Werken. Deel 6. Die chierheit der gheestelijker brulocht. Vanden blinckenden steen. Dat boec der hoechster waerheit

Regelnummers proza verbergen

Hoe, al eest dat wi één met Gode sijn, dat wi nochtan een ander ewelic van Gode bliven moeten. C. X.

6Nochtan heb ic, te hants, gheseghet dat wi één met Gode 7sijn; en̄ dat tuycht ons die heilighe Scrifture: Mer nu 8willic segghen dat wi een ander van Gode ewelic bliven 9moeten, en̄ dit tuycht ons oec die Scrifture; en̄ dit moeten 10wi beide in ons verstaen en̄ ghevoelen, sal ons recht sijn⁽²⁾.

11En̄ hier om segghic aldus, dat, in onsen inwendighen 12aenschine, uten aenschine Gods, oft uut onsen oversten 13ghevoelne, soe scijnt een claerheit, die ons die waerheit 14leert van minnen, en̄ van allen duechden: en̄ sonderlinghe 15in deser claerheit werden wi gheleert Gods en̄ ons te ghe- 16voelne in vier manieren. Inden iersten ghevoelen wi Gode 17in ons met sijnre ghenaden; en̄ als wij des waer nemen, soe 18en connen wi niet ledich ghesijn. Want ghelikerwijs dat die 19sonne met hare claerheit en̄ met haer hitte verlicht, en̄ ver- 20blijt, en̄ vruchtbaer maect alle die werelt, alsoe doet God 21met sijnre ghenaden: hi verclaert, en̄ hi verblijt, en̄ hi 22maket vruchtbair alle menschen, die hem ghehoirsam willen 23sijn. Want selen wi Gode in ons ghevoelen, en̄ sal dat

(2) Sur. Et si quidem rectè nobiscum agi debeat, utrunque hoc ut in nobis sentiamus, atque ita esse intelligamus oportet.

[p. 226]

1vier sijnre minnen ewelic in ons bernen, soe moeten wijt 2hem met vrien wille helpen stoken in vier manieren: wi 3moeten in ons selven den viere gheenicht bliven met innich- 4heden. En̄ wi moeten uut ons selven gaen tot allen menschen 5met trouwen en̄ met broedeliker minnen. En̄ wi moeten 6beneden ons selven gaen in penitencien en̄ in allen goeden 7werken, en̄ in wederstane onser ongheordender ghelost. En̄ 8wi moeten metter vlammen van desen viere boven ons selven 9gaen met devoeien, met danke, met love, en̄ met ynnighen 10ghebede, en̄ altoes Gode aencleven met rechter meninghen 11ende met ghevoeliker liefden. En̄ hier mede blijft God 12wonende in ons met sijnre ghenaden; want in desen vier 13manieren is bevaen alle die oefeninghe dier wi pleghen 14moghen met redene in wisen, en̄ sonder dese oefeninghe en 15mach nieman Gode behaghen. En̄ die alre volcomenste is in 16dese oefeninghe, hi is Gode alre naest. En̄ hier om esser⁽¹⁾ 17noot allen menschen; en̄ hier boven en mach nieman comen 18dan scouwende menschen. En̄ hier om, inden iersten, 19ghevoelen wi alle Gode in ons met sijnre ghenaden, eest 20dat wi Gods willen sijn⁽²⁾.

21Ten anderen male, eest dat wi hebben een scouwende 22leven, soe ghevoelen wi ons levende in Gode; en̄ uut dien 23levene, daer wi ons in Gode ghevoelen, soe scijnt een 24claerheit in onsen inwendighen aenschijn, die onse redene 25verlicht en̄ tusschen ons en̄ Gode middelt⁽³⁾. En̄ als wi in 26deser claerheit, met onser verlichter redene, staende bliven 27in ons selven, soe ghevoelen wi dat ons ghescapen leven 28altoes weselic hem selven ontsinkende es in sijn ewich leven.

(1) H. es der.

(2) Sur. si tamen illius (sc. Dei) esse velimus.

(3) Sur. nostram illuminans rationem, atque inter Deum et nos mediam se interponens.

