Boeck van surgien

Captm. 5. Vanden squinancien ende van haren specien van benen of benen of anderen inder kele

Onderwilen worden zweringe in doren om enig dinc die int ore ghinc als worm coren g . . nsteen (?) of water welke men kent bi den tekene ende vonnes des dogens. Nu wil ic u eerst scriven van dingen die in doren crupen mogen het ghevalt wel dat wormen crupen inder lieden oren die hem grote pine doen. Ende als ghi dairtoe geropen sijt so suldi stoten sentaurea alsen ende marubium ende mengen rosewater metten voirseiden cruden ende dat zap is herde goet den worm mede uut te doen ende elder oic dan in doren. Mer ghi sult u hoeden dat ghi gheen cout dinc in en drupet. Want doren syn van natueren cout ende droge ende houde die natuere in dese pesen. Ende dairom is tonsiene dat alle coude dingen dairin ghedaan syn ende ware ghewarmt sonder doren. Als die worm doot is suldine uuttrecken met enen haexkine dat ghecromt sal syn op deen eynde ofte elre mede ofte yement soghet uut mede. Quaem oic die dinge als van buten dat int ore ware ghevallen ende al sulke dingen syn menigherhande ofte het syn steenkine of yser of glas of het syn worme of vloeyende dingen als water of loghe ofte dies ghelyc. Synt als steenkine dan suldi den sieken doen nyesen ende sult hem nose ende den mont stoppen doen. Ende ghi sult hem dore nederwaert doen houden. Ende dairop setten

[p. 180]

yet dat uutwaert soeghe ende uuttrecken met groter craft. Ende en comet aldus niet uut so trect uut met ene haexkine met groter cracht ende en canmens aldus niet uut ghehebben so trecket uut met enen clenen nopysere op met diesghelike. Ende en canment aldus niet uut ghehebben so suldi maken een subtile taste van houte ende wint opt eynde vander taste cathoen ende dende suldi netten in terre dairmen voghele mede vaet of met terbentine. Ende dat suldi steken in dore. Ende dat sal cleven an steenkine of ant saet of an so wat dat is so vaste dat der tasten volgen sal. Ende dairmede zuldijt alrebest uuttrecken. Ende en condijt aldus niet uut ghehebben dan suldijt moeten sniden tot dairt is eer dair come hete aposteme of spasmus ende dan trect uut ende nayt die wonde ende cureertse als men ander wonde cuereert. Warent oic dierkine die mach men lichtelike uuttrecken ja opdat sy syn cleyn als vloen of des ghelijc als ic u te voren gheseit hebbe met medicinen die wormen doen sterven. Ende dat sy doot syn zuldi weten ende bekennen. Ende dan suldise doen niesen ende den nose ende den mont doen stoppen dat salse uut doen vallen. Ende en ware die vloe oec niet doot. Ende datse en ware int hooft niet al te diep so suldi dair bi doen haer of wolle. Ende die vloe salre an cleven. Ende dan over een wile trecket uut of ghietet ore al vol waters ende dan leet metten oren. Ende sy sal vloeyen uut metten watere of men ghietse al vol orine dats vele beter dan yet anders teghen die vloeyen ende ander dierkine. Wair oic water met badene in dore ghevloeyt of loghe of diesghelijc so suldi nemen merch van biesen of ander desghelijc. Ende steken deen eynde in dore ende dander ontsteect totdat beiden oreghebernt sy. Ende dan suldijt uuttrecken ende een ander insteken. Ende dit so suldi dicke doen deen naden anderen tot dat al uut sy of ghi sult winden cathoen opt dende van eenre subtijlre tasten ende stekent int gat van den ore. Ende dairin sal twater trecken ende dan doen uut. Ende dit doet so langhe dattet al uut is. Ende doeten al in een niesen ende nose ende mont stoppen want het is herde

[p. 181]

oirberlic. Isser oic zweringhe in tore omme die vergaderinghe der heter humoren dan salmen die zweringe versachten mede dairin te doen warme olie van rosen metten vierdeel azijns. Ende en helpet niet so doeter toe .j. luttel opiums dair na alst ghecesseert is sal men bloet laten in die hooftader an die selve side]. Item teghen squinancie: R. piritrum jsoep mostaertsaet honich ende siet in water ende gorghelt in die kele ende weder uut. Item een water tot seericheit inden mont ende tot ulceren ende cancer mede te dwaen: R. flos eris .j. dr. arcenicum .ii. dr. ende .j. pinte wiins dit sal men tsamen setten in een coperen becken .ix. daghen lanc ende roerent alle daghe eens om.