Logo DBNL
Het geestelyck kaert-spel (ca. 1750)

Het geestelyck kaert-spel

(ca. 1750)–Joseph a Sancta Barbara–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

Het IX. capittel.
Van de herte vyf.

§. I.

Uytlegginge van de Herte Vyf.

 

DOor de Herte Vyf verstaen ick de vyf bloedige Wondekens Christi, en om te begrypen wat profijt dat is, dese Herte Vyf te besitten, soo ist dat ick sal de schatten en Ryckdommen daer in verborgen uytleggen.

Majolus vertelt ons a de groot-machtigheyt ende onverhaelycke Ryckdommen der Princen den meesten-deel v ermengelt met ydelheyt hoe dat sy voor hun selven hebben gebout schoone treffelycken Palleysen: onder ander wonderlycke saecken hy verhaelt van den Coninck van China die heeft 79. schoone Saelen groot en breet verciert met schoone schilderyen en tapyten: onder al dese, waeren daer vier al d'ander te boven gaen, een geheel van latoen met een alder-grootste konste gesneden ende gewerckt heel bevalligh: de tweede was geheel van silver, de derde geheel van sijn gout, de vierde was overdeckt ende verciert met peerlen en diamanten.



illustratie

En soo wy hier by wilen voegen de Salette van den grooten-machtigen Cham 't welck was met goudt bekleet, en al de pilaeren oft colomnen waeren van massif goudt, ende in dit wierden gesloten, ende bewaert al de kostelycke juweelen en schatten van desen Heer.

Hier hebdyde vyf miraecken der natuere van de kostelycke Palleysen.

O wonderlyck is de liefde Godts, ick vinde in onse Herte Vyf van ons spel der liefde, te weten de vyf Wondekens Christi vyf Palleysen al verre dese vermelde te boven gaende, aldaer ist profijtigh voor de ziel te rusten, want sy wort bewaert en Ryck. Neemt ooghmerck hoe dat't eerste Palleys van den Coninck van China was van latoen, hoort den H. Joannes in sijnen boeck der openbaeringe aen't 1. Capittel, beschreyvende 't Palleys van de Wonde in de voeten, hy seght, sijn voeten zyn gelyck aen latoen.

Nu den anderen voet is't Palleys van silver. Hoort, silver is de ordinantie sijnder voeten (Eccles.cap.40.) 't derde Palleys was van goudt met omgedraeyde wercken. Hoort de Bruyt der gesangen beschryvende de handen van haeren Bruydegom. Syn gulde handen zyn ront gedraeyt. (Cant. cap. 5.)

Het vierde Palleys was omringelt met peerlen ende diamanten, op dat dese oock alhier niet en souden gebreken, hoort de Bruyt wat sy voorder seght, sijn handen zyn vol hyacithen.

Nu vier Palleysen gevonden hebbende in de twee handen ende twee voeten van onsen bloedigen Bruydegom, hier by moeten wy voegen de vyfde

en principaelste woonplaetse, te weten, in de geopende zyde in het doorboort herte. Aenhoort de Bruyt a uwe zyde is verciert met Saphyren.

Den steen Saphyrus is van nature blauw, met kleyne gout typkens als sterrekens blinckende: eer wy voorder gaen, en beteeckent desen steen niet wel de geopende Zyde en 't Herte van onsen gekruysten Jesus, blauw door de slagen typkens oft teeckens in overvloet, vol liefde tot ons blinckende als sterren?

Den H. Hieronymus seght dat in't Hebreeusch Saphyr voortkomt uyt woort Scaphar en beteekent Schoone. Pierius seght dat desen steen hier voortyts in groote weerdigheyt wiert gehouden, als door desen beteeckende den Conincklycken en opper-Priesterlycken staet.

Abulensis seght oock dat den Saphyrus hier voortyts genoemt wiert den steen boven alle steenen. Nu komt hy eygen toe aen de Pausen ende Cardinalen; jae als den Paus heeft gemaeckt eenen nieuwen Cardinael, sent aen hem den steen Saphyrus, gelyck men geeft aen de Bisschoppen den rinck; ende de oude opperste Rechters in AEgypten, droegen aen den hals hangende den Saphyrus, waer in gesneden was 't woort Veritas, dat is: Waerheyt.

Voorwaer wie is de waerheyt als die van sy selven heeft geseyt. Ick ben den wegh, de waerheyt, en het leven te weten Christus. 'tGeopent Herte Christi mag wel genoemt worden den steen Saphyrus, want Christus was eenen steen (1. Corinth. cap. 10) en in dat herte was geschreven Veritas, de waerheyt, te kennen ge

vende dat door dese wonde den waerachtigen wegh en't volmaeckt leven was te bekomen. Gelyck wy noch voorder hier sullen hooren.

Den H. Bernardus wel kennende hoe dat de kostelykste tresooren waeren gesloten in dit palleys van't geopent herte riep a Een goet thresoor een goede peerle is u Herte soeten Jesu, wie isser die desen kostelycken steen sal verworpen? Ick sal liever geven al wat ick hebbe smytende al myn gedachten in't herte van mynen Heere Jesu.

In dit geopent herte sijn te bekomen al de Ryckdommen der ziele. Hier ist dat de ziele wel wort bewaert van alle ongeluck. Hier om ist dat in 't Boeck der gesangen (Cap. 2.) den Bruydegom beminnende 't welvaeren van sijn lieve Bruyt heeft tot haer geroepen.