[p. 227]

1Mer daer wi der claerheit navolghen boven redene, mit 2eenvoldighen ghesichte, en̄ met willigher gheneychtheit ons 3selfs tot in onsen oversten levene, daer onfaen wi die 4overforminghe Gods in alheit ons selfs⁽¹⁾; en̄ alsoe ghevoelen 5wi ons te male bevaen in Gode.

6En̄ hier na volcht dat derde onderscheit van ghevoelne, 7dat is dat wi ons met Gode één ghevoelen; want, overmits 8die overforminghe Gods, ghevoelen wi ons verswolghen 9in een grondeloes abys onser ewigher salicheit, daer wi 10tusschen ons en̄ Gode nemmermeer ondersceit vinden 11moghen. Want dat is onse overste ghevoelen, dat wi anders 12niet besitten en moghen dan in onsonkenheden van minnen. 13En̄ hier om, als wi werden verhaven en̄ ghetrocken in ons 14overste ghevoelen, soe staen alle onse crachten ledich in 15een weselic ghebruken; mer si en werden niet te niete, 16want soe verloren wi onse ghescapenheit. En̄ alsoe langhe 17als wi met gheneychden gheeste en̄ met openen oghen sonder 18merken ledich staen, alsoe langhe moghen wi scouwen en̄ 19ghebruken. Mer inden selven oghenblicke dat wi proeven 20ende merken willen wat dat is dat wi ghevoelen, soe vallen 21wi in redenen⁽²⁾, en̄ dan vinden wi ondersceit en̄ anderheit 22tusscen ons en̄ Gode, en̄ dan vinden wi Gode buten ons 23in onbegripelicheden.

24En̄ dat is dat vierde ondersceet daer wy Gods en̄ ons in 25ghevoelen. Want hier vinden wi ons staende voir die 26yeghenwoordicheit Gods; en̄ die waerheit, die wi ontfaen 27uten aenschine Gods, die tuycht ons dat God te male wilt 28ons sijn, en̄ dat hi wilt dat wi te male sine sijn. En̄ inden 29selven oghenblicke dat wi des ghevoelen, dat God te male 30ons wilt sijn, soc onsprinct in ons ene gapende ghierighe

(1) Sur. ibi jam toti in Deum transformamur.

(2) Sur. ad rationem relabimus.

[p. 228]

1ghelost, die alsoe hongherich en̄ alsoe diep en̄ alsoe ydel 2is⁽¹⁾: al gave God al dat hi gheleysten mochte, sonder hem 3selven, het en mochte ons niet ghenoeghen; want indien dat 4wi ghevoclen dathi hem selven ghegeven en̄ ghelaten heeft 5onser vrier ghelost, sijns te ghesmakene in alre wijs dat wijs 6begheren moghen, en̄ dat wi leren in die waerheit sijns 7aenscijns, al dat wi ghesmaken jeghen dat ons ontblijft, dat 8es niet een druppel waters jeghen alle die zee⁽²⁾, en̄ dit ver- 9stormt onsē gheest in hitten en̄ in ongheduerene van minnen; 10want soe wijs meer ghesmaken, soe die lost en̄ hongher 11meerre wert, want een yeghelic es des anders sake⁽³⁾. En̄ 12dit doet ons crighen in ontbliven; want wi teren op sine 13onghemetenheit, die wi niet verzwelghen en moghen; en̄ wi 14crighen in sijne ongheëintheit, die wi niet vervolghen en 15moghen: en̄ aldus en connen wi in Gode niet comen, noch 16God in ons; want in ongheduer van minnen, en connen 17wi ons selves niet vertyen. En̄ hier om is die hitte soe 18onghetempert, dat die oefeninghe van minnen tusschen 19ons en̄ Gode gaende en̄ keerende es, als die blixeme des 20hemels: nochtan en connen wi niet verbernen. En̄ in desen 21storme van minnen sijn onse werken boven redene en̄ 22wiseloes⁽⁴⁾; want minne begheert dat haer ommoghelic is; 23en̄ redene tuycht dat der minnen recht is; mer si en can

(1) Sur. avida quaedam et inhians in nobis existit oriturque appetentia, eaque tam profunda, tam inanis, tam famelica, ut, etiamsi Deus, etc.

