Boeck van surgien

Capm. .vii. van alle die weringhe die in den aensicht pleghen te comen.

Nu hebdi ghehoert van allen den onghemaken vanden oren. Nu wil ic u voert scriven vanden weringhen die int aensicht comen als van rootheit van lentiginen ende van gutta rosacea ende van fistula in

[p. 187]

mandibula ende van dies gheliic. Die rootheit van den aensicht die van buten coemt als van vier of dat vander sonnen coemt dat sal men aldus cureren. Ghi sult nemen meel van witten arwten of van siceren of van bonen of van garsten ende temperent met olie rosarum ende bestrikent dat aensicht daermede dat suvert ende verdriift die rootheit vanden aensichte ende van aller onreinicheit vanden aensichte. Het coemt oec int aensicht somtiit puijstela van fluijmen of van coleren of van bloede of van melancolien. Die van fluijmen comen siin weec ende moru. Ende die salmen aldus cureren. Ghi sult nemen serpentaria brionia ende die wortel van wilden trigonieren ende die wortel van malumterre ende hermodattali al dit sal men stoten ende conficeren met seem ende die puijsten daermede salven .ii. werven of .iii. werven des daechs. Waer oec dat sake dat si waren scelachtich ende root dan neemt die blader van lapacium acutum ende stotet tegader ende legget op die puijsten. Waren oec die puijsten van fluijmen ende van melancolien ende verandert alsoe als die lasersche soe suldien purgeren in den somer met vomitum. Ende in den winden met miralanen citrini. Ende daerna salmen die puij[s]tilen doen molificeren ende weiken .iii. of vier daghen al met olien salmen dicwil salven. Ende daerna suldij leggen die ruptorien. Ghi sult nemen caltuce cumenon flos eris gumme armoniacum van allen desen sal men maken pulver ende temperen met witter seepen ende en heeft men gheen seepe soe salmen die armoni[a]cum smelten met wiinedic over tfuer ende doen sieden ende doen daerin dat voerseide pulver ende maken als een salve ende leggent op die puijstelen ende latense aldaer corroderen toten gronde. Ende dan legter op consolidatiif als van pulver van rosen aloes ende olibanum. Of ghi sult nemen vitriolum auripigmentum ende calce viva ende sult al te gader pulverseren ende temperent met seeme. Ende dat suldi winden in eenen linen doeck die sal siin ghenet in water ende legghen onder die heete ameren ende latent

[p. 188]

daeronder ligghen alle den nacht ende des merghens suldiit nemen ende maken daeraf subtiil pulver ende legghent op die puiisten. Mer men salse ten eerste op doen met eenre vliemen ende of sniden [of elre] mede ende dit pulver daerop doen alle daghe tweewerven of .iii. werven alsoe dattet overtolighe vleesch al af corrodeert. Ende daerna suldi legghen pulver van hermodattelen totdat dat overtolighe vlees alte mael af si ende uut ghegheten. Ende daerna consolideert als ic u te voren gheseit hebbe. Comen die puijsten oec van coleren of van bloede soe suldij nemen die wortel van lapacium acutum ende stotense met aloe ende bestriken die puijsten daermede. Of ghi sult nemen die scavelinghe van cauwoerden ende stotense met aloe ende doet daerop. Ende dat en cureert niet alleene die rode maculen vanden aensichte mer het verdriift oec die pockteikenen. Of ghi sult nemen oxicrocium ende stroient daerop caltuce cumenen dat is gheber[n]t coper dat legghent daerop. Mer en lates u niet vergeten comen die puijstelen van coleren purgierten inden somer met triiscoram sarcacenicam gheacureert met anderen laxativen of met oxilaxatiif of met electien van den sape van rosen. Comen si oec van bloede soe seldi hem doen setten ventosen onder die kinne of inden necke. Item van wat occusuene dat si comen salt laten goet siin [met ventosen] onder die kinne of ruptorien met cantariden ende met heefsele ende met wiinedic. Item in alrehande occusuene soe es goet dat men hiet van voren ende niet van achter in die braden ende bloet [uut] trecken want dat suvert ende reinicht dat aensicht van allen occusunen. Mer daer na salmen nemen pulver van bayen ende ghescuijmt seem ende menghent te gader daermede salment taensicht smeeren. Men sal ten eersten stoven met deser decoxien daerin ghesoden sal siin alsene ende caf van garste. Ende des merghens sal ment wassen met water daerin ghesoden sal siin taruwen achterlinc. Item rotula set menigherhande medecine ende experment dat dat aensicht mede te suveren ende te reinighen. Ende seit datmen sal temperen borax

[p. 189]

ende meel van bonen metten sape van lijmonen ende met rosewater ende daer salmen toe doen een luttel musci hier mede sal men aensicht wasschen ende bestriken des avens ende des morghens. Item noch een ander dat herde goet is. Item entale [ende] dentale ende borax ende sercocolle ende wit cristal ende wit corale van elken even vele ende daertoe een luttel meels van witten siceren of arweten of bonen of kempsade. Ende dit sal men distemperen metten sape van lijmonen of met water van bloemen van bonen of met rosewater ende een luttel musci ende dit salmen droeghen in die scade ende maken daeraf trosisken ende dit mach men houden menich jaer. Ende alst men wil orbaren soe salmen een distemperen met rosewater of met water van bloemen van bonen. Ende dat aensicht des avens daermede bestrijken ende des merghens wasschen. Dese medicine mondificeert dat aensicht boven alle dinc. Item in gutta rosacea sal men dat aensicht salven met ouden swinensmeer dat gheleghen sal hebben drie daghe in sterken wiinedic ende operment ende quicsilver ende int sap van garuwen.