Komt myn duyve in de gaten van de steenrotse, in het hol van den muer. Al oft hy hadde willen seggen, komt neemt uwe vlucth in de wonden van myen handen ende voeten, komt en woont in myne geopende zyde en aldaer sult gy bewaert worden van den helschen duyvel en al wat u kan hinderen.

Dat door dese gaten der steenrotse ende 'thol van den muer verstaen worden de vyf Wondekens Christi hoort den geleerden Hugo Cardinael, b 't woonende oft nestelende duyfken in de gaten der steenrotse: beteeckent een Ziele woonende in de Wondekens van de voeten en handen Jesu Christi. In het hol van den muer, dat is te seggen in de geopende Zyde Christi.

Ende den H. Bernardus in sijn sesde Sermoon op't Boeck der gesangen, ooghmerk nemende hoe dat de ziele in dese Wondekens bewaert wort, seght: In dese diepten ende verborgen plaetsen bewaert haer selven de duyve, ende siet den roof-vogel onbevreest ront om vliegen.

Waer is de voorsekerste sterckte voor de sieckte zielen? waer is de rust-plaetse, nergens als in de Wonden van onsen Salighmaecker.

Op de selve maniere schryft van dese gaten der steenrotse, vande Wondekens Christi, dat goddelyck verheven Engelsch verstant den H. Thomas van Aquinen in sijn 60. werck van de menschelyckheyt Christi aen't 19. artic. a In de wonden Christi de H. Kercke (en alle geloovige zielen) sit ende nestelt, als sy in de Passie ons Heeren de hope van haer saligheydt stelt: ende hier door betrouwt sy bewaert te worden van de listen en laegen van den roof-vogel, dat is te seggen den duyvel.

Den troef van Herte vyf onser spel der liefde hebben alle menschen die daer woonen door meditatie oft betrachtinge in de vyf Wondekens Christi.

 
Dees hebben Herte Vyf
 
Die in vyf Christi Wonden
 
Leven met ziel en lyf,
 
Heel suyver gansch verslonden:
 
Die in dees Wonden woont
 
Doet in de deught profijt
 
Tot dat hy wort gekroont
 
En welvaer voor altydt.

Den H. Bonaventura verweckt ons al te samen om woon-plaetsen te maecken, niet met Petrus op den bergh Thabor, want dese vraege van Petrus wiert berispt, maer seght hy. a 't Is ons goet hier te wesen (hy spreckt van den gekruysten Jesus) laet ons maecken alhier dry tabernakelen, een in de Voeten, een in de Handen en't derde geduerigh in de geopende Zyde.

Al dese zielen sullen gepresen worden, want daer is te leeren al wat raeckt de volmaecktheyt, en hierom seyde den vermelden Leeraer, een lief-hebber van de deughden, b Aldaer wil ick rusten en maecken, aldaer sal ick spreecken aen sijn herte, hier sal wesen myne ruste in der eeuwigheydt.

§. II.

Hoe dat de Herte Vyf van ons Spel der Liefde veroorsaeckt in den mensch, het gesuyvert leven.

 

DE leeraers der volmaecktheyt onderwysen ons hoe datter zyn dry levens,'t eerste wort genoemt het gesuyvert leven, het tweede 't verlicht leven, het derde het vereenight leven. Al dese dry levens in welcke gesloten is het sop der volmaecktheyt bekomt den mensch door de Herte Vyf van ons Spel der Liefde. 't Welck ick klaerlyck sal betoonen in dit ende de tweede naervolgende. §. Nu sal ick alleenlyck raecken 't gesuvyert leven.

Het Ampt oft officie van't gesuyvert leven is den mensch net te maecken ende te suyveren van alle sonden die hy heeft bedreven. Ten tweeden indruc

ken eenen aldergrootsten haet en nyt tegen de sonden. Ten derden moet geven sterckte om tegen te staen en kloeckmoedelyck te vechten tegen alle quaede bekoringen.

Al dese dingen brenght voorts in de ziele de Meditatie van de vyf Wonden Christi, soo dan wort wel geseyt dat sy veroorsaeckt in den mensch het gesuvyert leven.

Het eerste Ampt van't gesuyvert leven is dat het den mensch suyvert van sonde, wel (seght den H. Bernardus) a wat isser soo krachtigh om onse wonden der ziele te genesen, als wel de geduerige Meditatie van de vyf wonden Christi?

Den Keyser Constantinus wesende besmet met de melaetsheyt men heeft hem geraeden veel jonge kinderen te dooden ende dat hy hem soude baeyen in het werm bloedt van de kinderen, belovende dat hy op dese maniere soude konnen genesen worden ende gesuvyert.

Maer den H. Joannes geeft ons eenen beteren raet om te genesen onse melaetsheyt der ziele, als hy seght, Het bloedt van Jesus maeckt ons suyver van alle sonden. (cap. 1.)

d'Oude weth seght Paulus is een figure geweest van de nieuwe. Ick lese wonderlycke Ceremonien eertyts in d'oude weth gebruyckt in de genesinge oft suyveringe van de Lazerye oft melaetsheyt, ten eersten daer moesten twee musschen genomen worden ende Cederen hout, ende eenen purperen draet, ende Hyssope, ende op dese maniere

wiert de Lazerye ende melaetsheyt genesen (Levit. cap. 14.)

