Woord vooraf bij de vijfde druk
Deze vijfde druk van Christus en cultuur wijkt aanmerkelijk af van de vorige drukken, die een onveranderde herdruk van de tweede uitgave uit 1947 boden. Wij zijn nu dertig jaar verder, en dat maakt een aantal veranderingen en aanvullingen noodzakelijk.
De tekst zoals Schilder haar geschreven heeft, hebben wij zoveel mogelijk ongerept gelaten. Alleen is de spelling veranderd en is een aantal passages in een iets eenvoudiger vorm gegoten, bijvoorbeeld door het knippen in al te lange zinnen. Wie het origineel naast onze bewerking legt, zal merken dat de wijzigingen bescheiden van omvang zijn en alleen dienen om de tekst leesbaarder te maken.
Dit geschrift van Schilder heeft reeds velen geboeid. Maar de schrijver maakte het zijn lezers niet gemakkelijk. Een vrij grote kennis van bijbel en theologie, van wijsgerige en politieke stromingen, en daarmee van de wereld waarin Schilder dertig jaar geleden leefde, wordt verondersteld. De tijdsafstand werkt eraan mee dat de moeite om zich het diepborende betoog van Schilder eigen te maken steeds groter wordt. Daarom hebben wij voor een groot aantal noten bij de tekst gezorgd, in de hoop dat velen de weg door dit geschrift nu iets gemakkelijker kunnen afleggen.
Door deze nieuwe opzet was het uiteraard onmogelijk de oorspronkelijke paginering te handhaven. Dit had onder meer als nadeel dat de kopjes die Schilder zelf als samenvatting boven elke bladzijde aanbracht, in deze nieuwe editie zo niet meer konden worden gebruikt. Toch zou het jammer zijn deze vaak flitsende samenvattingen aan de lezers te onthouden. Daarom hebben wij in de tekst met een verticale streep aangegeven waar de oorspronkelijke paginering wisselde en in de marge het daarbij horende nummer geplaatst. De genoemde samenvattingen zijn