Boeck van surgien

Capm. .x. van couden apostemen ende [die] sinia [hieten].

Nu hebdi ghehoert alle die occusuene ende besceidenis met haren teiken ende die cueren van den heeten apostemen. Nu wil ic u voert scriven van couden apostemen ende eerstwerven van sinia daer ghi af hebt ghehoert int beginsel die teiken van den apostemen. Ende ic segge dat men int beginsel den lichaem sal purgeren met medecinen die flegmon purgeren. Ende is die lichaem herde seer vervult soe suldien laten ende sulten doen hoeden van veel etens ende van veel waters te drincken ende van alderhande spise die flegmon voeden. Ende dan suldi die aposteme cureeren ende die medicinen moeten dan siin van natueren datse verdroeghen ende resolveren. Ende men en sal niet wederstaen met couden medecinen die droghen ende repercussiven als die heete aposteme int beginsel mer medecinen die resolveren. Ende die medecinen die daertoe herde orbaerliic siin dat is loeghe van asschen van wiingaertrancken ghemenct met wiinedic ende I sponse daerin ghenet of eenen doeck .ii. vout of .iii. ende daerop gheleit of

[p. 110]

men nette sponse in seepwater of in aluijnwater. Ende de medecinen die ic gheproeft hebbe siin herde goet ende orbaerliic dat is aluijn mirre ende sout ende sulpher al te gader ghemenc met olie rosarum ende wiinedic ende oude gheitenstront is herde goet met edic ghetempert ende soe is coijenstront. Men sal oec nemen coelen ende dille ende alsene ende siedense in water ende netten daer een sponse in ende legghense daerop. Of nemet aloe ende sofferaen ende bolis armenicus ende achacie ajuijn ende mirre ende conficeert al te gader met wiinedic ende coelsade. Of make een plaester met bolus [armenicum] ende olie ende sout. Ende men salt alsoe binden dat die bant die aposteeme begriipt al om ende om soe dat die aposteme niet en sincke die materie [ter ander siden wert. Ende] in die middelt van der aposteme salmen strecken ende binden. Ende ghi sult weten dat in die aposteme van rechter natuerliker flegmon sien gaderen selden quaet mer si worden alre dicste te niet gheresolveert. Ende waer oec dat sake dat mense niet en conste [te niet] doen gaen met medecinen die resolveren soe suldi u pinen te doen rijpen. Ende dat siin die medicinen die ripen doen apostemen van flegmon ende oec van melancolien ende alderhande coude apostemen die van couden humoren comen. Ghi sult nemen dat sap van vliere ende van adeke ende van parellen ende van loeghenstocken ende vanckel ende siedent wel met dianteijt ende met zeem ende met olien ende met boteren altegader dat doet apostemen utermaten wel ripen Item die blader van poerloeke ende van cardum benedictum ende die wortel van bismalven ende alsene. Ende als dit altemael is ghesoden in water salment stoten met swinensmoute ende dit is een weerdich maturatiif. Ende ghi sult weten die herden apostemen en sal men niet plaesteren met medecinen die herde heet siin ende herde droeghe want si souden noch droger werden ende herder mer met medecinen die molificeren doen ende dissolveren als march van herten ende van runderen van calveren van bucken van leuwen mer men salder mede men[ghen] storax liquida.