O schoone figure van de nieuwe weth der gratie alwaer de melaetsheyt der ziele wort genesen, te weten door Jesum Christum den gekruysten.

In de oude Weth, d'een van de twee musschen wiert gedoodt, en d'ander liet men vliegen, dese beteeckenen de twee natueren in Christo, te weten de menschelycke, ende goddelycke, de menschelycke natuere is gedoot geweest, de goddelycke bleef leven.

Door't Cederen hout kan en magh wel verstaen worden den galge-boom des Cruys, op welcke, dese Mussche de menschelycke nature wiert gekruyst ende gedoodt.

Door de Hyssope wort kenbaer gemaeckt de welrieckende wercken Christi, en sijn oneyndelycke verdiensten, door de selve ons saligh-maeckende.

Ten lesten door den purpuren draet wort wel verstaen 't purper H. dierbaer Bloedt Christi, door 't welck wy van onse melaetheyt der zielen worden gesuyvert, en wy die verre waeren van de saligheyt want gelyck de melaetsche verre woonden buyten de stadt, alsoo de melaetsche sondaeren woonen buyten de stadt der gratie, wy dan die verre waeren zyn by gekomen, hoort de woorden van den H. Paulus tot Ephesien aen't 2. Cap., maer nu in Christo Jesu gy-lieden die somtydts waert verre, zyt by gekomen in het H. Bloedt Christi. Dat is te seggen, door de kracht van het Bloedt. Jesu.

Geluckigh zyn sy die hun toevlucht nemen tot de Wondekens Christi, want sy sullen komen tot het gesuyvert leven.

Den ouden Mesfreth vertelt ons een Exempel van eenen Jonghman die door't boos ingeven der duvyelen lange jaeren quaelyck hadde geleeft, en nu den duyvel toebehoorende, maer den helschen vyant hem vreesende te verliesen, hy heeft hem veropenbaert in de gedaente van een weerlyck Priester en seyde tot hem, laet ons te samen gaen wandelen buyten de stadt, en sijn wille was van dese Jonghman om den hals te brengen: nu t'samen buyten zynde sy passeerden voor by een Capelleken (alwaer den gekruysten Jesu wiert geviert, gelyck buyten Antwerpen te Hoboken) den Jonghman seyde myn Heer laet ons eens ingaen, neen seyde den duyvel gy mooght gaen en daer-en-tusschen ick sal u hier al rustende verwachten.

Den Jonghman in de Capelle tredende sagh veel volck te biechten gaen, en jeder vont hy devotigh aenbidden den bloedigen Bruydegom den gekruysten Jesum. Tot wie hy sijn oogen ophief en badt met bloedige traenen om vergiffenisse sijnder sonden, en seyde: a Heere en misacht nochte en verfoeyt niet u deel 't welck gy met u H. Dierbaer Bloedt hebt verlost. En door Meditatie tredende in de Wondekens Christi hy begonde te beweenen sijne sonden ende kreegh eenen aftreck van de selve, en ginck opstaende voet te biechten, ende wiert soo gewassen in de Wondeken Chisti, en hy die verre hadde gewoont als een melaetsche ziele, buyten de stadt der gratie, hy is in Christo komen woonen.

Nu 'tvolck komende uyt de Kercke den duyvel ondervragende naer sijn mede-gesel, oft sy hem niet

gesien en hadden, maer sy antwoorden hem niet te kennen, nu den jonghman uytkomende en den duyvel hem niet kennende vraeghde oock aen hem naer sijn Camerade, wel seyde hy, dat gy hem saegt soude gy hem kennen? Och jae seyde den duyvel. Den Jonghman seyde weet dat ick ben die u Camerade hebbe gweest door myn duyvels leven, en nu soo en kent gy my niet meer, om dat ick ben gewassen ende gesuyvert met het H. dierbaer Bloet Jesu Christi, 'twelck den duyvel hoorende is met eenen stanck verdwenen.

Ick lese in't boeck der getalle aen't 21. capittel hoe dat de kinderen van Israël gebeten sijnde van 't serpent in de wildernisse, dat sy niet en konnen genesen worden van de doodelycke wonde, ten waer saecken dat sy aensagen een serpent van koper, 't welck Godt tot deser eynde hadde doen maecken door Moyses, ende 't selve hadde doen verheffen, 't welck de gequetste aensiende sy wierden genesen. (Numerò cap. 22.)

Den ouden wyt-vermaerden Tertullianus in sijnen Boeck van de afgodderye aen't 5. capittel seght a dat kopere Serpent beteeckende de figure van den gekruysten Heere Jesus.

Maer eer wy voorder gaen, onsen gekruysten wort wel vergeleken by 't kopere Serpent, en dese gelyckenisse en is niet vremt, seght den geleerden Theophilactus, want noch min noch meer gelyck dat Serpent hadde 't wesen van een waerachtigh Serpent, en nochtans ten hadde geen fenyn: Alsoo oock

onsen Salighmaecker hy heeft wel aengenomen de natuer ende 't wesen van een sondarigh mensch, maer hy en heeft 't fenyn der sonden niet aengenomen, maer wiert geacht ende gerekent onder de sondaren.

