Boeck van surgien

Capm. van morpheam ende ictericiam.

Morphea is te segghen veroudenis van verwen als die natuerlike varwe des menschen van der huiit verandert ende onghenatuerde varwe. Ende het is differencie tusschen morpheam ende ictericiam. Yctericia is die geelsocht. Ende morphea dat siin witte

[p. 192]

of swarte plecken. Ende serapheon seit dat boras dat is die witte morphea die coemt van bloetachtighen fleumen die is taij ende viscoijs want si veranderen ende voeden die natuerlike varwe vander huiit waer bi dat die huiit is wit ende placachtich. Ende dat seit seraphio ende het mach wel waer siin want als fluma wort verhert ende verbrant soe wortse taij ende viscoijs. Die swarte morphea is vander selver materien dat impetigo is want het is vander sterker bernender hitten dan die witte morphea. Nochtan beide die witte ende die swarte comen van crancheit der cracht. Ghi sult weten dat alle morphea [syn niet curabel. Ghi sult die placken van morpheam] stoeten met eenre naelde soe dat die huijt niet al doer en gae. Ende gaet daer dan uut dun quaet als eelsap soe ist incurabel: Is oec dat sake dat morpheam welkerhande dat het si is die stat becommert waer dat het si ende veel spacien begriipt ende haer breijt ende verandert die en mach niet ghenesen. Mer die luttel goede plecken heeft ende niet veroudert en is die mach wel ghenesen. Ende dit is die cuere daeraf men sal eerstwerven ordineren die dieten die contrarie siin sal den humoren daer morphea af coemt ende daerna salmen die materie digereren ende daerna purgeren. Die van fleumen coemt sal men purgeeren met ijera logidien of met theodoricon anacordion [empiscon of met dies ghelike. Die van melancolien comen salmen purgeeren met yera ruffini of met theodoricon elx even vele] of met flemagogeum ende melagogum of met ephitima ende met mirabolamum indi ende met polopodi ende met elleborum album ende nigrum ende dies ghelike dat fleuma ende melancolien beide tegader purgeren. Ende als die materie altegader ghedigereert es ende ghepurgeert dan suldi curreren. Ghi sult nemen elleborum album ende van gallen tegader ghetempert met sterken wiinedick ende die plecken van morpheam mede bestriken ende salven: Item een goede salve daer mense mede bestriken sal: R. mostaertsaet ende die scorsen van anabulla ende scamonea ende sebesten van elken even veel ende conficeert al tegader met bloede van scorpioen met bloede van swal[u]wen ende bestrikent daermede: Item

[p. 193]

een ander: R. ghebernt sulpher euforbien elleborum album ana .ii. dr. anacordis .v. dr. piritrum cappara ana .ii. dr. pulvert ende conficeert met [starken] wiinedic: Item een ander: R. coelsaet ende mostaertsaet ende bornkerse van elken even vele ende conficeert tegader met sterken wiinedic. Albaras dat morphea nigra die salmen cureren als men cureert impetigo. Ghi sult weten dat morphea is een teijken van laserien. Mer morphea heeft die huiit ghecorrumpeert alleen ende niet dat vleesch. Ende laserie heeft die huijt ghecorrumpeert ende oec dat vleesch mede. Item men sal den sieken stoven ende met sueten water wassen ende wel wriven sterckeliic ende die plecken droghen: Item een herde goede salve. R. ongheblust calc ende wasschet neghenwerven ende dan menct met boxruete dat is herde goet daertoe: Item ungentum citrinum is herde goet ende orbaerliic al[s] ment dicke daer mede salvet. Item bloet van hasen daerop ghestreken is goet ende orbaerliic ende het is oec goet ieghen sproeten ende plecken die den wiven comen van menstruum die opghetoghen siin ende onthouden van langhen tijden. Mer die plecken van morphea sal men eerst hicken met eenre vliemen eer mense bestriict metten bloede vanden hase ende dat bloet sal siin werm. Ende daerna suldi daerop stroyen pulver van anacarden. Ende men sal den hase voeden ende alle daghe als men te doen heeft sal men tbloet trecken uut siinre oren of uut den voersten voeten daer dat bloet alre wermste es ende bestriken op die plecken van morphea ja welkerhande dat si isset wit of swart of van wat humoren dat sij is.