De Kerk. Deel 3 (Verzamelde werken afdeling III)

Barth over de pluriformiteit^**)

‘In de Waagschaal’ vertelt van een vraaggesprek, dat men ter gelegenheid van de Amsterdamse bijeenkomst van den ‘Wereldraad

**) De Reformatie, 25 september 1948, 23e jrg., nr. 52, bl. 446 (Persschouw).

[p. 231]

der Kerken’ met dr. Karl Barth gehouden heeft. De vraag luidde:

In welke zin kan er van kerkEN (in het meervoud) gesproken worden? Is dat meervoud niet een misbruik van de betekenis van ‘kerk’? Is er behalve de kerk van Jezus Christus in algemene zin, waarin wij geloven, en de plaatselijke gemeente, waarin de algemene kerk beleden wordt, nog een derde mogelijkheid om van de kerk te spreken, zoals dat in de onderscheiding der diverse denominaties gebeurt?

En het antwoord:

Het Nieuwe Testament kent alleen de plaatselijke kerk en de éne universele kerk. In de eerste geloven en ontmoeten wij de tweede, het lichaam van Christus.
Eigenlijk is het gebruik van het meervoud ‘kerken’ dus een ketterij, als het gaat over denominaties. In de locale kerken (vgl. in het Nieuwe Testament: Korinthe, Galatië enz.), die volledig zijn in zichzelf, die elk de kerk zijn, bewegen de leden zich in de werkelijkheid der kerk, omdat zij aan de gemeenschappelijke eredienst deelnemen. In het geval van een denominatie is ‘kerk’ louter een gewoonte-term, omdat een ander woord zich niet voordeed. Wij zouden het woord kerk, indien het in zulk een betekenis gebezigd wordt, dat er een meervoud van zou bestaan, maar tussen aanhalingstekens moeten plaatsen. De kerk is immers voorwerp van gelóóf. En in de evangelische kerk (of welke denominatie ook) mag ik niet geloven. Nog minder in een roomse, Nederlandse enz. kerk.

In dit antwoord ligt iets goeds; we zeggen het, op gevaar af, dat een nieuwe dissertatie onder leiding van den dogmaticus aan de V.U. tussen Barth en ondergetekende verwantschap constateert. Maar nu komt het verschil: wat is de kerk? Die op het (leer) fundament der apostelen en profeten staat? Of: die het ‘pathos’ van hen in haar coryfeeën deelt?