Gelyck dan het kopere Serpent genagelt wiert op een Cruys 't welck weirt verheven, op dat de gequetste dat siende souden verlost ende gesuyvert worden van de wonden.

Alsoo seght den H. Joannes aen sijn 3. capittel, moet verheven worden den Sone des mensch, op dat al die in hem gelooft, niet en vergaen, maer dat hy hebbe het eeuwigh leven. Dit seyde Chrsitus aen Nicodemus al oft hy hadde willen seggen, 't is van noode dat den Soon der menschen oock genagelt worde op een Cruys gelyck het Serpent, en dat hy opgeheven worde: op dat alles sondaren die gebeten zyn van 't helsch serpent, hem aensiende door Meditatie, met de oogen des geloofs, mogen genesen worden.

Dese uyt-legginge kan ick betoonen goet te wesen uyt de leeringe van den Paus Adrianus.

Dese Paus heeft eenen brief geschreven aen Carolus Koninck van Vranckryck, misschien dat desen Coninck hadde geschreven aen Adrianus om een remedie voor de sonden, en den Paus antwoorde dese woorden. a Al de gene die geslagen oft gebeten is van de serpenten der sonden, dat hy Christum den gekruysten aenschouwe, ende hy sal komen tot suyveringe.

Het tweede Officie van het gesuyvert leven is, in

drucken eenen aldergrootsten haet en nydt tegen de sonden.

Om haet en nydt te krygen tegen de sonde, weet dat den mensch door de sonde wederom is kruysende onsen Salighmaecker: hoort Paulus, wederom in hun kruysende den Sone Godts.(ad Hebrae.6.) Jemant sal seggen Christus is gestorven, hy heeft geleden, hy is verresen, hy en kan niet meer sterven noch lyden, 't is waer, maer weet dat Christus nu in den Hemel liever soude noch eens gekruyst worden, als wel te moeten verdraegen en te sien doen een doodt-sonde.

Overleggende dan het bitter onmenschelyck lyden Christi, de ziele sal krygen haet en nydt van de sonde, aengesien den Heere soo veel heeft geleden voor de selve, en noch is te vreden 't onderstaen, waer't saken het konde geschieden.

Wel segt Paulus, en't magh noch geseyt worden, te weten dat de boose menschen Christum hebben gekruyst, den H. Vader Augustinus segt: a De quade sullen sien om te ontfangen de straffe, om dat sy gekruyst hebben. Die dan alleene (sal jemant seggen) sullen verdoemt worden die gekruyst hebben? Ick derve seggen jae dese alleene. Soo dan wy sondaren van dese tyden zyn gesrust, is't saken (antwoort Augustinus) dat Godt niet en ondervraeght de zielen, gy-lieden zyt gerust.

Maer 't is de ziele, welcke van Godt sal ondervraegt worden, want dese soo dickwils sy doot-sonde doet, wederom op een nieuw kruyst sy den Heere.

Een ziele rypsinnighlyck overleggende al de Wonden Christi, die den Heer voor de sonden heeft onderstaen: sal sulck een haet en nydt krygen tegen de sonde, dat sy duysentmael liever sal sterven als dien goeden Jesus noch eens te kruycen oft te vergrammen: om dan haet en nydt te krygen tegen de sonde kruypt in de Wondekens Christi door meditatie, en daer sult gy oock bewaert worden van niet meer te vallen.

Wel te proposte komt hier de Bruyt der gesangen ondervragende haeren Bruydegom op dese maniere. Laet my weten (seght hy) die myn ziele bemint, waer geeft gy voetsel, waer rust gy in den middag? Laet my dit weten op dat ick niet en beginne te loopen als een vagebondt achter de kudden. (cant. 2.)

Den geleerden Bisschop Philo uytleggende dese plaetse segt, de Bruyt roept ende vraeght, waer dat 't is daer haeren Bruydegom voetsel geeft, dat is te seggen, sterckte tegen de sonde, waer is't dat gy de ziele voet? Waer is't dat gy rust in't midden van den dagh? Welck is u beddeken? U rust-plaetse? Ick hoore (segt desen Leeraer) haeren Bruydegom Christi antwoorden, myn rust-plaetse, myn beddeken is den galge-boom des Cruys, myn oorkussen is een doorne Croone, myn slaep-laecken is myn H. dierbaer Bloedt, myn ruste is lyden. Siet myn alderliefste Bruyt gy vraeght waer ick slape, hier is't, en dat in den middagh, in't midden van den dagh, want gelyck de Son 't alderkrachtighste is, ende 'talder heetste in den middagh: alsoo ick wesende de Son der Rechtveerdigheyt hebbe myn grootste wermte ende hitte, dat is, liefde getoont met uytwerckinge,

hangende aen den galge-boom des Cruys, liggende op dit beddeken der liefde: daer en boven gy vraegt, waer dat ick voetsel geve, om te verstercken? 't Is hier ô lieve Bruyt: maer aengename ziel, waerom is't dat gy soo neerstigh zyt om dit al te weten? Hoort haer antwoorde: op dat ick als een vagebondt niet en beginne te loopen achter de kudde der mede-gesellen. Al oft sy seyde, ick ondersoecke dit met sulck een sorghvuldigheyt, om u gevonden hebbende door de meditatie van't bitter lyden en Wonden door dese overlegginge voortaen niet en loope met de kudden der mede-gesellen, dat is met de menschen levende als beesten.

