De Manja. Familie-tafereel uit het Surinaamsche volksleven

[p. 256]

De overste zorgt.

De plantage was zeer voordeelig verkocht en in goede handen overgegaan. Kapitein K. was bezig suiker in te nemen en alles ging naar behooren zijn gang. De huizen waren uit de hand verkocht en de meubelen en slaven zouden eerlang door den vendumeester in publieke veiling worden gebracht.

Niemand echter die onder dit alles meer leed, dan de oude James. Ofschoon hij den overste het volste recht liet wedervaren en zijn vertrek, na zoo vele treurige wederwaardigheden billijkte, zag hij vreeselijk tegen 't afscheid op.

En geen wonder!.... Hij was oud en af. Waar zou hij heen? Hij was vrij! Maar wat is een vrij man zonder fortuin en buiten staat iets te verdienen. Was hij nog slaaf!... Ja! hij zou weinig opbrengen, maar dan kon hij toch nog altijd voor bastiaan, of wacht-Neger op plantage gebruikt worden. Dan had hij nog vrij wonen, bedeeling en verpleging. Maar nu!....

De overste had er voor gezorgd.

Het huis en de tuin van zijn Alexander waren niet verkocht. Beide zoowel als de zijgebouwen op de plaats waren in goeden staat. Hoogst voldaan over Alexander

[p. 257]

zijn timmer-Neger en kuiper op plantage, had hij dezen en zijn huishoudster met de kinderen vrij gegeven.

Op zijn verlangen waren zij door den directeur stadwaarts gezonden en wachtten zij in de vestibule op de bevelen van den overste. Ook Archibald, tot loon van zijnen ijver en trouwe diensten, mocht niet langer in slavernij voortleven en in andere handen vallen.

Nauwlijks had Archibald hem de aankomst van Alexander gemeld, of van zijn vriend den ouden doctor vergezeld, trad hij zijn bureau binnen en noodigde de overigen hem te volgen. Ook de oude James verscheen.

‘Dat ik naar Bakkra-kondre of Holland vertrek,’ zoo ving hij aan, ‘zult gij wel weten. Dat de plantage verkocht is ook. Een nieuwe meester. - Hm!....’

Hij zweeg.

Alexander sloeg een somberen blik op zijn huishoudster en kinderen, terwijl Archibald zijne beide armen vaster aan zijn borst drukte.

‘Alles wordt verkocht!’ vervolgde de overste. ‘Maar gij.... gij niet! gij zijt vrij! zietdaar uw vrijbrief! Gij zijt vrij, zeg ik..... Alexander! gij blijft in de stad en gaat op 't kombé wonen. Het huis met den tuin en de zijgebouwen van mijn geliefde Mathilde geef ik u. Ziehier 't eigendomsbewijs. Zoolang de oude James leeft, woont hij bij u in en hebt gij voor hem te zorgen. Van daag nog betrekt gij uwe woning.

‘En gij, oude grijskop!’ vervolgde hij zich tot James wendende, ‘gij behoudt zoolang gij leeft uw maandgeld. Het zal u worden uitbetaald door den nieuwen overste.’

De oude doctor zat sprakeloos en staarde de kleine, dankbare en opgetogen groep, die geene woorden kon vinden,

[p. 258]

om haar dankbaarheid te betuigen, met verrukking aan.

Een schouwspel als dit had hij nooit aanschouwd.

De beweldadigden knielden erg verdrongen elkander rondom den overste, die met welgevallen op hen neerzag en allen de hand reikte.

Eensklaps maakte hij een einde aan alles door het bevel:

‘Gaat naar Mevrouw en dankt haar. 't Is op haar verzoek geschied.’

Ook Archibald wilde zich verwijderen.

‘Tan boi!’ voegde hem de overste langzaam toe: ‘wacht eens, jongen! Gij zijt vrij... wat wilt gij voortaan doen om door de wereld te komen?’

‘Bij Massera blijven! als 't mag,’ riep hij vol vuur uit.

‘En meê op reis gaan?’

‘Ja Massera! en trouw dienen!’

Hij had het gewenscht, maar niet verwacht. Dat trof hem. Ten blijke van zijne ingenomenheid, reikte de overste hem de hand en gaf hem een zilveren horologie, dat hij op reis gewoon was bij zich te dragen.

Een oogenblik later waren allen in de zaal bij Mevrouw en de Dames, die blijde met de blijden, deelnamen in de vreugde dier gelukkige zielen.

Zoodra allen vertrokken waren nam de overste de gelegenheid te baat om Mevrouw L. deelgenoot te maken van Archibalds besluit.

‘Hij gaat meê naar Bakkra-kondre!’ riep hij in vroolijke stemming uit. ‘Wij kunnen dienst van hem hebben,’ vervolgde hij. ‘Ik wil bekennen, 't zou mij gespeten hebben als hij achter ware gebleven.’

‘'t Was edel gehandeld!’ zei de oude doctor. Verbeeld

[p. 259]

u, Mevrouw, de overste vroeg hem wat hij zou aanvangen en - zonder te aarzelen verklaarde hij bij zijn Meester te willen blijven.’

Nu volgde een verslag van de beschikkingen ten aanzien van James en Alexander met de zijnen genomen, dat door allen toegejuicht werd en levendigen bijval vond.

En toch geen onvermengd genot.

Ook die vreugde werd gestoord en op eene vreesselijke wijze verbitterd.

Er werd een Negermeid aangediend, die dringend verzocht Mevrouw L. te spreken. Haar boodschap was in weinige woorden vervat. Zij behelsden het verzoek eener stervende, die Mevrouw voor haren dood verlangde te spreken. Zij moest Mevrouw zien, vermits zij niet gerust sterven kon.

Die stervende was Missie Rosalie! Dezelfde wier plotseling verdwijnen stof tot allerlei gissingen en gesprekken had opgeleverd. En die, zoo als ons gebleken is, sedert nooit iets van zich had laten hooren, ja! geweigerd had tegen billijke belooning voor de familie te naaien en te wasschen.

Lang stond Mevrouw in beraad wat te doen. Zij was ondankbaar behandeld, ja! gegriefd....

Eindelijk had haar beter gevoel de overhand. Den wensch van een stervende wilde zij niet onvervuld laten.

Een uur later reed Archibald haar met de tilburry naar de aangewezen woning, terwijl zij zich, even als de huisgenooten, in allerlei gissingen verdiepte.

De Heeren begaven zich intusschen naar 't bureau, om een en ander te regelen, dat spoed vereischte en afgedaan moest worden.