Boeck van surgien

Capitelum van fistelen int aersgat [die comen van wonden].

Het ghevallen fistelen int aersgat die comen van den wonden [die] qualiic ghecurreert siin of si comen van apostemen die buten comen bi den aersgate ja als men wil datse wel gheriipt siin ende dan infistelerense geerne si en werden haesteliic ghesuccureert. Ende int aersgat moghen fistelen comen vanden emoroyden die gheulcereert siin. Nu suldi weten dat sulke fistelen comen ende siin al doergaende ende de selke niet al doergaende. Die teyken daer mense mede bekennen sal die fistelen die al doergaende siin dat vanden stront yet daeruut comet ende wint ende somstont comen daer [orine ende somstont] wormen uut. Ende als ghi steket uwen vingher int aersgat ende dan die tast int gat vanden fistelen ende ghi tast doer die fistel metten vingher ende ghevoelt van binnen. Item vanden fistelen die al doer gaen sulke gaen al dore al bi dat aersgat ende die een meer ende die ander min vanden ghenen die ghenesen moghen. Ende sulke gaen doer die blase ende dan gaet die orine uut der wonden van den fistelen ende dan en mach mense niet consolideren al waer die fistel al ghemortificeert om die orine die se alle daghe versch hout. Ende sulc gaen doer toten herde beene vander dien ende toten knope vanden stertbeene. Ende dat mach men bekennen als men metter tasten tot daertoe is opdat die fistel niet en gaet herwaert ende darwaert ghecromt. Ende in allen desen fistelen die doergaen soude dieghene die bi den aersgate doergaen en es gheen cure te doene wantsi en mogen niet ghenesen. Ende albucasis seit dat dieghene die alsulke fistelen onderstaen te cureren die siin sot want en es anders niet dan

[p. 213]

[pine ende] ijdelheit. Die fistelen int aersgat die niet al doer en gaen die mach men wel ende lichteliic cureren. Ende dat is alsoe ic u ghescreven hebbe int ghemeen capittel vanden fistelen. Nochtan prise ic meer dese fistelen te cureren met gheloyden yseren ende te cautriseren want het es veel orbaerliker ende beter dan metter starker medecinen. Ende men heefse veel eer ghecureert ende met minre smerten. Mer dien mont vanden fistelen moste siin eerstwerf ghewiit. Ende eernsteliic die gront siin versocht vander fistelen. Ende en hebbet niet tonwaert metten cauterien te mortifiseren. Die taste daer ghij mede sult besueken den gront die sal siin herde suptiil. Ende die cauterie oec daer mense mede sal besoeken ende cautriseren die sal siin smal ende subtiil na de wiide ende die breede vander fistelen. Ende die fistel die doergaet den aersdarme mach men cureren in twee manieren. Die een manier is met sniden met enen drade. Ende die ander manier met [snidene] ijsere. Die eerste met enen drade dat ghi sult nemen een taste van loede die op dat een einde doergaet als een naelde. Ende in dat gat vander tasten seldi steken enen draet van linen gaerne of van side ende daerna steken uwen voersten vingher ghesalft met olien in den aers ende die taste in den fistel al so diep als ghi comt toten gronde. Ende dat ghi die taste met den vingher ghevoelt ende dan voeghet ende tast metten vingher ende trecse uut den aerse. Ende daerna vergadert beide die eijnden van den drade ende trecse beede tegader soe vast dat den draet dat vleesch over snide dat begrepen is metden drade. Ende soe dien draet snidet soe ghien meer toe biinden selt ende dwinghen. Ende alle die wile moechdise mortifiseren met sterken medecinen ende helpen den vleesche dat het aen come. Ende daerna curreert se met anderen medecinen daer men wonden mede cureert. Die ander manier is dat men beide die eynden van den drade sal tegader cnoepen. Ende desen draet sal grover ende sterker siin dan den anderen die dat vlees soude oversniden. Ende daerna trect met der eender hant den draet uut ende metter ander hant snidet dat vleesch over dat

[p. 214]

tussen beide die enden is van den drade met eenre scaren of met enen crommen instrument als een sekel [so] dat die draet ghelivereert si ende daerna suldi mortificeren. Al is dat sake dat sulke meesters seggen dats niet te doen en es al[s] dat vleesch overghesneden is ende dan te cureren met medecinen die vlees doen wassen ende dat dunct my herde onseker. Ende daerna sal mense cureren met medecinen die vleesch doen wassen ende die fistelen doen ghenesen. Ende ic segghe u dat voerwaer dat dese ander manier es beter ende sekerder dan die erste want sniden metten drade maect langhe wieken ende sweer ende het es costeliic ende daerom eest te ontsiene dat die sieke mocht spasmeren want die stat is cartulaginensachtich. Ende in die einde van den eerstdarme soe soemt lacertus in dien dat die eer[s]darm onthelt ende begriipt.