Het vermaak der tover-hekzen van Lap- en Fin-land, met haar tover-trommelen, wind-verkopen, enz.

Hier is by-gevoegt de beschryving van Ys- en Groen-land door Do. Dithmarus Blefkenius

XXVII. Hooftstuk.
Op wat maniere de Laplandze Vrouwen hare Kinderen laten Dopen. Hoe het Kind ten Doop over gebragt wert. Namen dieze de Kinderen geven, enz.

d'Andere wagten langer, en men heeft die gewoonte allenkskens doen inkruipen van de kinderen niet te Dopen, ten zy die ouder waren; 't geen Gustavus Adolphus in zijn brieven heeft aangemerkt, en in der selver voor-

[p. 153]

reden, in 't jaar zestien hondert, vier-en-dertig gepubliceert, alwaar hy van de stand der Relige in Lapland verhandelt. Men doet haar het Sacrament van den Doop gebruiken, maar alleenig twemaals des jaars en dat in de Winter; d'eerste reis geschied het ontrent het Feest der besnijdinge in 't begin van 't jaar; maar de twede ontrent de Boodschapping van de H. Maget Maria; want dan Predikte men, en men bediende haar de Sacramenten voor.

Indien de Kinderen zo lange tot die tijd toe leefden, was alles wel, zo niet, stierven zy zonder het Heilige Sacrament van den Doop t'ontfangen. Een yder van hare kinderen wagte wel een rond jaar lang, en dan is het kwalijk de pijne waart om te laten Dopen. Dit pleegt men voor die tijden niet in 't werk te stellen; want de Lappen zijn nu verpligt eens of twemaals des jaars tot de naastgelegen Sweedze Kerken te komen, zijnde gelegen in Angermannia of in Bothnia om daar de Kinderen, welk nog aan de borsten leggen te doen Dopen, zijnde in korven geleid, dieze agter op de rugge dragen.

Maar op die tijd, indien de Vrouwen sterk ofte gezond zijn, en weing siekte hebben, geven zy zig al vroeg op de weg, dikwils wel de veertiende dag na datze in de kraam gelegen hebben; zy klimmen op de toppen van de hoogste bergen; gaan langs de Meeren de ruime vlakte heen; lopen door de dikste bosschagien en Foreesten, om haar Kinderen by de Priester ten Doop te brengen. De Kerken die in Lapland gebouwt zijn, en de Predikatien die men

[p. 154]

daar in 't Laplands doet, heeft daar geen kleine werkingen voortgebragt. Neemt ook waar, dat de meeste zorg van het kind ten Doop te brengen op de Vrouw bestaat, en dat zy haar best doen, om die de kinderen te doen ontfangen, zo ras zy tot het werken maar bekwaam zijn, dan zijnze zeer geduldig om menigerlei moeijelijkheid uit te staan, zonder zig daar grimmig over te tonen: En al is 't datze niet veel anders dan slegte kost gebruiken, en niet dan water drinken gedurende deze moeijelijkheid, zo is 't evenwel dat de siekte of swakheid van haar kraam-leggen wel haast genezen wert, en dat zy binnen korte dagen weder te voet zijn, om haar werk te verrigten.

Des Winters hebben zy een andere wijze om de kinderen ten Doop te brengen als wel 's Zomers. Des Winters maken zy haar kind vast aan de slede daarze op zitten, maar des Zomers maken zy het aan de zadel van de Rhee vast, aan welke hy zijne lasten draagt, niet op de rug van het beest, maar aan de zijden van de zadel, zeg ik, daar hangen zy het kindjen aan in een wiegjen van berken-basten gemaakt, hebbende de gelijkenisse van een schuitjen.

Olaus Magnus vertoont deze kinders in een zoort van manden, die op de rug van hare Ouders gebonden zijn; deze zijn Figuur vertoont niet alleen een Vrouwe, maar ook een Man die op de selfde wijs geladen is, elk met twe kinders, even op die wijze, als die het leger volgen, vier kinders op de rugge dragen, hebbende houte klompen aan haar voeten. Maar ik ben van gevoelen dat de Schilder op die

[p. 155]

plaats zijn eigen gedagten gevolgt heeft: want de korven die hy daar aan maakt, hebben geen gelijkenisse met die, welke men in Lapland maakt: Ook konnen de Lappen sulke zoort van manden niet, ook zijn hare korven niet gemaakt met stokken die door een houte plank heen gaan, welke de bodem is, en naar om hoog gaande als een plank zig toont, maar hare manden en korven maken zy van hoepels, die d'een boven d'ander geschikt zijn.

Vorders zo doenze haar best, om in den Doop hare kinders met de naam van hare ouders of bloed-vrienden te noemen: Zy gevenze geern Heidenze namen, als daar is Thor, Guttarm, Finne, Pagge, maar de Priesters doen haar best om haar sulke namen af te raden. De namen dieze dikwils de Kinderen geven zijn Andries, Matthijs, Kanut, Jonas en Nicolaus; maar de Dogters noemenze Margriet, Elsa, Katrijn of Sigride.

Dit hebben zy nog bezonder, datze haar kinderen namen dikwils veranderen, en andere namen geven, en noemen die van hare ouders of bloed-vrienden, dieze meest beminne, om als zy komen te sterven een gedenk-naam door dit middel te behouden. Dit doenze meest wanneer het kind nog zeer jong is, en tot enige siekte komt te vervallen, want op die tijd, geven zy 't een andere naam, behoudende die mede, welke het kind in den doop ontfangen heeft, die dan voor een toenaam verstrekt.

Na het kramen zijn de Laplandze Vrouwen zo sterk, dat ze wanneer ze op de reis zijn, wel agt of viertien dagen konnen de moeijelijk-

[p. 156]

heden der reis uitharden; wanneerze ter kerken hebben geweest, en de Priester, na dat hy de gewone plegtelijkheden heeft afgelegt, haar weder na huis toe heeft laten trekken, zo werden zy voor het verlopen van zes weken, voor onzuiver van hare Mannen gehouden, in welke tijd zy haar niet en naderen. Deze tijd dan verstreken zijnde, zo brengen zy haar Tente op een andere plaats, agtende dat de vorige plaats door het Kramen van haar Vrouw besmet is.

Dit is dan belangende de geboorte van de Laplandze Kinderen: Ik trede dan met dit Hooft-stuk over, tot hare Opvoedinge.