Brieven van een zeeman

[p. 97]

Sungei Gerong-Bangkok, 12-17 okt. '56
m.v. Stanvac Pendopo

Beste Wim,

Alweer hartelijk bedankt voor je brief van 14 september. Dat die van 14 sept. is, doet me beseffen dat ik alweer een maand langer hier ben, en dat de tijd toch omgaat, al kan ik dat van de komende 8 maanden nog niet zeggen. Over 8 maanden sta ik weer op Schiphol en zie ik mijn kinderen weer. Ze sturen me brieven! Ik geniet daar zo van; dat is nog iets nieuws voor me, brieven van mijn kinderen. En zo ‘leuk’ dikwijls. Annetje had een soort prijsvraag voor me gemaakt; bloempotten met plantjes, maar van alle plantjes had ze verschillende takken in verschillende potten getekend. Ik moest al die takken weer bij elkaar in hun eigen pot zetten. Nu, ik heb mijn best gedaan en voor mijn doen prachtige gekleurde potten ‘ingezonden’. Er was een prijs bij ook, beloofde ze, en ze schreef me: de prijsvraag heb je heel erg mooi getekend, en de tulp is zo mooi! (Onze vroegere 2de machinist is een aquarelschilder van aanleg en liefhebberij; zit elk verlof in Parijs of Amsterdam en doet niets dan schilderen. Hij heeft nooit al zijn diploma's gehaald, maar is gezond en wel 50 jaar geworden. Zo belangrijk als een liefhebberij is voor ons. Mensen zonder liefhebberijen raken gegarandeerd aan de drank. Nu, deze mazzinis dan heeft voor Annetje een prachtige tulp getekend bij mijn oplossing.) En verder: Je bent de enige die meedeed dus moest je de prijs wel krijgen, ik hoop dat je hem mooi vindt. Het was een zelf getekende ‘strip’, à la Broer Konijn.

En drie dagen geleden kreeg ik een lange, nog wel getikte brief van Eefje. Ze heet Schamhardt en ze is echt mijn dochter. Ik word er gvd sentimenteel van. Ze kon op mijn oude machine tikken, omdat ik die niet heb meegenomen met het vliegtuig. Zo'n kilo of tien extra kon er niet af, wilde ik hier niet zonder broeken zitten. Bovendien verlang ik al een paar jaar naar een nieuw machientje; en dat heb ik nu, een Remington portable. Wel duur: str$ 315.-, maar ook goed. Gekocht in Singapore via de maat-

[p. 98]

schappij. Zoals je weet kost de dollar mij hier nf 1.2 5. O ja, we hebben nog wel eens verschil van opinie gehad over de scheerapparaten, en na informatie hier moet ik je waarschijnlijk helemaal gelijk geven. Ik weet de prijzen nog niet, want we varen zo hard dat ik nauwelijks tijd heb om mijn haar te laten knippen als ik in S'pore kom, maar volgens wat Röhrman, onze sigarettenverkoper, mij vertelde, is de Remington shaver minstens 2 × zo duur als de Philips. In Singapore dus ook. En verder vertelde een machinist aan boord mij, dat hij liever de Remington gebruikte omdat die minder onderhoud nodig had en minder gauw sleet: hij vibreert en de Philips draait. Zodoende zou je verschillende onderdelen bij Philips eerder moeten vernieuwen. Volgens hem. Aan de andere kant heb ik een Amerikaan gesproken op Sg. Gerong, die zweert bij het Philipsding: best shaver in the world, zei hij. Ik vind die Philips ook best, maar ik moet eraan denken dat ik mijn gezicht goed droog maak en er Purolpoeder op wrijf, anders scheer ik mijn huid mee af. Ja, ik scheer me er vaak mee; dat is een soort disciplinaire maatregel tegen mijn eigen luiheid; ik zal proberen me scherende te houden tot juli volgend jaar. Als ik je vertellen moet dat ik de baardharen maar voor vorst en vaderland laat groeien, dan betekent dat dat het niet goed gaat met me. Dan kan ik het bijv. niet vinden met de mazzinisten of met de andere mensen aan boord. Of ik drink teveel en te vaak. ‘Te vaak te veel’; een enkele keer teveel is niet erg. Dan krijg je een kater en daar gaan weer een paar dagen mee om. Alles is hier een kwestie van tijd en pogingen om toch maar oplettend te blijven. En natuurlijk van pogingen om je niet te laten vernederen door rabiat gewordene Kleinbürger, die je speciaal aan de wal vindt, hoewel soms ook aan boord.

