De Kerk. Deel 3 (Verzamelde werken afdeling III)

[p. 300]

Naar aanleiding van ‘Grootegast’, II

Verleden week gaven we een verslagje inzake de geruchtmakende gebeurtenissen te Grootegast, zoals het door kerkvisitatoren was opgesteld. Enkele opmerkingen mogen we er wel aan verbinden.

1. Het blijkt, dat er is samengesproken tussen enkele gereformeerde en enkele christelijke gereformeerde kerkeraden. Terecht nam ds. Hoff, gereformeerd predikant, daar het standpunt in, dat ‘1892’ niet een struikelblok zou mogen zijn op de weg tot samengaan, eventueel, van gereformeerde en christelijke gereformeerde kerken. Want in 1892 waren bezwaren in geding, maar geen ‘wetten’ afgekondigd, en geen ‘kerkrechtelijke regelen’ vastgesteld, en geen ‘goddelijke uitspraken’ geproclameerd en geen binding ópgelegd. Er waren bezwaren tegen de gang van zaken in betrekking tot de vraag, of de vereniging van de ‘groep 1834’ en de ‘groep 1886’ wel genoegzaam was doorgesproken in de kerkeraden. Er waren bedenkingen tegen bepaalde leringen van dr. A. Kuyper en tegen het tolereren of niet opzettelijk couperen daarvan. Maar de Chr. Geref. Kerken hebben zelf reeds veel van wat in 1892 aanvankelijk als axioma gold, inmiddels prijsgegeven; zo bijvoorbeeld inzake het reglement van 1869, en inzake de naam ‘kerk’ (thans: kerken), en wel meer van die kracht. Ook hebben zij niemand om wat wij geloven of doen geschorst of afgezet of buiten verband geplaatst. Reeds daarom zou het verkeerd zijn, indien óf onzerzijds aan bedenkingen tegen het gebeurde in 1892, óf húnnerzijds aan de wil tot fixering van een (willekeurig) deel der niet eens geregistreerde of punctueel bewaarde ‘erfenis’ van 1892 een zeker recht ontleend werd om een antwoord op een van de vele kwesties van 1892 als ‘sjibboleth’ vast te stellen. We zouden eigenlijk eerst moeten weten, welke van die vele kwesties ginds nog leven of bij ons zelf.

Zodra Gods Geest ergens een bekering werkt, zijn trouwens automatisch alle bestaande kerkinstituten ‘in de crisis gebracht’. Want de kerk wórdt dagelijks vergaderd door Christus (in onvoltooid tegenwoordige tijd); alleen dwazen zien in deze volzin, die letterlijk in de Catechismus staat, een zeker barthianisme of een ‘actualiteits’-beginsel; zulke nonsens staat alleen maar in bepaalde dissertaties van de theol. faculteit der V.U. En ómdat God in Christus de kerk vergadert, en buiten Zijn congregatie geen zaligheid is, daarom moet iedere kerk elk ogenblik bereid zijn, bij verandering van Geestesgetij ‘grenscorrecties’ aan te brengen. Zodra ergens

[p. 301]

gelovigen zich bereid tonen, of opnieuw bereid tonen, te leven, of weer te gáán leven, naar de in de Schrift daarvoor gestelde regelen, geregistreerd in belijdenis en kerkenordening, hebben allen, die zich als op de Schrift naar de confessie gegronde kerkgemeenschap beschouwen, de plicht, na te gaan of ze met dezulken niet behoren saam te leven in kerkelijke zin. Want ‘ónze’ op langere of kortere termijn planmatige daad van kerkvergadering behoort naar ons beste weten te beantwoorden aan de góddelijke congregatie, waarbuiten ‘geen zaligheid is’. Dat betekent dus: als wij met de Christelijke Gereformeerden vanwege eigenwillige redenen niet WILLEN samenkomen, verbeuren wij het recht, onze congregatie aan te dienen als een van God in en voor ons land met zijn zegen bekroonde en met zijn waarmerk voorziene. En als de Christelijke Gereformeerden om gelijksoortige eigenwillige redenen datzelfde zouden doen in omgekeerde richting, vallen zij onder hetzelfde oordeel. Afgezien van de vraag, hoe de éne groep over het verleden van de andere denkt (in haar leden), moet DIT VAN TE VÓREN voor beide groepen vaststaan als een paal boven water. En als we soms allebei uit vadsigheid, of gemakzucht, of uit mensenvrees, of om ‘liggings-verschillen’, of opleidingsschoolkwesties dezelfde negatieve houding zouden aannemen, dan zouden we ook allebei onze stroom, die we elk voor zich als stroom des Geestes aanmerken, zien verzanden. Van de synodocratische groep WETEN we wat ze thans willen: zij volharden in haar kwaad, en de ‘herenigingsvoorstellen’ (à la Amersfoort) bestendigen het met onbeschaamde blikken. Maar de Christelijke Gereformeerden hebben van 1892 zó weinig meer overgehouden (als wij namelijk het problemencomplex van '92 in aanmerking nemen), dat de vraag om een oriënterende informatie zin heeft, en niet achterwege mág blijven. Over de uitzichten spreken we hierna wel.

Voorop zij nu gesteld, dat de kerk een vergadering van gelovigen is, en niet van geleerden in dogmatisch, kerkrechtelijk, of kerkhistorisch opzicht. De kwestie, wat in 1892 gebeurd is mag ons alleen regarderen (in dit kader) inzóverre, als de vraag rijst, op welke basis en met welke kerkrechtelijke en leerstellige afspraken we eventueel samen weer in zee zouden gaan.

Volgende week hopen we verder te gaan.