatje. Dat wil zeggen: we verschillen fundamenteel. Wie dat ziet, moet daarop wijzen, opdat wij, ophoudende met elk voor zich uit een eigen vààtje te tappen, terugkeeren tot de Brón. Polemiseeren wordt dan ook tegenwoordig door haast iedereen, die meetelt, of het begeert, gedaan. Er wordt gepolemiseerd in de pers. Er wordt ook hevig gepolemiseerd op Woudschouten. Of in Pniël. Of in onderscheidene lokaliteiten, die den naam ‘Irene’ voeren. Dáár heusch niet in de laatste plaats. Er wordt gepolemiseerd mèt en zónder

[p. 8]

argumenten. Er wordt gepolemiseerd hardop en zachtkens. En - de één wil het weten, de ander niet.

In een onklaren tijd, een tijd, die met woorden toovert, die theologen van allerlei slag, met alleen door vakkundigen afrukbare maskers voor het gezicht, onder Gods in al zijn eenvoud, ondanks zijn ‘ambt der geloovigen’, verkochte volk rondloopen laat; in een tijd, die aan ‘evangelische katholiciteit’ oden wijdt, maar die het evangelie niet meer weet te omschrijven, en dus niet het christendom, en niet het evangelie, doch een aggregaat van min of meer nog op traditie terende en toch zich ‘boven’ de traditie ‘uit’.... althans róepende menschen ‘katholiek’ (algemeen) maken wil; in een tijd, die den Heiligen Geest als ‘léven-wekker’ verheerlijkt, en aan de ‘kerk’ (lees: dit quasi-katholiek aggregaat) Hem ‘toebidt’, in hetzelfde moment, waarin men zich ontdoet van juist die bepaalde lévens-functies, die den geachten spreker-bidder nu net niet aanstaan, of hèm niet zoo ‘liggen’, of nog niet lijken; - in zùlk een tijd is onbekeerd, wie niet polemiseert, op welke manier dan ook. Hij hoort immers tot de familie van dien éénen zoon van vader Jakob, van wien de dominees zoo gaarne vertellen, dat hij ‘nederliggende is tusschen twee pakken’. Gewoonlijk wordt daar dan de luiheid des nederliggers onder verstaan, mitsgaders eenige onverschilligheid in het dragen van de lasten van Gods strijdend volk. De nederligger, die te vadsig is om neder-lègger van vijanden te worden, al is hij daartoe verwekt.... in 't verbond der genade.... volgens Psalm 8! Hoe dit zij - want we zullen dit alles niet curieuselijk onderzoeken - in elk geval is dit waar: indien op zoo iemand toepasselijk is het eerste gedeelte van dien bekenden tekst, dien ik maar eens naar de frissche zuid-afrikaansche vertaling citeeren zal, dàn geldt van hem ook het tweede. Het eerste gedeelte luidt aldus: ‘Issaskar is 'n sterkgebeende esel, wat tussen die veekrale lê. Toe hij sien dat die rus goed en die land lieflik is....’, en hier houdt dan gewoonlijk de faam op, Issaschar te typeeren. Maar daarom vergeet men ook zoo vaak, dat het tweede gedeelte van den tekst luidt: ‘....het hy sy skouer gebuig om te dra, en hy moes dwangarbeid

[p. 9]

verrig’. Geen wonder: hij durfde zijn traagheid niet verbieden, de vrijheid te verkwanselen, die hij in Christus had.

Polemiek alzoo, - maar dan in een wel wat anderen zin, dan sommige irenische, maar juist tegen polemisten niet irenische broeders dit woord gebruiken, het meteen beperkende, verarmende en misduidende.

* _* *

Waarom echter deze ‘polemiek’, in den door mij hierboven eraan gegeven zin, een expres beroep op het christelijk geweten doen wil?

Omdat - en nu komt die óndertitel voor den dag - omdat terwille van den vrede, van de eenheid, van de toekomst, die we allen zoeken voor de katholiciteit van het Evangelie, om dit woord gevraagd is.

Neen, het is niet van iemand persoonlijk gevraagd. Van den schrijver dezer brochure dus ook niet. Maar het is wèl gevraagd van de kerkelijke gemeenschap, waartoe schrijver behoort. En daarom wil deze brochure een gedeelte doen van dat nimmer rustende werk, dat aan de kerk, dewelke sedert overoude tijden de gemeenschap der heiligen heet, is opgedragen.