Om dan niet meer te sondigen noch voortaen niet meer beginnen te sondigen, is'er niet beter als te gaen overleggen het beddeken van onsen bloedigen Bruydegom, te weten het H. Cruys met den doorwonden Jesus, laet ons daer blyven woonen als Arents en aldaer contempleren, hoort Job 39. Den Arent blyft woonen in de steenrotse en van daer contempleert hy de spyse. Alsoo moeten wy doen als Arents vliegen naer de steenrotse, te weten Christus, en treden in sijn vyf gaten oft Wonden, en aldaer contempleren onse spyse der zielen om haer te verstercken, te weten contempleren hoe dat wy voor spyse hebben in 't H. Sacrament des Autaers het H. Lichaem en dierbaer Bloet Christi.

Ten derden 't gesuyvert leven moet geven wapenen en sterckte om tegen te staen, en kloeckmoedighlyck te vechten tegen alle quade bekoringen.

Dit veroorsaeckt oock de overlegginge van de

vyf Wondekens Christi. Soo dat wel geseyt wort, dat dese Wondekens te overleggen, en in sijn memorie mede te dragen voort komt het gesuyvert leven.

Hoort den H. Bernardus a sulck een kracht heeft den gekruysten dat die alleenelyck heeft dese gedachtenisse hy verjaeght 't geheel leger van den duyvel.

Dese kracht wel wetende den H. Apostel Petrus hy raet alle menschen hun selven daer mede te wapenen, om soo onwinnelyck te wesen van den duyvel. Hoort sijn woorden in sijnen eersten brief aen't 4. capittel, soo dan Christus geleden in sijn vleesch, en gy-lieden wapent u met dese geachtenisse.

Ende hier op schryvende den H. Thomas segt: b wapent V. L. met de gedachtenisse van de Passie Christi.

Men leest in't leven van onse H. Moeder Teresa hoe dat sy de duyvelen niet meer en vreesde als de vliegen, want by haer gedurigh hebbende den gekruysten Jesus, sy en vraeghde naer de quade tentatien niet, jae naer de duyvelen self, die somtyts met groote hoopen quamen in haer celleken, maer sonder haer te stooren, nam sy het H. Cruys en terstont vertrocken sy; hierom is't dat den H. Augustinus segt: c Alle quellinge ende belegeringen der duyvelen gaen met de kracht des H. Cruys al te niet.

Laet ons onderhouden dese Herte Vyf van ons Spel der Liefde, en alsoo sullen wy al de conditien van het gesuyvert leven bekomen tot 't profijt onser zielen.

§. III.

De Herte Vyf van ons Spel der Liefde veroorsaeckt in de ziele van den mensch het verlicht leven.

 

DE hooghsinnige Vaders beschryvende het verlicht leven, seggen dat het ampt oft officie van dit leven is, licht te geven ende hulpe nootsakelyck om in practycke te stellen de deught op het model 't welck onsen Salighmaecker ons heeft gegeven.

Maer dit wort volkomentlyck gedaen door de meditatie van het lyden en Wondekens Christi. Soo dan het verlicht leven wort verkegen door dese meditatie.

Aen Moyses wiert eertyts bevolen een figure van het verlicht leven, en gaet seyde den Heere en maeckt volgens het exemplaer oft model dat u op den bergh getoont is (Exod. cap. 25.)

Alsoo segh ick, wilt gy-lieden bekomen het verlicht leven gaet door uwe gedachten op den bergh van Calvarien ende aldaer sal u licht gegeven worden, om in den geest te sien, op wat maniere gy moet leven.

Den H. Franciscus de Sales in't leste van sijn boecken der Goddelycke liefde segt, den bergh van Calvarien is de schole van de opperste volmaecktheyt.

Laet ons dan opklimmen naer dese schole, hier brant de lampe welcke ons verlicht, de lampe is de menschelycke nature, de olie is sijn uyt-gestort H. dierbaer Bloedt, het wieck oft lemmer is sijn vleesch, 't vier is sijn liefde, daer is't verlicht leven te leeren. Aldaer is't dat den meester op sijn Predick-stoel

leert de volmaecktheyt. Hoort hier van spreken den H. Augustinus, a den galge boom des Cruys alwaer aen-genagelt waren de ledekens van den stervende Christus, is oock geweest den Predick-stoel van den lerenden meester.

Wat deught en wort hier niet geleert en onderwesen, en dat meer met de wercken als met de woorden, blyft hier sitten en woonen, en gy stult door meditatien gewaer worden een verlichtinge in u verstant, en gy sult sien hoe dat Christus voor u gestorven is, en soo sult gy t' sijnder exempel leeren u selven alle daeg versterven. Want waerom vraegt Paulus is Christus gestorven? Hoort sijn reden. Christus is voor alle gestorven op dat de gene die leven, nu niet meer aen hun selven en leven, maer aen die voor hun gestorven is. Hier wort geleert dat den mensch sy selven moet versterven en niet leven volgens sijn sinnelyckheden, niet nae het vleesch, maer naer den Geest.

