De Kerk. Deel 2 (Verzamelde werken afdeling III)

‘Geref. Jongelingsblad’^*)

De buitengewone drukte, die de indeling van deze werkweek meebrengt, én voor de drukkerij, én voor de redactie, maakt verklaarbaar, dat we enkele opmerkingen aangaande het ‘Jongelingsblad’ uitstellen tot volgende week. In afwachting daarvan willen we toch aan volgende punten aandacht geven.

a. In ‘De Bazuin’ schreef prof. dr K. Dijk het volgende:

In ‘Bouwen en Bewaren’, het bekende orgaan van onze M.V., geeft Ds J.G. Feenstra schetsen over de Geloofsleer, en in een schets over de Kerk sprak hij in een enkelen regel zijn mening uit, dat de leer van de pluriformiteit der Kerk geen steun vindt in de H. Schrift en met haar in strijd is. Deze voorlichting deed ‘Credo’ de noodklok luiden; de M.V. werden zelfs gewaarschuwd voor zo'n ‘voorlichter’; Ds F. kan, althans op dit punt, niet als leidsman vertrouwd worden, en...ach, de polemiek is, ondanks de schone resolutie van de Synode, weer in vollen gang op een manier, die den vrede dreigt kapot te maken. Ik zal hierover niet veel zeggen. Het is mij een raadsel, waarom op deze wijze moet gevochten worden, en waarom Ds F. door ‘Credo’ zo is aangevallen. Hij weet wel, dat ik 't niet met hem eens ben, maar we kunnen toch met elkaar van mening verschillen, zonder dat we elkaar met ongemotiveerde scherpte het vertrouwen opzeggen?
Er is een ander punt, waarover ik 'n paar dingen wil opmerken.
In deze polemiek is ons jeugdwerk in het debat betrokken.
Op de leiding van dat werk worden aanmerkingen gemaakt, en ik hoorde reeds vragen hoe het nu met onze M.V. moet gaan.

*) De Ref., 29 dec. 1939, 20e jrg. no. 13, bl. 105/6 (Persschouw).

[p. 420]

Laat ik de vragers mogen geruststellen.
Er behoeft bij niemand vrees te bestaan, dat onze Gereformeerde bonden in ongereformeerde wateren zijn verzeild geraakt, en wat het punt in kwestie betreft, het enkele zinnetje van Ds F., die voor de bewaring van onze Gereformeerde belijdenis altijd dapper gestreden en in z'n boeken bewezen heeft de rechte lijn te willen volgen, vertolkt een mening, die in onze kringen voorgestaan wordt en ernstige bestudering verdient.

Prof. dr V. Hepp gaf hierop een soort van antwoord, dat zich kenmerkte, neen, niet door zakelijke weerlegging, doch door dit tweeërlei.

1. de schrijver van dit artikel werd aangeduid als ‘de Bazuinpolemist’. Niet als prof. dr K. Dijk, niet als ‘de voorzitter van den bond van jongelingsverenigingen op gereformeerden grondslag’;

2. de ‘Bazuin’-polemist werd voorts ‘beantwoord’ met de vraag, of hij wel aan het ‘Jongelingsblad’ dacht, en, waarom hij dan dáár niet tegen opponeerde? De redactie van het ‘Jongelingsblad’, die door den ‘Credo-polemist’ nog pas geprezen is om haar ophaar-qui-vive-zijn, moge inmiddels zien, hoe de bondsvoorzitter dit verstaat. Deze laatste opmerking is ditmaal van den ‘Reformatiepolemist’, om in den stijl van prof. Hepp te spreken.

b. Naar aanleiding van een en ander schreef dr K. Sietsma in ‘Geref. Tijdschrift’:

Er is een hele groep van schrijvers en sprekers in onze dagen onder ons, die onverstoorbaar en onveranderd doorgaan hun ideeën te poneren, op een toon, die niet bedoelt, maar toch wel eens bewerkt, dat men den indruk krijgt, dat dit de enig mogelijke opvatting is en dat het maar beter is voor het welzijn der Kerken niet dan in het algemeen te spreken over het droeve verschijnsel, dat anderen onder ons helaas nog niet tot deze schriftuurlijke visie gekomen zijn of deze weer hebben verlaten.
Ook wordt dit laatste wel uitgesproken. En met eenzelfde negering van tegen-argumenten als boven gesignaleerd is.
Ik denk b.v. aan Prof. Hepp inzake de ‘pluriformiteit der Kerk’, die hij niet verdedigt tegen Ds Feenstra, maar waarover hij een klaagzang zingt, omdat mensen als Ds Feenstra deze leer weerspreken en aldus een gevaar betekenen voor onze jonge mensen, die zij voorlichten.
En dat niet, terwijl Feenstra gezegd zou hebben, dat de Gereformeerde Kerk de alleenzaligmakende Kerk is en de andere instituten alle en ten volle vals en geen Kerk - dan zou het nog enigszins te begrijpen zijn.
Maar Feenstra heeft ‘pluriformiteit’ vervangen door ‘pluraliteit’ en er met nadruk op gewezen, dat de kerkelijke verdeeldheid zondig is en dat deze zondige verdeeldheid niet mag worden voorgesteld als pluriformiteit in den zin van een ontplooiing van de éne Kerk in verschillende vertakkingen, in meerdere vormen.
Ook Prof. Hepp heeft dus niets geleerd uit de discussie, zelfs niet, dat men met pluraliteit tegenover pluriformiteit in de eerste plaats bedoelt te

[p. 421]

veroordelen het feit, dat de Roomse Kerk niet aan den roep der Reformatie van de 16e eeuw en de Hervormde niet aan die van de 19e eeuw gehoor heeft gegeven, en dat de Christelijke Gereformeerde Kerk en verschillende andere Gereformeerde groepen zich zonder schriftuurlijken grond van de eenheid der Kerk hebben afgescheiden en scheurmakerij gepleegd.
Zou Prof. Hepp deze dingen willen weerspreken om toch maar tot de benaming pluriformiteit te komen? Natuurlijk niet. Maar waarom dan geen rekening gehouden met de nadere toelichting der opponenten?
Als men deze verschijnselen ziet en overweegt, vraagt men zich af, of wij dan niet beter verdienen, dan dat per Synodebesluit worde vastgesteld, wat wij hebben te leren en te denken; of wij niet beter verdienen dan hoe langer hoe meer gebonden te worden tot in de nadere uitwerking en toepassing van de confessie toe.
Want immers, als wij naar elkander niet of ternauwernood luisteren, dan is het verlangen van velen onder ons, dat er vrijheid van gedachtenwisseling blijve, opdat langs den weg van grondige bespreking de vereiste eenstemmigheid en samenwerking kome en versterkt worde, dan is dit verlangen ongemotiveerd gebleken, en is de enige uitweg het decreet, waaraan een ieder zich te houden heeft.
Dan is het niet verantwoord de meningsverschillen over te laten aan de onderlinge bespreking der theologen en adspirant-theologen onder ons.

Tot zover dr Sietsma. Natuurlijk is die uitweg geen uitweg, want het is het slop. Inderdaad, sommiger streven om het denken te binden aan een paar theologoumena van A dan wel B, doet grote schade. Wie zich er tegen schrap zet, dient de kerken. 't Komt alles goed, als men maar volhoudt, zich schrap te zetten tegen de knechting van het denken naar de theologoumena van den ‘Credopolemist’; ik gebruik expres zijn eigen titulatuur.