Brieven van een zeeman

Sungei Gerong-Bangkok
12 oktober 1957
m.s. Tankhaven III

Beste Wim,

Ik voel me soms bij het schrijven van deze brieven als de omroeper van een voetbalwedstrijd voor de microfoon: hier zijn we dan weer, beste luisteraars, in het stadion van Amsterdam, waar op het ogenblik onder het voorjaarszonnetje de band speelt, en weet ik wat meer. Zo kan ik zeggen: hier ben ik dan weer, op de Zuidchinese zee, alweer op weg naar Bangkok, net als drie maanden geleden, alleen ben ik nu eerste stuurman op de Tankhaven

[p. 131]

III, inplaats van kapitein op de Pendopo. Wat mij betreft, ben ik trouwens liever hier aan boord dan van de Pendopo, want het lijkt me hier erg rustig en kalm, met een kapitein die zichzelf een lang leven toewenst, en dus van zijn pensioen hoopt te genieten. Het is een echte Indischman, maar groot en zwaar, kalm en ook goedhartig. Voor niemand bang, intussen. Hij heeft al 25 jaar dienst, voelt zich dus compleet onafhankelijk met een ‘veilig gesteld pensioen’. Ze zullen mij niet zenuwziek krijgen, zegt hij, dan ben ik kapot als ik met pensioen ga. Veel uitleg geven en redeneren doet hij niet. Het blijft, echt op zijn Indisch, bij ‘ik heb geen sin, seg,’ of nog Indischer: ik heb geen lol. Zodoende weet ik precies waaraan ik me te houden heb, en vaar lekker rustig heen en weer, het kan me niets schelen waarheen of waar vandaan. Alleen prefereer ik natuurlijk lange reizen, die hier helaas een zeldzaamheid zijn. Het beste lijkt mij een reis van 14 maanden, dan ben ik net een keer in Sungei Gerong, de plaats waar ik liefst helemaal niet kom.

Overigens ben ik daar vriendelijk ontvangen. We kwamen aan uit Singapore (waar ik aan boord ben gestapt) op donderdagavond, half twaalf, en bleven de hele nacht laden. 's Morgens ben ik na afloop daarvan niet naar het kantoor gegaan om me te ‘melden’, maar gaan slapen, hopend op deze manier tegen de tijd van vertrek wakker te worden. Maar ik werd om half tien gepord door Pothof, die zomaar uit zichzelf kwam kijken hoe ik het maakte. Een kwasi-opgewekt kletspraatje van een kwartier, plus de opmerking dat ik er goed uitzag. Ik voel me ook best, want helemaal niet zenuwachtig. Verschuil me achter de oude donkere leeuw, die lang van zijn pensioen wil genieten en geen lol heeft om zich zenuwachtig te maken.

Ik heb van zaterdagmiddag 2 uur, toen we landden in Singapore, tot dinsdagmiddag 5 uur, toen ik gehaald werd voor de Tankhaven III, in het Cathay hotel gewoond, in een heerlijke airconditioned kamer, waar ik bijna niet uit ben geweest, tenzij om af en toe te eten. Ik heb me beperkt tot een keer eten per dag, want ik heb geen trek als ik alleen moet eten, en bovendien was ik bezig met de sterrenwichelarij. Ik heb een paar boeken daar-

[p. 132]

over meegenomen en een ephemeride, zodat ik in staat ben horoscopen uit te rekenen. Er zal wel wat in zitten, denk ik, na wat ik ervan op de Stichting gezien heb, en het houdt me bezig. Heb ik wat om aan te denken. Overigens is mijn eigen horoscoop allesbehalve gunstig, voor zover ik er al aan kan denken iets te gaan interpreteren. De taal van astrologie-boeken doet wel een beetje aan hocuspocus denken, met al die Mysterieuze Hoofdletters over het Leven en het Ongeziene, maar het is toch eigenaardig uit die lectuur te zien dat sommige dingen die ik controleren kan, kloppen met de werkelijkheid. Het eerste boek dat ik heb gelezen heet ‘Sterren stralen in oorlog en vrede’, geschreven door een Hongaar die de oorlog in Engeland heeft uitgezeten en Louis de Wohl heet of zich zo noemt (Ad. M.C. Stok, Forum Boekerij, Den Haag). Hij vertelt daarin op zijn 28e jaar met de astrologie in aanraking te zijn gekomen en langzamerhand overtuigd te zijn geraakt door het practische nut, of althans de practische bruikbaarheid ervan. Alleen vindt hij dat astrologie in slecht gezelschap is gekomen, met al die halfbakken theosofen en antroposofen en misschien nog anderen. Ik weet niet eens wat die namen precies betekenen, maar het schijnt voor iets dazerigs te staan. In ieder geval, zegt de Wohl, is het niet nodig te komen aandragen met de vraag of je erin ‘gelooft’ of niet, evenmin als het nodig is aan electriciteit te geloven, om die toch op allerlei nuttige en practische manieren te gebruiken.

Zo vertelt hij dat hij wist, zoals alle astrologen geweten hebben blijkbaar, dat Hitler zich sinds zijn gevangenisstraf van 1923 heeft laten leiden door een steeds groter wordende staf van astrologen. Het grossdeutsche Reich krijgt hierdoor weer een nieuw tintje van Aziatische geheimzinnigheid en Hitler zelf van een soort Pharao. De Wohl heeft de Engelsen weten te overtuigen dat het nut had voor hun oorlogvoering als hij voor hen dezelfde berekeningen maakte als de Duitse astrologen voor Hitler. Volgens zijn verhaal heeft hij met zijn werk in de oorlog veel succes gehad, en het klinkt allemaal als een nuchter verhaal.

