De Kerk. Deel 3 (Verzamelde werken afdeling III)

[p. 302]

Naar aanleiding van ‘Grootegast’, III

Wat in het verhaal van de loop der gebeurtenissen, zoals de kerkvisitatoren het geven, enigszins teleurstellend werkt, is dit, dat de conclusie van ds. Hoff (dat namelijk ‘1892’ geen struikelblok mocht zijn voor een eventuele vereniging) niet alleen ZIJN conclusie was, doch ook de ‘van dien avond’. Dat zal wel moeten betekenen, dat de saamgekomenen, dus ook de leden van de chr. geref. kerken van Kornhorn en Lutjegast, het daarover eens waren met elkaar. Niet dit is het teleurstellende, natuurlijk, maar het ándere feit, dat ondanks de afspraak, dat men de besprekingen later zou vervolgen, en dán op uitnodiging van de chr. geref. kerk van Lutjegast, deze kerkeraad sinds dien niet meer van zich liet horen. Wij wijzen hierop, omdat het de goede wil om door te praten liet zien als zeker aanwezig bij de gereformeerde partij, maar niet als aanwijsbaar-bij-de-voortduur bij de anderen. Wij weten natuurlijk niets van de oorzaken of redenen, waarom die nadere samenspreking weg bleef, en een toegezegde uitnodiging niet kwam, maar het verhaal geeft iets meer reliëf aan de actie, die daarna kwam, en die reeds min of meer vooruitliep op besprekingen, die nog naar onderlinge goede afspraak komen zouden, en waarin met goede wil de situatietekening had kunnen worden voortgezet in eendracht, en met de wil, om alle bedenkingen te verstaan en te beantwoorden.

Het is hier de plaats, om met een enkel woord in te gaan op de wel eens gestelde vraag, of bij de vrijmaking niet ieder vrijgemaakte particulier zich had moeten melden bij de chr. ger. kerk.

Wij geloven daar niets van.

Voorop geplaatst blijve, (zie vorig artikel), dat wij ons wél verplicht rekenen, zó te werken, dat het nimmer onze schuld wordt, indien hereniging van wat bijeen hoort, zou uitblijven. Maar als het op een kerkelijke crisis aankomt, en die crisis voltrekt zich in een bepaald instituut, zoals ditmaal in de Gereformeerde Kerken van 1944, dan is het voor elke man, die afwijzen móet de hem hiërarchisch opgelegde dwang om te beloven, wat de trouw aan het ondertekeningsformulier, aan de confessie en aan de aangenomen Kerkenorde hem VERBIEDT te beloven, en die daarom wordt uitgeworpen wegens beweerde ongehoorzaamheid, terwijl hij toch alleen maar gehoorzaam is, een plicht, de oproep tot reformatie allereerst te doen uitgaan tot wie met hem hebben saamgeleefd. Vandaar de Haagse

[p. 303]

vergadering van augustus 1944; vandaar de latere Getuigenissen van onze kerkeraden en andere kerkelijke vergaderingen.

Indien wij druppelsgewijs hadden aangebeld bij een chr. geref. kerkeraad, dan was primo de vraag, of men ons zou willen accepteren, omdat men terecht van ons vragen mocht: wie zijt ge?; en secundo de vraag, of wij met hen mochten gaan saamleven, zonder eerst te vragen: wie zijt gij? En dan was tertio de vrijmaking uitgelopen op een klein getalletje mensen hier wat en daar wat; en dan waren de gereformeerde kerken door ons losgelaten; en dan zou er een gejuich - in alle stilte natuurlijk - zijn opgegaan bij hen, die ons hadden weggezonden, en die de schapen der kudde met de kerkeraden hadden geknecht en getyranniseerd. Wij moeten eerst diegenen onder hen, die nog iets wisten van ‘waken’, en van individuele verantwoordelijkheid voor hun mishandelde broeders en voor hun eigen kerkelijke plaats, alsmede voor die van hun kinderen, oproepen om zich vrij te maken door in eigen gedrag te blijven bij de bestaande orde, en alzo de gereformeerde kerken voort te zetten en met de gewelddadige deformatie niet mee te gaan. En als die actie voorbij was, dán zou het punt, dat al lang op het program stond, weer voor de aandacht moeten komen: hoe te verkeren met de Christelijke Gereformeerde Kerken?

Wij zijn dan ook blij, dat in die dagen, waarin we onderscheidene voorgangers in de Chr. Geref. Kerken ontmoet hebben, vrijwel allen zonder enige terughoudendheid hun blijdschap erover hebben uitgesproken, dat we ons niet hebben laten verleiden, om hier en daar als enkele verspreide daklozen onderdak te zoeken bij een chr. geref. kerk ergens, doch eerst verzamelen te blazen.

Het was daarbij allerminst onze bedoeling, een willekeurig aantal jaren te wachten, eer we contact openen zouden met de Chr. Geref. kerken. Doch wij wilden de roeping vasthouden, om dit aanstonds te doen, zodra het langs de kerkelijke weg mogelijk was. Daarom heeft ook onze eerste synode dadelijk het onderwerp aangesneden en is het officieel opnemen van contact begonnen. Elke andere houding ware revolutionair geweest; een onbroederlijke houding tegenover degenen met wie we jaren lang hadden samengeleefd, en een grote schade aan de zaak van Gods volk in dit land. Indien toch de Christeljke Gereformeerden evenals wij begerig zijn naar een ‘oecumenisch’ samenleven op goede basis, en we lezen nog al eens dienaangaande iets in ‘De Wekker’, dan moeten zij het toejuichen, dat wij

[p. 304]

ons best hebben gedaan, om de geestelijke schade, die de hiërarchie, en haar begeleidend verschijnsel: de grote onverschilligheid voor de zaken der kerk, meebrengen, zoveel mogelijk te breken en zovelen als wij er bereiken kónden, in oorlogstijd, op te roepen tot een samenleving op de basis der drie formulieren en der kerkenordening.

Volgende week meer.