Het gesuyvert leven leert den mensch, laet het quaet, het verlicht leven leert den mensch; doet het goet. Het quaet dan verlaten hebbende door't mediteren van de Herte Vyf, de vyf Wondekens Christi, wort nu voorder volmaeckt en door het goet, 'tgene u hier by den gekrusyten Jesus wort onderwesen. Leert u selven in alles versterven, kruyt u met Christo, en alsoo sal de werel u een Cruys wesen en gy waen de werelt, de werelt dient u voor een Cruys als gy haer niet nae en volght, en al is't dat gy volgens uwe natuere genegentheden voelt en de selve niet toe en staet, maer u selven versterft, dan soo is de werelt u een Cruys, ende gy zyt aen de werelt een Cruys, om

dat gy door u goet leven haer vergramt, den duyvel en de werelt lyden, als den mensch sy selven kruyst ende versterft. Op dese maniere kan wel verstaen worden de sententie van den H. Paulus tot de Gallaten aen't 6. cap. aen my is de werelt gekruyst, en ick aen de werelt. Met een woort geseyt, de werelt is my een cruys, en ick ben aen haer een cruys.

O geluckige zielen die haer selven met Christo kruysen, dese zyn gestorven aen hun eygen selven ende sy leven geheel aen Christo, dese en hebben geen treck om haer affectie te stellen op jet dat geschapen is: om dit beter te begrypen imagineert u eenen misdadigen die om sijn boose daden wort levende gekruyst, nu handen en voeten genagelt zynde, dat men hem presenteerde leckerlycke spyse, schoone kleederen, veel lant en goet, hy soude het al weygeren, niet begeerende als een salige doodt.

Alsoo gaet 't met de volmaeckte zielen, welcke verlicht zyn geworden op den Bergh Calvarien, en die hun selven hebben vrywillighlyck gekruyst, dese en hebben geen affectie noch tot spyse noch tot schoone kleederen, noch tot gelt oft goet, want sy en peysen maer om Godt een goede ziele op te offeren.

Gelyck dan den gekrusyten mensch voor sijne misdaden gekruyst, niet en peyst als om wel te sterven, alsoo de vrywillige gekruyste zielen en dencken maer om wel te sterven, ende naecktelyck, dat is, sonder eenige affectien tot de werelt, soecken sy in alles den naeckten gekruysten Jesum gelyck te worden.

§. IV.

De Herte Vyf van't Geestelyck Kaertspel veroorsaeckt het vereenight leven.

 

HEt alder-volmaeckste leven, 't welck te bekomen is in den wegh der deughden wort genoemt, het vereenight leven, en dit wort alderbest gevat door de Herte Vyf, te weten, door het mediteren van de Wondekens en lyden Christi.

Dese propositie oft voor-legginge dunckt aen veel vremt te wesen, seggende dat alsulck eene meditatie goet is ende profijtigh, voor die eerst beginnen, voor de nieuw-bekeerde sondaren, op dat sy souden verlicht worden: maer niet voor de geestelycke zielen van den hoogen sin.

Dit is voorwaer een groot bedrogh, ende seer leelyck abuys, ende hierom sal ick tegenwoordigh klaerlyck betoonen hoe dese meditatie is den alder-bequaemsten ende alder-volmaecksten wegh om met Godt vereenight te worden.

Als de Philosophen, en de Godts-geleerden jet klaerlyck willen beproeven, betoonen ende besluyten, sy gebruycken gemeynlyck de authoriteyt van treffelycke Leeraers, ende met reden bevestigen sy de saecken.

Ick dese voorseyde propositie willende houden staen en betoonen dat sy waerachtigh is, beginne met de authoriteyt van onse H. Seraphinsche Moeder Teresa, wiens geestelycke leeringe soo groot is achtende onse Moeder de H. Kercke, dat sy op haeren Feestdagh in't Gebedt van haer Officie roept tot

Godt a om gevoet te worden met de spyse van haere geestelycke leeringe.

Ende op dat een jegelyck hare authoriteyt soude te meer achten soo sal ick vertellen 'tgene over eenige jaeren is geschiet, ende een jegelyck kan 'tvinden in den Brief van den Alder-doorluchtighsten Heer myn Heer Joannes de Pallafox Bisschop van Osma, van den Raet van sijn Conincklycke Majesteyt, geschreven aen den Eerw: Vader Broeder Jacobus van onse Lieve Vrouwe Presentatie, Generael der Carmeliten Discalsen.

In't jaer 1639. eenen Geus van de vermaertste, en de geleertste binnen Duytslant, eenen die soo hertneckigh was in sjin ketterye, dat noch de sterckte van de waerheyt van het Geloof, noch de Disputen en Controversien der Catholycken van de aldergeleerste hem niet konden overweldigen, en brengen tot de waerachtighe Religie, is bekeert geworden mirakeleuselyck door 't lesen der wercken ende schriften van dese Goddelycke Meestersse de H. Teresa: maer't was geheel op een mirakeleuse maniere: de Boecken van dese Heylige, waren gevallen onder sijn handen, en hy las dese om de selve te verfoeyen, ende om te schryven tegen al dat sy geschreven hadde, maer wel verr' van te komen tot 't eynde van sijn boos voornemen, want hy is soo klaerlyck overwonnen door dese lesinge, dat naer verbrant te hebben publickelyck al sijn wercken die hy hadde gemaeckt, swoer af sijn ketterye, ende treede in de vergaderinge van onse Moeder de H. Kercke Alsoo is 't dat den Heer, myn Heer Eduardus de Bragance heeft

