De Kerk. Deel 1 (Verzamelde werken afdeling III)

Genegeerde onderscheidingen. (II.)

Ons artikel, over de bekende passage uit de eerste brochure van den heer Bruins indertijd geschreven, wordt door hem thans reeds hierom onjuist geacht, wijl het z.i. blijk geeft van een ‘te vlug’ lezen van wat de heer Bruins had opgemerkt. Deze door den heer Bruins beweerde overhaasting heeft volgens hem een zeer droef gevolg gehad: ik heb zijn bedoeling ‘absoluut onjuist’ weergegeven, naar het heet.

Twee gronden heeft de heer Bruins voor zijn mening.

De eerste is dèze.

Ik heb de opmerking gedaan dat de heer Bruins, schoon zijn ‘woord vooraf’ constateerde, dat de ‘christelijke samenleving’ schade leed, en hij daarom tot schrijven zich genoopt voelde, toch eigenlijk het pleit voerde, niet zozeer voor ‘christelijke’ samenleving, doch eigenlijk voor meerdere samenwerking van ‘christenen’.

Natuurlijk was dit een zachte critiek, die feitelijk over heel de brochure een algemeen oordeel uitsprak. Dat deze opmerking critisch was, liet ik duidelijk merken, want ik merkte juist op, dat het bij àlle samenwerking om de vraag gaat, of ze recht christelijk is, m.a.w. of ze zich verdraagt met de door gezonde denkkracht uit de waarlijk christelijke beginselen afgeleide normen-voor-samenwerking.

De heer Bruins zegt nu, dat ik hem niet begrepen heb. Maar ik vermoed, dat hij mijn opmerking heeft misverstaan. Wat hij bedoelde te zeggen, is hier niet de hoofd-vraag. Ik constateerde, en houd vol, dat hij niet bewezen heeft, dat wat hij voorstaat, waarlijk christelijk is (d.w.z. naar de wet Gods, Hem ter ere, uit het geloof). Schrijver begon dadelijk na zijn woord vooraf te spreken over ‘de samenwerking van de christenen’ (bl. 5), constateerde, dat ‘alles kan worden

[p. 283]

herleid tot het grondvraagstuk: dat der Kerk’, en besprak toen vele dingen, zonder evenwel het door hem zelf als ‘grondvraagstuk’ aangediende ‘kerk-probleem’ waarlijk principiëel aan te pakken. Ontbreekt evenwel dit laatste, dan heb ik voor mij aan zulk een brochure niets, wijl ze (afgedacht van de goede bedoelingen) feitelijk alleen spreekt over wat christenen doen, doch verzuimt grondig te bespreken, wat christelijk is in boven aangeduide betekenis.

Een tweede argument van de heer Bruins, waarmee mijn ‘enkele algemene opmerkingen’ als ‘ten enenmale onjuist’ moeten afgewezen worden, komt hierop neer: ik had gezegd, dat de schrijver over de evangelisatie spreken wil.

Tot mijn verbazing vindt de heer Bruins dat ook al niet in orde.

Maar ik zeg slechts twee dingen:

a) ik heb nergens beweerd, dat de heer Bruins alleen over de evangelisatie spreken wilde; zijn strijd heeft op dit punt dus geen zin;

b) ten overvloede herinner ik aan deze passage uit de eerste brochure van den heer Bruins zelf: ‘Om het probleem zo scherp mogelijk te stellen, dunkt het ons goed het onderwerp te bespreken, waar het thans het meeste wringt: de evangelisatie’.

Heb ik nu den heer Bruins te vlug gelezen? Of iets van hem gezegd, dat onjuist is?

Ik vrees, dat de heer Bruins zichzelf te vlug gelezen heeft.

En hiermede neem ik afscheid van de prolegomena in zijn ‘antwoord’, om den volgenden keer tot iets anders dan dit ‘kleingoed’ te komen, naar ik hoop.