Boeck van surgien

Capm. .viij. van noli me tangere [die] cuere.

Nu wil ic u scriven van enen ulcus dat gheheeten noli me tangere om ii reden. Die een reden si soe men hem meer roert ende handelt soe hi arger ende quader wort. Die ander reden is om dieswille dat is morbus contagiosus dats tonghemac dat van den eenen gaet opt dander als cremsel lasarie ende dies gheliic.

Nu wil ic u leeren den occusuene kennen van nolimetangere. Ghi sult weten dat nolimetangere coemt van tweederhande coleren van roeden coleren ende van verbrande coleren. Die verbrande coleren comen van buijten ende daerom maecse buten swarte corsten. Ende alsmen die swarte corsten afdoet soe vint men daeronder root vleesch ende hert ende dat is die rode colere die niet verbernt en es. Ende ghi sult weten dat eerstwerven is ghescapen als een buijlken ende daerna wordet ulcus corrodens ende begint te corroderen ende wast int aensicht bider nasen. Ende ghi sult weten dat cancer meer corrodeert in enen daghe dan noli me tangere in tien daghen. Ende lupus meer in enen daghe

[p. 107]

dan cancer in eenre maent. Miin eerste raet is dat ghi den sieken sult doen laten die hoeftader en daerna die materie doen vergaderen met oxisakere of sieroop acetens ende purgeeren met colagogum ruberbarum ghetimpert met gheitenweije ende mondificeert die humoren die bereet siin te bernen als bloet. Ende die coleren des derden daechs doen stoven met couden cruijden als [violetten cruut] nasscade witte wilghen bladeren wiingaertblaen ende papelblaen. Ende als hi uten stoven gaet suldi hem gheven goede triacle al soe veel als een swart tarnois mach weghen met wine daerin ghesoden sal siin liinnaria dats wilt vlas. Daerna suldi opdoen die corste ende sulter oplegghen pulver dat sal siin ghemaect van salgemma ende assen van ouden wiingaert rancken en sult al om ende om smeeren met popeljoen des ander daghes des morghens seldi weder die corst af doen ende wasschen metten sape van wegheblaen of met lauwen wiinedic. Ende daerna seldi stoten die blader van weghebreen of die blader van taxom barbatum met mastike. Item wast dat ulcus dicke met siins selfs orine ende daerna tempert aterment ende wiinedic tegader ende dropt daerop met eenre veren ende dan legt daerop taxum barbatum met mastiic ghestoten .ii. werven des daechs. Ende is dat sake dat ghiis aldus niet en coent ghecurreren dan suldi nemen aterment ende ongeblust calc ende tartrum van elx even vele ende maken daer af pulver en timperent met loeghen van asschen van [ouden] wiingaertrancken soe dat te dic noch te dunne en es ende leggent daerop alle den nacht ende salvet alom ende om met popelgoen Ende des ander daechs es daer veel corsten op die doet af ende timpert dan weder sal gemmen met sape van weghebreede [bladen] ende leggent daerop. Ende daerna suldiit wasschen metter voerseider loeghen ende sult stoten wegheblaen ende dat sap een luttel uutwringen ende dan suldise daerop legghen ende dat suldi negen daghe doen. Ende als die aposteme es ghemondificeert soe sal dat vleesch root siin. Ende soe sal daer uutdrupen bloetachtighe dropen ende dan suldi stoten liinaria ende sulse daerop legghen al metten

[p. 108]

sape want het es sonderlinghe goet teghen noli me tangere te curreren als hi ghemondificeert is. Ende des ander daechs suldien wassen met der voerseider loeghen ende sulter op leggen pulver van rose ende van wieroec ende van mastiic. Ende als die ulcus ghevult is van goeden vleesche dan suldien consolideren ende ciicatrieren alsoe alsmen in die ander apostemen gheseit heeft ende die sieke sal hem hoeden van wiin ende van starken drank ende van allen somer coleren ende van allen vleisch dat melancolie genereert als runtvleesch geiten hasen gansen herten ende anden ende desgheliic. Ende hi moet scuwen alle dat die maghe rau helt ende verseren dat goede digestie maect als goet tarwenbroot jonghe hoender kieken ende die wael ghesoden ende alle sal siin cout ende ghetimpert. Ghi sult u hoeden dat ghi dat onghemac nerghent en ruert dan metter medecinen.