Werken. Deel 6. Die chierheit der gheestelijker brulocht. Vanden blinckenden steen. Dat boec der hoechster waerheit

Regelnummers proza verbergen

Van dien werken die God ghemeynlic in allen goeden luden werct, ende van vijf partyën van sonderen. C. V.

7Nu verstaet die vrie werken ons Heren, die hi in allen 8menschen werct die hem daer toe voeghen willen. Dat ierste 9were dat God ghemeenlic werct in allen menschen, dat is dat 10hise alle ghemeenlike roept en̄ noet⁽¹⁾ te sijnre eninghe. En 11alsoe langhe als die sondare desen roep ontblijft, soe moet 12hi derven alle der andere gaven Gods die daer na volghen 13souden.

14Nu heb ie ghemerct dat alle sonderen sijn ghedeelt in vijf 15partiën.

16Die ierste partië dat sijn alle die ghene die onachtsam 17sijn goeder werken; die leven willen na gherieve des licha- 18men en̄ na lust der sinnen in onleden der werelt⁽²⁾, en̄ in 19menichfuldicheden van herte; dese sijn alle onhebbelic die 20gracie Gods tontfane, en̄ al hadden sise ontfaen, sy en moch- 21tense niet behouden.

22Die ander partië dat sijn die ghene die willens en̄ wetens 23in doetsonden ghevallen sijn, en̄ daer mede oec goede wer- 24ken werken, en̄ altijt Gode vreesen en̄ ontsien, en̄ goede lie- 25den lief hebben, en̄ haers ghebets begheren, en̄ daer in

(1) Vocat et invitat, zegt Surius.

(2) Sur. in mundi negociis et occupationibus.

[p. 205]

1hopen. Nochtan alsoe langhe als die afkeer en̄ ghenuechte 2der sonden verwint en̄ verweecht die minne en̄ dien toekere 3tot Gode, alsoe langhe sijn si altoes onwerdich der gracien 4Gods.

5Die derde partië der sonderen, dat sijn alle onghelovighe 6menschen ofte die dolen inden ghelove. Wat si goeder werken 7werken, oft wat wisen dat si voeren, si en moghen Gode niet 8behaghen sonder ghelove; want ghewarich ghelove es een 9fondament alre heylicheit en̄ alre duechden.

10Die vierde partië dat sijn die ghene die sonder vrese en̄ son- 11der sceemte in dootsonden ligghen, en̄ Gods en̄ sijnre gaven 12niet en roeken, noch gheenre doecht en achten; mer alle 13gheestelic leven houden si voir gheveinstheit oft voir 14bedrieghenisse; en̄ al dat men hem van Gode segghen 15mach, oft van doechden, dat horen si node, want si 16hebhen⁽¹⁾, in haer ghemoede alsoe gheset, als oft noch 17God, noch helle, noch hemelrijc en ware: en̄ hier om 18en̄ willen si niet weten dan dat si nu ghevoelen en̄ 19teghenwoirdich hebben. Siet dese lieden sijn alle van 20Gode verworpen en̄ versmaet; want si sondighen inden 21heylighen Gheest: nochtan moghen si bekeren, mer dat 22comt zwairlike toe en̄ selden.

23Die vijfte partië van sonderen dat sijn die uutwendighe 24goede werke werken, niet om die ere Gods noch om haers 25selfs salicheit, mer om enen name van heylicheden, oft om 26eenighe vergankelike dinghen. Al schinen si goet en̄ heylich 27van buten, si sijn van binnen valsch en̄ afghekeert van 28Gode, en si derven der ghenaden Gods en̄ alre duechden. 29Siet aldus heb ic u ghenoemt vijf partiën van sonderen die al

(1) Versta si hebben het, enz. Sur. quippe qui prorsus sibi persuasum habent.

[p. 206]

1werden in gheroepen toter eninghe Gods; mer also langhe 2als die sondaer hem uutgheven wille inden dienst der son- 3den⁽¹⁾, soe blijft hi doef, en̄ blynt, en̄ onhebbelic te smaken 4ofte ghevoelene alle des goeds dat God in hem werken 5wilt. Mer wanneer dat die sondare tot hem selven comt, 6en̄ sijns selfs waerneemt: eest dat hem dan sijn son- 7dighe leven mishaghet, so naect hi Gode. Mer wilt hi 8den roepen Gods en̄ den woerden Gods ghehoirsam 9sijn, soe moet hi vrilic begripen te laten die sonden en̄ 10penitencie te doene. En̄ also wert hi met Gode eendrach- 11tich en̄ eenwillich, en̄ onfaet die ghenaden Gods. Ende hier 12omme inden iersten⁽²⁾, sullen wi alle aldus Gode aensien, 13dat hi, overmits sine vrie goetheit, alle menschen sonder 14ondersceet roept en̄ nodet tot sijnre eninghe, beyde goede en̄ 15quade, nieman uutghelaten. Ten anderen male, sellen wi 16aldus der goetheit Gods ghevoelen, dat si uutvloyt met ghe- 17naden in allen menschen die den roepene Gods ghehoirsam 18sijn. Ten derden male soe sullen wy in ons claerlic bevinden 19en̄ verstaen, dat wi moghen werden één leven en̄ een gheest 20met Gode, eest dat wi ons selfs vertien in alre wijs, en vol- 21ghen der ghenaden Gods in dat hoechste daer si ons wisen 22wilt. Want die ghenaden Gods wert oerderlic⁽³⁾ in eenyghe- 23liken mensce, na mate en̄ na wise sijnre onfankelicheit. En̄ 24hier om, overmits dat ghemein inwerken der gracien Gods, 25soe onfaet eenyeghelijc sondare wijsheit en̄ cracht die son- 26den te latene en̄ ter deucht te keerne, eest dat hi wilt. En̄ 27overmits dat verborghen medewerken der gracien Gods, soe 28mach eenyeghelie goet mensche alle sonden verwinnen, en̄ 29alle becoringhe wederstaen, en̄ alle duechden volvoeren, en̄

(1) Sur. vitiorum servituti foris sese mancipat.

(2) Sur. Principio igitur, enz.

(3) F.G. II. ordenlijc, Sur. ordinatè.

[p. 207]

1in die hoechtste volcomenheit volstaen⁽¹⁾, eest dat hi der 2gracien Gods in allen dinghen ghevolchsam is: want alle dat 3wi sijn, ende alle dat wi hebben ontfaen van buten en̄ van 4binnen, dat sijn alle die vrie gaven Gods, daer wi hem 5af danken en̄ loven selen, en̄ daer wi hem mede dienen 6moeten, selen wi hem behaghen. Mer het sijn veel gaven Gods, 7die den goeden sijn hulpe en̄ ocsuyn of oirsaken ten doech- 8den, en̄ den quaden hulpen en occusoen ten sonden: als 9ghesonde, scoenheit, wijsheit, rijcdom, en̄ eer der werelt. Dit 10sijn die nederste en̄ onweertste gaven Gods, die God ghe- 11meinlic gheeft om oirbaer, sinen vrienden en̄ sinen vianden, 12den quaden en̄ den goeden. En̄ hier mede dienen die goede 13menschen Gode en̄ sinen vrienden; en̄ die quade haren 14vleysche, en̄ den duvel, en̄ der werelt.

(1) Sur. et in suprema denique perfectione praestare (lees perstare) potest.