Hij geeft ook de manier aan waarop je een horoscoop moet uitrekenen, en zodoende is het me gelukt die van mezelf en van

[p. 133]

Nettie te maken. Ik heb nog een ander boek (Psychologische Astrologie, van Ram), dat een soort standaardwerk moet heten, en er ook de allure van heeft. Dat geeft uitvoeriger commentaar dan het boek van De Wohl, over de verschillende standen van Zon, Maan en planeten ten opzichte van elkaar. Het blijkt hoofdzakelijk een kwestie van verhoudingen te zijn. Mijn eigen ‘standen’ en verhoudingen vind ik ronduit erg ongunstig, als ik die meneer Ram erop nalees. Om te beginnen heb ik de Zon (in Tweelingen) in het ‘twaalfde huis’, wat meestal zou betekenen dat aanleg en evt. gaven niet tot uiting komen, maar steeds latent blijven, dat ‘de geborene’ steeds op de achtergrond blijft en over het algemeen overal en altijd mislukt. That is that. Verder staat Venus ook nog in mijn twaalfde huis, en dat, zegt Ram, is een stand die veel leed meebrengt, en ‘het offer der liefde’ eist. That is that again. Verder ontdek ik nog meer dingen. ‘Ongeluks-aspect’: Saturnus vierkant met de horen van mijn ‘beroepshuis’, evenals Uranus, terwijl Sat. en Ur. dan nog in oppositie staan. Het lijkt me gek als dat niet de stand is voor een typische brokkenmaker of pechvogel. Zal nog eens informeren. Overigens moet ik me voorlopig alleen verdiepen in het ‘technische’ gedeelte ervan, dus het uitrekenen van horoscopen, en het proberen onthouden van wat alles betekent. Op het ogenblik zegt zo'n figuur me nog niets, en het zal veel tijd vragen voor dat anders is. Het vreemde is dat ik mezelf helemaal geen ‘pechvogel’ voel, evenmin een brokkenmaker, maar dat ik het in mijn binnenste wel eens ben met die standen van Zon en Venus in huis 12, dat de afzondering (in gevangenis, ziekenhuis, klooster etc.) symboliseert. Het is ook heel goed mogelijk dat ik een verkeerde uitleg geef aan die standen van Saturnus en Uranus. We zullen maar hopen, nietwaar?

Soms denk ik dat mijn ongelukken voortkomen uit een te groot vertrouwen op anderen, d.w.z. dat ik te gauw denk, wat ik kan, kan hij natuurlijk even goed, terwijl die ander misschien onverschilliger is dan ik, minder goed oplet of de situatie verkeerd beoordeelt. Of ook misschien dat ik er zelf niet genoeg ‘bovenop’ zit, maar graag gauw klaar ben, vooral als er een loods aan boord

[p. 134]

is gekomen. Of ook, dat ik a.h.w. ‘wegvlucht’ voor mijn verantwoordelijkheid door mij bezig te houden met iets anders dan het schip, iets dat mijn aandacht vasthoudt zonder verantwoordelijkheid met zich mee te brengen, zodat ik me tevreden voel en rustig in een gedachtewereld die met mijn eigenlijk werk niets te maken heeft. Terwijl ik mij eigenlijk dag en nacht met het schip zou moeten bezighouden. En ook denk ik dat mijn wilskracht niet groot genoeg is om een ander die bepaalde ‘holy fear’ in te boezemen, die ‘ondergeschikten’ druk bezig doet blijven ook al is de baas ver weg.

De post van de afgelopen drie maanden is nog niet aan boord gebracht en ik ben zelf niet wezen kijken. Kom liever niet op het Marine Department. Intussen, als die post volgende keer niet meekomt met de nieuwe, zal ik gaan zoeken en je schrijven welke boekjes daarbij zijn. Er moet immers nog wat liggen, o.a. de Shetland Bus en de Planken van Podium.

In Singapore heb ik geprobeerd Röhrman te pakken te krijgen, voor sigaretten. Zondag en maandag waren vrije dagen (maandag was een van de zeer vele ‘feestdagen’, ditmaal een Boeddhistische, dus alles potdicht. Singapore en ook Indonesië zijn ideale plaatsen voor kantoorpersoneel: Christelijke, Mohammedaanse, Chinese en Boeddhistische feestdagen worden ijverig gevierd.) Dinsdagmorgen was hij weg en dinsdagavond zat ik alweer aan boord. Ik zal het zo zien te regelen dat ik de blikjes zelf op de post doe, aangetekend, en als je ze dan nog niet ontvangt, beschouw ik het als onmogelijk om hier vandaan sigaretten te versturen. En nu ga ik je groeten. Het allerbeste, ook met de gezondheid. Laten we hopen dat we nog eens in een auto kunnen gaan rijden, volgend jaar of begin 1959. En als je me wilt helpen met het verschaffen van ‘materiaal’ voor mijn nieuwe liefhebberij, schrijf me dan je geboorteplaats, -datum en -uur. Dag!

Frans.