Ja, scheren en tanden poetsen en kleren aantrekken worden hier langzamerhand overbodige en moeizame handelingen; aan tafel gaan en eten horen daar ook bij. Maar ik sta nog wel graag onder de douche.

Maar de brief van Eefje; iets waar je van genieten kan. ‘Wat fijn hè, dat je contract of hoe heet dat ook weer verkort is, hè? Maar het duurt toch nog wel erg lang!’ Om zoiets kan ik haar omhel-

[p. 99]

zen. Zo weinig als je nodig hebt, eigenlijk. En ze spaart speldjes. Nettie helpt haar zeker met uitzoeken van adressen om briefkaarten naar te schrijven. Soms sturen die bedrijven een speldje terug. Maar de Stanvac schreef dat hun voorraad uitgeput was, schreef ze me. En dan: ‘Nog meer adressen waren uitgeput, b.v. de bpm’. Ze heeft al haar adressen voor me getekend, en ook heeft ze een mooie tekening van het aquarium gemaakt. Het is natuurlijk wel een hele onderneming voor haar, zo'n brief, maar ik hoop toch dat ze het nog eens doet.

Zoals Verhoeff zei (mijn kapitein op het ogenblik): als een vrouw van je houdt is alles wat je voor haar doet veel te veel; houdt ze niet van je, dan doe je altijd te weinig.

Komende November zijn we 12½ jaar getrouwd. Zoals de tijd vliegt, zeg ik nu ook al, als een echte ouwe heer.

Heb je al een pakje ontvangen met tinnetjes Churchman No. 1? Ik heb Röhrman gevraagd of hij je in totaal ongeveer 12 tinnetjes van die sigaretten wil sturen, en dat hij erop moet letten dat het tinnen van 50 zijn en niet die nieuwe groene doosjes van 20, want dat de laatste volgens jou niet ‘echt’ zijn. Hij zou dat zo doen, heeft hij beloofd, en de laatste keer dat ik hem sprak, vertelde hij dat er al een of twee pakjes varen. Schrijf mij nu eens of je daar invoerrechten op hebt moeten betalen en hoeveel per tinnetje. Röhrman beweerde dat hij het zo zou inrichten dat er helemaal geen invoerrechten op zouden komen. Nu ben ik benieuwd of dat zo is.

Nog iets zakelijks: ik heb indertijd twee exx. van Der Banditendoktor ontvangen. Een daarvan heb ik per kerende post aan Kemink teruggestuurd. Let erop dat ze je daarvoor niet laten betalen.

Unruhige Nacht ga ik nog een keer lezen. Ik vond het prachtig, hoewel heel de sfeer van de oorlog op je afkomt. Ik heb een afkeer van die vijf jaar, hoewel om minder ‘nobele’ redenen dan je misschien nog denkt. Hoewel, zo naïef zal je wel niet zijn; het is bovendien je beroep om niet naïef te zijn. Ik denk dikwijls dat ik er een onberedeneerde hekel aan heb om persoonlijke redenen: omdat ik zoveel kansen gemist heb in die tijd, met Nettie,

[p. 100]

met de Stichting, met een nieuwe ‘studie’, met mijn vader voor wie ik beter had moeten zorgen, om de verloren tijd die nooit weer terugkomt. Om het feit dat ik in die tijd niet op zee was, of niet fatsoenlijk ben doodgegaan. Enfin, het is in mij nog een warboel, als ik aan die jaren denk. Het lukt me zelden om er rustig over na te denken. Allerlei emoties; ik kan ze niet onderdrukken. Allesbehalve ‘nobel’ en menslievend dus. Ik ben ook niet menslievend; vind eigenlijk dat de helft van de mensheid zou kunnen verdwijnen, of driekwart. En dat er bijv. meer paarden zouden kunnen zijn, maar ook meer kinderen.

