Brieven van een zeeman

Sungei Gerong, 16 november 1954
m.v. Stanvac Pendopo

Beste Wim,

Voor we in Sungei Gerong zijn, zou ik nog even willen schrijven. Ik heb je kaart uit Portugal ontvangen en ik benijd je om het leren kennen van die mooie stad. Moet veel te zien en te ontdekken zijn. Heb je nog gekeken naar conterfeitsels van Hendrik de Zeevaarder, van Vasco da Gama en de andere beroemde Portugezen? Dat waren echte zeevaarders, heel andere nog dan wij, op schepen met machines en verdronken in een volslagen mechanisch en dood bedrijf. Organisatie en efficiency, grotere vloek heeft het mensdom, geloof ik, nooit tegenover zich gehad.

Ik heb juist gelezen twee boeken van Alan Villiers, een Australiër die van matroos ‘opgeklommen’ is tot een soort van historicus van de zeevaart. Hij is zelf zeeman en weet waarover hij schrijft. Ik vind die boeken zo mooi dat ik je bij uitzondering durf aanraden ze zo gauw mogelijk te lezen. Het ene heet The Indian Ocean (Museum Press Ltd, London, W.C. 1), en het andere The Coral Sea (zelfde uitgever). Zeer nuchtere en boeiende verhalen over die streken en de zeevaart van de oudste tijden tot heden. De Hollanders komen er niet best af bij hem, allicht, want het is een Engelsman. The most cruel and bloody people, noemt hij ons (althans onze voorvaderen, die dan toch, al mogen ze cruel and bloody genoeg geweest zijn, een soort van lef hebben

[p. 67]

vertoond dat helemaal niet onderdoet voor dat van de Engelse pioniers). De ontdekkingsreizen van de Portugezen in hun kleine scheepjes, reizen die hij voor een deel ook ziet als een voortzetting van de Kruistochten, het werkelijke geloof van die mensen, en tegelijk ook de zucht naar goud. Dat laatste speciaal bij de Spanjaarden. Het verschil in ‘drijfveren en motieven’ bij Spanjaarden en Portugezen, het verschil van karakter bij die soorten van mensen. En Francis Drake en Tasman en Matthew Flinders en James Cook. Nu, van harte aanbevolen. Ook die Arabische kapitein, met wie Villiers een reis langs de Oostkust van Afrika heeft gemaakt, en die de Europeanen kalmweg beschouwde als een soort van parvenu's die wel weer zouden verdwijnen. ‘God had given them too many arms and too much money; they had lost control of their women, and they would disappear in due time. And as long as they didn't drag down the Arabs with them, all would be well.’ Aldus een Arabier van standing in 1951.

In juli 1955 kom ik met verlof; ongeveer voor 10 maanden. Ik moet proberen een woning te vinden in Amsterdam; hoorde dat er tegenwoordig flats worden gebouwd die je vrij kunt huren, zij het ook voor fancyprijzen. Iemand vertelde me dat zo'n flat f. 120.- per maand kostte, en dat is dan net te doen voor mij. Wil het proberen. Ik wil speciaal ook in Amsterdam wonen omdat daar een cursus loopt voor acte N xv, Nijverheidsonderwijs. Dat zou me ongeveer 3 jaar kosten. Ik voldoe precies aan de eisen om tot die cursus te worden toegelaten. Zou ik die acte halen, dan kan ik leraar worden aan Zeevaartscholen in Holland of in Indonesië. Groot gebrek aan mensen met dat diploma. Ik weet niet of ik het haal, maar in elk geval kan ik proberen die 10 maanden er tegenaan te gooien. Gaat het, dan gaat het; gaat het niet, dan maar weer varen.

Het is nu elf uur in de morgen. Over een uurtje zijn we in Sg. Gerong. Dan laden, dat zal ongeveer klaar zijn om 9 uur vanavond, dan naar Nettie en de kinders thuis, aan de overkant van de rivier, en morgenochtend om 10 uur weer varen, alweer naar Bangkok. Een reisje van ongeveer 11 dagen. Zo gaat dat hier altijd.

[p. 68]

Nu, het beste, en de groeten aan de mensen die je wel eens spreekt en die ik ook ken. Tot ziens, zal ik maar zeggen,

Frans.