De Kerk. Deel 1 (Verzamelde werken afdeling III)

Prof. Grosheide over de kerk.^*)

Sprekende over onderscheiden zienswijze inzake de kerk, schrijft Prof. Grosheide in ‘N.-H. Kbl.’:

In hoofdzaak toont zich tweeërlei standpunt. Het éne is het absolutistische. De Gereformeerde kerken zijn de enig ware. Met andere kerken hebben we niets te maken. Elk zien naar andere instituten verzwakt het kerkelijk besef en bedreigt den welstand onzer kerken.
Aan de andere zijde het relativistische. Het redeneert aldus, laten we de verschillen uit de vorige eeuw niet op de spits drijven in onze bangen tijd. Ge kunt niet ontkennen, dat er in andere instituten ook vrome mensen zijn, zelfs niet, dat buiten onze kerken de gereformeerde waarheid wordt gepredikt. Het is zaak zoveel mogelijk gemeenschap te onderhouden met anderen. Men zendt en ontvangt afgevaardigden bij feestdagen in eigen of anderer kerkelijk leven. Men ziet de grenzen tussen de kerken meer als historisch geworden dan als theoretisch noodzakelijk.

Even later schrijft Prof. Grosheide:

Zeggen we nu, dat van de twee boven aangegeven meningen geen ons de juiste lijkt te zijn.

Tot zover Prof. Grosheide.

Voor onze lezers, die inderdaad gelézen hebben, behoeven we niet nog eens te verzekeren, dat ook wij het met geen van deze beide beschouwingen eens zijn. We vinden ze beide even ongelukkig.

Overigens schrijft Prof. Grosheide:

Onze belijdenis noemt als kenmerken van de ware kerk de zuivere prediking van het evangelie, de reine bediening der sacramenten, het handhaven van de tucht, het zich gedragen naar het Woord Gods.
Wij kunnen niet ontkennen, dat deze dingen ook buiten onze kerken voorkomen en we moeten met schaamte belijden, dat er in onze kring nog wel wat aan ontbreekt.

Met het laatste deel van den laatsten zin ben ik het eens.

Met het eerste niet. En ter wille van den ernst van het vraagstuk

*) De Ref., 28 sept. 1934, 14e jrg., no. 52, bl. 377. (Persschouw).

[p. 374]

moge ik, niet om meningsverschillen naar voren te brengen, maar om tot eenheid-van-inzicht te kómen, dit even opmerken.

Ik weet in Nederland geen enkele kerk, buiten de Gereformeerde, die Gods Woord zuiver predikt, de sacramenten rein bedient, de tucht handhaaft. Ik erken, dat de Geref. Kerk het ook niet doet, gelijk het behoort. Maar zij wordt er niet in verhinderd. Andere verhinderen zich zelf, door hun kerkelijke beginsel-verklaring, of door hun vrijwillige separatie.

Neem b.v. de Chr. Geref.

Deze zegt: God verbiedt ons, avondmaal te houden, b.v. met Prof. Grosheide. M.i. beveelt God haar dat.

Ze zegt: als b.v. Prof. Grosheide bij ons predikant was, moest hij worden afgezet. Ik beweer: hij moest a.s. Zondag al haar leden kunnen bereiken; ze zouden er bij winnen.

Derhalve: ik vind, dat de Chr. Geref. Kerk uitsluit, wie God niet uitsluit en censureert, en afzet, wie God niet censureert en afzet. En daarom zie ik niet in, dat de Chr. Geref. Kerk recht handelt met sacramenten en tucht en prediking. Zij vervolgt wie naar Gods Woord willen leven. Zij vervolgt ze met tegen hen in biddende gebeden. Dat is de ergste manier van vervolging, volgens alle christelijke scheurkalenderblaadjes, waarmee ik het op dit punt volkomen eens ben. Ik vind, dat een kerk, die Prof. Grosheide uitsluiten zou, zich ergerlijk misdraagt, tucht en sacramenten misbruikt, de leer vervalst. En ik zeg dat, omdat ik meen, dat elk ander standpunt die kerk abstraheert, als gegeven-HEID, met haar factisch gegeven leden, zonder te vragen, hoeveel gelovigen ze apriori uitsluit, die ze moest insluiten. Maar het isoleren en abstraheren van de Chr. Geref. Kerk, als had deze met b.v. Prof. Grosheide niets te maken, dàt komt neer op de door Prof. Gr. zeer terecht afgewezen absolutistische stelling: met andere kerken hebben we (in casu de Chr. Geref. Kerk) niets te maken. Wij mogen niet op de gegeven-HEID der Chr. Geref. Kerk (of op enige andere) verder bouwen. Als de verhouding tot de duizenden gelovigen, die men zelf uitsluit, niet deugt, dan moet men niet alleen letten op de verhouding in den internen kring der leden zelf. Als het bij Buitenlandse Zaken een tragedie is, is het aan Binnenlandse Zaken geen ‘komedie’, geen blij-spel.