geschreven aen sijnen broeder met de naer-volgende woorden. Soo ick was om te sluyten desen brief, ick ben indachtigh geworden twee saken weerdigh overleyt die hier dese dagen zyn geschiet in de stadt van Bremen onder 't Hertoghdom van Wittenberge, een stadt seer vermaert binnen Duytslant, ende waer uyt gesproten zyn de alder-grootste ketters van dit lant. Veel jaren gepasseert, daer was in dese stadt eenen van hun Ministers die veel benautheyt maeckte door sijn boecken der Controversien aen al de Catholycke Doctoren hier ontrent: en op eenen sekeren dagh hebbende hooren spreken met grooten lof van de H. Teresa, hy sochte naer de boecken die sy geschreven hadde om daer mede te gecken en tegen te schryven; ende hy schreef dry jaren lanck op dese materie. Ten lesten hy komt tot kennisse dat het niet mogelyck en was, oft dat dese Heylige niet en volghde den waerachtigen wegh der saligheyt, waerom hy verbrande al sijne boecken hy verliet sijn sorge van Ministerschap, ende bekeerde hem tot ons geloof, hebbende vervloeckt ende af gegaen sijn ketterye, op den dagh van onse Lieve Vrouwe Lichtmisse, op welcken dagh ick hebbe hem sien te Communie gaen, met sulck een groote devote en soo veel traenen lancx sijn wangen, dat men sagh dat sijn aengevat Geloove seer groot was. Hy onder-hout een leven tegenwoordigh, gelyck aen die den verloren tydt wilt inhaelen, ende hy schryft tegenwoordigh op de brieven van den H. Paulus versaeckende nu 't welck hy van te voren valschelyck hadde geleert.

Dit is een getuygenisse seer schoon om te betoo

nen, hoe wel dat onse H. Moeder Teresa, heeft geschreven, belieft nu te gelooven aen haer leeringe welcke sy geeft 't onser proposte, principaelyck in't 22. Capittel van haer leven ende in de 6. wooninge van het Casteel der zielen aen het 7. Capittel. Sy spreckt tot haere Religieusen.

Gy-lieden sult gelooven myn Susters dat die gratien ende verheventheden ontfangen heeft, van de welcke ick U. L. nu hebbe gesproken, dat niemant meer en sal moeten mediteren de Passie ende menschelyckheyt van onsen Salighmaeker, aengesien hy hem besigh hout in de exercitie van de Goddelycke liefde, van dese saecke heb ick op ander plaetsen gesproken heel in't lange, en niet tegenstaende dat ick weet dat'er veel contrarie leeren aen't gene ick hebbe geseyt, seggende dat ick my niet en verstaen in desen hoogen sin, en dat 't beter is, alleenelyck te contempleren in het vereenight leven op de Goddelyckheyt heel puer, ende vlieden al wat lichaemelyck is, naer dat men den gesuyverden ende verlichten wegh gepasseert is, dit niet tegenstaende sy en sullen my noyt konnen doen gelooven dat hunnen wegh goet is. Ick hebbe gewaer geworden dat den duyvel my heeft willen bedriegen door dien wegh: soo dat ick groote experientie hebbe van dese.

En gelooft niet aen die u sal leeren contrarie van myne leeringe, voorwaer ick en kan niet begrypen wat dat sy peysen, die daer leeren dat men moet vluchten al dat lichaemelyck is, levende gelyck wy leven, in een sterflyck lichaem, ende met meerder redenen, om dat sy oock willen weg genomen heb

ben de menschelyckheyt Christi: ick en soude niet konnen gelooven dat sy 't doen, maer ick late my voorstaen, oft soo sy 't doen, sy sullen hun selven hinderen en al d'andere. Ende ick belove dit volck dat sy noyt en sullen intreden de twee volmaecktste trappen van ons Casteel der zielen, want verliesende hunnen wegh, welck Jesus is, sy en konnen hier toe niet geraken, hoort Christus spreken: Ick ben den wegh, de waerheyt ende het leven; en op een ander plaetse seght hy, niemant en komt tot den Vader, ten zy door my. (Joan. cap. 6.)

Jemant sal my antwoorden (seght onse H. Moeder Teresa) dat de voorgaende woorden hebben eenen anderen sin, maer ick en kenne geenen anderen, ende ick hebbe my altydt wel gevonden, dese myne leeringe gevolght te hebben, 't welck myne ziele wel weet goet te wesen.

Daer en boven ick segge dat den anderen wegh peryckeleus is, in welcke ick my vindende eens geleyt, daer naer klaerlyck hebbe gesien de peryckels in welck ick hadde geweest, ende ick hebbe my af-getrocken door de hulpe van eenen dienaer Godts, aen wie ick hebbe te kennen gegeven de maniere van myn bidden.

Dit is de schoone getuygenisse van Teresa welcke komende tot het vereenight leven, Christus heeft haer getrouwt doorslaende haer-rechter-handt met den nagel van sijn bitter Passie, al oft hy hadde willen seggen, myn dochter gy zyt gekomen tot het vereenight leven door het mediteren van myne vyf Wonden en bitter lyden.