(2) Sur. Deum enim sentimus, quòd seipsum liberae appetentiae nostrae modis omnibus, quibus id desiderare queamus, gustandum praebuerit permiseritque, atque etiam in vultûs ejus veritate perdiscimus perspicimusque totum id quod gustamus illius quod nobis deficit ac reliquum manet, comparatione, vix guttulam unam esse ad universum mare.

(3) Sur. quando quidem unumquodque alterius causa est.

(4) Sur. In hac autem amoris tempestate vel impetu actiones nostrac ratione superiores modique expertes sunt.

[p. 229]

1der minnen hier toe gheraden noch verbieden⁽¹⁾. Want 2alsoe langhe als wi met ynnicheden aensien dat God ons 3wilt sijn, soe gherijnt die goedertierenheit Gods onse 4ghierighe ghelost: en̄ hier af comt ongheduer van minnen; 5want dat uutvloyende gherinen Gods stoect ongheduer, en̄ 6eyschet ons were, dat is dat wy minnen die ewighe minne; 7mer dat intreckende gherinen verteert ons uut ons selven⁽²⁾, 8en̄ eyschet ons versmelten en̄ vernieten in enicheden⁽³⁾. En̄ 9in dit intreckende gherinen, ghevoelen wy dat God wilt 10dat wi sine sijn, want dair in moeten wi ons selves vertyen 11en̄ laten hem werken onse salicheit. Mer daer hi ons uut- 12vloyende gherijnt, daer laet hi ons selven, en̄ maect ons 13vri, en̄ set ons voir sijn yeghenwoirdicheit, en̄ leert ons 14beden inden gheeste en̄ eyschen met vriheden; en̄ vertoent 15ons sijn onbegripelike rijcheit in alsoe menigher formen, 16als wi selven ghevisieren connen. Want alle dat wi ghe- 17denken moghen, daer troest en̄ vroude in gheleecht, dat 18vinden wi al in hem sonder mate. En̄ hier om, als wi 19dan dat ghevoelen dat hy met alle deser rijcheit ons wilt 20sijn, en̄ altoes met ons wonen wilt, hier jeghen onpluken 21alle die crachten onser sielen, en̄ sonderlinghe onse ghierighe 22ghelost; want alle die riviere der ghenaden Gods die vloyen: 23en̄ soe wijs meer ghesmaken; soe ons meer lust te 24ghesmakene; en̄ soe ons meer lust te ghesmakene, soe 25wi diepere gheerighen in sijn gherinen. En̄ soe wi dieper 26crighen in dat gherinen Gods, soe ons die vloede sijnre 27soetheit meer doirvloyen en̄ overvloyen; en̄ soe wi meer

(1) Sur. Quando amor id appelit, quod ipsi impossibile est: et ratio testatur, amorem recte habere, nec tamen hîc aut consilium illi praestare, aut eum prohibere potest.

(2) Sur. nos e nobisipsis a bsumil.

(3) Sur. exigitque ut in unitatem colliquescamus, ac velut in nihilum redigamur.

[p. 230]

1docrvloyt werden en̄ overvloyt, soc wi bat ghevoelen en̄ 2bekennen dat die soctheit Gods onbegripelic is en̄ sonder 3gront. En̄ hier omme sprect die propheet aldus: ‘Smaect 4ende siet, want God is socte⁽¹⁾.’ Mer hi en sprect niet hoe 5soet, want sijn soeticheit is sonder mate: en̄ hier omme en 6connen wise niet begripen noch verzwelgen. En̄ dit tuycht 7ons oec die bruut Gods inden Cantyken en̄ sprect aldus: 8‘Ik hebbe gheseten onder des gheens scadue, dien ic 9begheerde; ende sijn vrucht is soete mijnre kelen⁽²⁾’

(1) Vglk Psalm. 33, 9.

(2) Vglk. Cantic. 2, 3.