In ieder geval bezorgt een oorlogsboek mij dikwijls een unruhige nacht. Tegelijk, in dit geval, maakt het me gelukkig. Zoals een boek dat een beetje boek is, kan doen. Iets dat waar is of ‘waarachtig’, ik bedoel ‘waar-achtig’ zoals je kunt zeggen ‘roodachtig’, en dat getuigt van werkelijk begrip, maakt me altijd gelukkig en tevreden met van alles. Dan zou ik Nettie daarvan willen vertellen en haar hetzelfde willen laten lezen. Ik heb dat gehad met Oorlog en Vrede, dat ik in de oorlog gelezen heb, in de uitgave van de Insel-Verlag. Ik heb het thuis nog, 3 delen. Ik neem het volgend contract misschien mee om weer te lezen. En ook ken ik dat gevoel van Die Dämonen, dat je me cadeau hebt gedaan. Maar dat boek wekt sterker emoties, omdat ik mezelf in de plaats van die personages ga stellen. Het maakt je onrustig, en stelt niet tevreden. Wie me nog het meest in de herinnering is gebleven, is de alte Trofimowitsch. Ik hoop dat ik zijn naam goed heb gespeld.

Verder heb ik nog een heel nieuwtje: voor de variatie heb ik nu eens zelf een boek gekocht. In Singapore, de laatste keer. Het heet: China under Communism (The first five years), bij elkaar gepend door Richard L. Walker, geschiedenis-professor van Yale University (hoe denk jij eigenlijk over Amerikaanse Universiteiten? Zijn ze nu werkelijk zoveel beter dan Hollandse? Hoewel ik steeds minder ‘opzie’ tegen Holland en wat het betekent in de wereld), uitgegeven te London, bij George Allen & Unwin Ltd. Prijs: 30 shilling, oftewel str$ 15.- in Singapore. Het gewone verhaal; het is alsof je een rapport van de Stichting

[p. 101]

leest, hoewel het soms boeiend is geschreven. Het boeit me altijd weer, zo'n verhaal over macht, en hoe het in de practijk mogelijk blijkt 600 millioen mensen tot slaven te maken. En dan heb ik wilde ideeën om hier weg te gaan, en als het enige dat nog ‘zin’ heeft ‘de strijd tegen het communisme’ te beschouwen. Hoe ik dan ‘strijden’ moet, is me na verloop van 10 minuten niet langer duidelijk. Vermoedelijk bedoel ik: op een schrijfmachine rammelen en lekker thuis zijn tot de communisten me komen halen. En ook denk ik: het communisme bestaat niet; er zijn alleen mensen die zich communisten noemen. Waan. En dan moet ik je nog om raad vragen. Ik heb me ongeveer 3 jaar geleden op het Amerikaanse Consulaat in Singapore opgegeven als prospective immigrant for the us. Drie dagen geleden heb ik een gestencilde brief ontvangen van dat consulaat, met het bericht dat ze graag willen weten of ik nog prijs stel op het Amerikaanse burgerschap, en als dat zo is, of ik dan mijn ‘papieren’ klaar wil maken, omdat ik mijn visum verwachten kan, dit jaar of het volgende jaar. Volgens hun brief is het natuurlijk nog vager, maar dat doet er nu niet toe.

De kwestie is vooral: hoe kom ik in deus? Welk werk vind ik er? Hoe plant ik mijn gezin over? Zou ik het doen, of zou ik het niet doen? Nu, hoe kan je me hierin raden.

Er staat weinig in deze brief, nietwaar? Het spijt me dat ik zo geleuterd heb. Volgende keer zal ik proberen je wat meer te vertellen, inplaats van zo te rumineren. Tot ziens, en de beste wensen, ook wat je gezondheid betreft. Je schrijft van veertien dagen ziekte. Wat is dat toch aldoor? Ben je dan werkelijk ziek of heb je genoeg van al die foto's? Je schrijft nl. niet wat eraan gescheeld heeft. Is het vermoeidheid? Vervelen Utrecht en de perikelen? Of is het vooral het lichaam? Het beste met het laatste, dat laat zich repareren.

Frans.