Den H. Bonaventura segt dat den H. Vader Fran

ciscus is gekomen tot het sop der volmaecktheyt in het vereenight leven, in welck leven en van welck leven hy is gestorven, want twee jaren voor sijne doodt, is hy vereenight geworden met Christus op dese maniere: Christus openbaerde sigh aen hem gekruyst, maer bekleet met ses vleugelen als eenen Seraphin hy heeft 'tlichaem Francisci doorwont met vyf bloedige wonden, en is vereenight met sijn ziele. Nu om te betoonen dat den H. Franciscus dese vereeninge hadde verdient door het mediteren van de Passie Christi, hierom heeft den Heer hem veropenbaert als eenen gekruysten Seraphin.

Laet ons by dese getuygenissen voegen de leeringe van den geestelycken Vader Thaulerus. De principaelste oorsaeck van al de vereeningen met Godt is de Passie Christi, soo dat de waerachtige contemplative geesten, en al die daer trachten naer de volmaecktheyt, moeten treden in de Wondekens Christi, om soo hen selven aldaer schoon te maken, te suyveren, te wassen ende uyt te schudden van al dat Godt niet en is, ende aldaer sy selven vast binden en vereenigen met Godt, door 't Tresoor ende kostelycke Meditatie van de Wondekens Christi. Alsoo spreckt Thaulerus cap. 36. institut.

Veel andere getuygenissen soude ick hier konnen by brengen, maer ick en oordeele 't selve niet van noode te wesen, hope dat dese vermelde genoeghsaem sullen wesen.

Laet ons nu goet maecken de leeringe met redenen oft à ratione gelyck de geleerde spreken.

Rechtsinnelyck gesproken waert saecken dat ons jet konde verwecken tot afstant van dese beproefde

opinie en dat'er een contemplatie volmaeckter waer aen welcke het soude redelyk wesen aen te kleven, 'tsoude sonder twyffelen wesen de comtemplatie van de Goddelyckheyt, naeckt en puer: maer wy wesende gelyck wy zyn, hangende aen onse sinnen om jet konnen begrypen nootsaeckelyck moet men een conclusie maecken, oft slot-reden, ende belyden dat wy niet en konnen met meerder proportie oft gelycke mate met onsen geest beter contempleren oft bechouwen de Goddelyckheyt, ten zy in de menschelyckheyt met welcke de Goddelyckheyt is vereenight. Ende alsoo op dese maniere wy hebben middelen om te sien met meerder klaerheyt de Goddelyckheyt, met meerder contentement en minder peryckel ende grooter profijt als in de contemplatie van de Goddelyckheyt alleen.

't Welck ick sal doen verstaen met een gelyckenisse, by exemple, wy willen aensien de Son, wy moeten wachten tot dat de Son bekleert wort met een licht doorschynende wolcksken, want sonder 't wolcksken wy souden eer blint worden als de Son puer sterelinckx te aenschouwen met haer brandende straelen: alsoo oock die de Goddelyckheyt wilt contempleren, beschouwen, hy moet dat doen vereenight met de menschelyckheyt, oft anders den mensch is hier toe onbequaem, en gelyck den H. Paulus, seght in sijne 1. brief tot Timotheum aen het 6. capittel, Godt wie noyt menschen heeft gesien, jae oock niet en kan sien.

Ten anderen niemant en sal in dispute brengen dat 't wesen van 't vereenight leven gelegen is in de liefde: maer de liefde en wort met geen contempla

tien beter en meer ontsteken als door het beschouwen van den gekruysten Jesu. Soo dan 't is dese contemplatie welcke den mensch brenght tot 't vereenight leven.

Dat de liefde niet beter noch meer en wort ontsteken als door dese contemplatie, is maer te klaer, want liefde brenght liefde voort, gelyck vier, vier voort brenght in een subject wel bereyt gemaeckt. Een ziele dan sittende in't midden van't vier der liefde in de Wondekens Christi, bereyt gemaeckt door t'gesuyvert en verlicht leven, sal dese ziele aldaer niet in brande geraecken, en verandere en vereenight worden met Godt?

Hierom riep den H. Bernardus, myn liefde is gekruyst, woonen dan in den gekruysten, is woonen in de liefde, door welcke liefde de ziele met Godt vereenight wort.

Men leest in't leven van de H. Mechtildis, hoe dat sy gedurigh was bevreest oft sy oock soude wesen onder de uytverkoren. Christus seyde (haer openbaerende) myne lieve Bruyt soo gy wilt versekert zyn, draeght altydt mede in u gemoet de gedachtenisse van my, ende leght in de wonde van myn rechte hant al uwe wercken, en ick sal dese stieren tot uwe saligheyt; in de wonde van myn slincker-handt leght daer in al uwe ellenden, sieckten, tegenspoet, vervolginge, en ick sal verduldigheyt besorgen. En soo gy begeert vereenight te worden met my als eene waerachtige Bruyt, woont in myne geopende zyde, daer is de slaep-kamer, de rust-plaetse voor my en u, aldaer ist dat ick de zielen van der eeuwigheyt hebbe getrouwt voor in der eeuwigheyt. Vwe affectien

steltse in myne voeten, en ick sal u leeren wandelen gelyck het betaemt aen de Bruyt Christi.

Wandelt segt Paulus (ad Ephes. cap. 5.) in de liefde hier op schryvende den H. Thomas, segt, doet altydt voortganck. Niet met de voeten maer met de affectien, dat is te seggen met devotie tot de vyf Wondekens Christi, door welcke als door een deure de ziele treet in het alder-volmaeckste leven.


Vorige Volgende