Boeck van surgien

Capm. i vanden appostemen sonderlinge met haren namen Incipit tractatus secundus wat appostema is. [Ende van hoe menigher occuzoene of saken dat si comen].

Apostema is een gheswel of alderhande ghedrontenis sonder natuer. Ende dat seit Galienus ende Avicenna dat alderhande apostemen occusunen siin tweederhande [dats] dat hi coemt van binnen en van buijten. Der occusunen die van binnen comen coemt van quaden ghecorrumpeerden humoren. Die occusune die van buijten coemt die coemt van [quetsinghe of van] vallen of van slane. Nu suldi weten dat alle apostemen siin .iiii. simpel

[p. 92]

specien. Ende dat mach siin van bloede ende is gheheeten flegmon of het mach siin van roden coleren ende es gheheeten herijsipila dat es vier of het mach siin van fluijmen ende is gheheeten zimia of het mach siin ende comen van swarten verbernden coleren ende is gheheeten sephiros of cancer. Nu suldi bekennen van allen desen flegmon die van overtolich bloet coemt hi is met groter hitten ende met grote weewuten ende gheswelle. Dit siin die teeken[en] van herisipilen die van rooden coleren coemt hi is rootachtich ghemenct met gheelre varwen ende met sterker sweer[en] ende wast hart [ende breit hem] volc. Dit siin die teeken[en] van simia die coemt van fluijmen dat is van witter varwen gheliic den ghesonden vleesche ende moru ende alst men tast ende duwet daer op metten vingheren soe bliift daer in een dal als oft waer in deech. Dit siin die teyken[en] van sephiros ende van cancer die comen van coleren die swart hebben ende grote hertheit ende siin swartachtich ende sonder ghevoelenisse. Ghi sult oec weten lieve kinder dat AVICENNA seit dat herde luttel appostemen siin van simpelen huijmoren. Mer sij siin meest van ghemen[g]der humoren. Dan siin si veel quader te bekennen omdat haer teiken siin ghemenct. Ende daerom seldi merken met alder behendicheit die ghi moecht daertoe keeren om te bekennen welc humoren siin alre meest of alre minst ende daerna suldi die curen ordineren. Daer omme wil ic u nu [maken vroet] na die macht van minen sinnen [ende] scriven ende leeren sonderlinghe ende besceideliic die curen van elker specien ende eerstwerven van flegmon.