Werken. Deel 3. Vanden XII dogheden. Een spieghel der ewigher salicheit. Vanden kerstenen ghelove

Regelnummers proza verbergen

Vanden overwesene des levenden levens. C. XXV.

3Voirtmeer, in onsen ledighen sine⁽²⁾, daer wy een sijn 4met Gode in sijnre minnen, daer beghint een overweselic 5scouwen en̄ ghevoelen, dat hoechste dat men ghewoerden 6mach⁽³⁾: dat is stervende leven en̄ levende sterven uut onsen 7wesene, in onse overwesende⁽⁴⁾ salicheit; wanneer dat wi⁽⁵⁾, 8overmits gracie en̄ die hulpe Gods, ons selfs gheweldich sijn, 9alsoe dat wi ons ontbeelden moghen⁽⁶⁾ altoes alse wi willen, 10tote in onsen ledighen sine, daer wi met Gode een sijn in dat 11grondelose aſgront sijnre minnen, daer ons wel ghenoeghet: 12want wi hebben Gode in ons, en̄ sijn salich in onse wesen, 13overmits dat inwerken Gods, daer wi een mede sijn in minnen, 14niet in wesene noch in naturen. Maer wi sijn salich, en̄ 15salicheit in Gods wesen, daer hi sijns selfs ghebruuct ende 16ons alre, in sine hoghe nature⁽⁷⁾. Dat is der minnen keerne⁽⁸⁾, 17die ons verborghen is in deemsterheit, in niet wetene sonder 18gront⁽⁹⁾.

(2) H, M. in onsen ledich sijn. - Sur. in ipsa ociosa essentia nostra.

(3) Versta, met woorden uitdrukken kan. - Sur. quod est excellentissimum quod verbis exprimi possit.

(4) D, H, M. in onsen overwesene. - Sur. in superessentialem beatitudinem nostram.

(5) Quod tum fit, zegt Surius.

(6) Sur. cunctis nos nudare imaginibus queamus.

(7) Sur. Beati verò sumus atque etiam beatitudo in Dei essentia, ubi is seipso et nobis omnibus fruitur in celsissima natura sua.

(8) M. alleen heeft corne, een metathesis van coren. L. kelre. N. corle.

(9) Sur. quae est amoris nucleus, occultus et abditus nobis in caligine et in ignorantia quadam prorsus immensa.

[p. 232]

1Dit niet weten es een ontoeganclic licht, dat Gods wesen is, 2en̄ ons overweselie, en̄ heme allene weselic, want hi is sijns 3selfs salicheyt, en̄ ghebruyct sijns selfs in sijnre naturen⁽¹⁾. 4En̄ in sijn ghebruken sijn wi ghestorven, en̄ ons selven ontsonken⁽²⁾ 5en̄ verloren, na wise ons ghebrukens, mer niet na 6wise ons wesens⁽³⁾. Want onse minne, en̄ sine minne, sijn 7altoes ghelijc en̄ een int ghebruken⁽⁴⁾, daer sijn gheest onse 8minne op ghesopen heeft en̄ in hem verzwolghen, in ghebrukene 9en̄ in eene salicheit⁽⁵⁾ met heme⁽⁶⁾. 10Ende waer ic sette dat wi een met Gode sijn⁽⁷⁾, dat is te 11verstane in minnen, niet in wesene noch in naturen. Want 12Gods wesen is onghescapen, ende onse wesen is ghescapen: 13ende dit is sonder mate omghelijc, God en̄ creature. En̄ hier 14omme, al maecht verenighen, en mach⁽⁸⁾ niet een werden. 15Ghinghe oec onse wesen te niete, soe en souden wi niet kennen 16noch minnen, noch salich sijn. Maer onse ghescapene 17wesen es ane te siene als een wilde woeste woestine, daer God 18in leeft die ons regheert; en̄ in dese woestine moeten wi dolen

(1) Sur. Haec verò ignorantia, lux est inaccessibilis, quac Dei essentia est, nobis quidem superessentialis, ipsi autem soli essentialis, cùm sit ipse sua ipsius beatitudo, fruaturque seipso in natura sua.

(2) D, L, N. kwalyk, oversonken. Surius vertaelt: In ejus autem fruitione nos mortui sumus atque absorpti, nosipsosque amisimus.

(3) Sur. non quidem secundum essentiam, sed secundum fruitionem nostram. M. alleen heeft kwalyk, ons levens.

(4) M. kwalyk, mit ghebruken.

(5) H, M. kwalyk, en̄ in salicheit.

(6) Sur. Ejus nanque et noster amor semper similes sunt fruendo, ubi videlicet illius spiritus amorem nostrum in unam secum fruitionem ac beatitudinem absorpsit et ebibit.

(7) Hier ter plaetse heeft, in het Hs. D., eene andere en jongere hand op zyde bygeschreven: Nota diligenter. En eene derde hand heeft er van boven toegevoegd: Quod hîc subscribitur rectificat et excusat auctorem praesentis libri in alio quodam operis sui passu reprobato à Cancellario Parisiensi non satis informato de recta intentione illuminatissimi patris scriptoris hujus voluminis. Zie onze Voorrede op het Tabernakel, bl. xii, vlg.

(8) L, M, N. ten mach niet.

[p. 233]

1wiseloes ende sonder maniere, want wi en connen uut onsen 2wesene niet comen in onsen overwesene, anders dan mit 3minnen⁽¹⁾. En̄ hier omme sijn wi salich in onsen wesene, eest 4dat wi leven in minnen; en̄ wi sijn salicheit in Gods wesen, 5eest dat wi in minnen ons selfs ghestorven sijn in sijn ghebrukene. 6Altoes leven wi in onse eyghen wesen overmits 7minne, en̄ altoes sterven wi in Gods wesen overmits ghebruken⁽²⁾: 8en̄ hier omme is dit ghenoemt een stervende leven, en̄ 9een levende sterven; want wi leven met Gode, en̄ wi sterven 10in Gode. Salich sijn die dode die aldus leven en̄ sterven, want 11si sijn gheërft in Gode en̄ in sijn rike⁽³⁾.

Nu bidt alle sere
Onsen lieven Here
In rechter minnen,
Voir alle die ghene
Die dit dichten ofte screven
Omme onse bekinnen⁽⁴⁾;
En̄ voir diet lesen oſte horen,
Dat si werden vercoren
Int rike hier boven,
Daer alle dat ghesinde
Ewelic, sonder inde,
Gode sal loven.

(1) Sur. Est autem creata essentia nostra, velut vasta quaedam ae deserta solitudo, in qua vivit Deus, nostrî moderator et rector; et in hac solitudine absque modo errare compellimur, eo quòd extra nostram essentiam in superessentiam nostram, quae est Dei essentia, non nisi amando pertingere queamus. Wat Surius verklarender wyze byvoegt, quae est Dei essentia, komt in geen onzer Hss. voor.

(2) Sur. Atque ita semper vivimus per amorem in propria essentia nostra, semper etiam in Dei essentia morimur per fruitionem.

(3) Sur. siquidem Dei et regni illius haeredes sunt.

(4) Sur. pro illis omnibus, qui hacc pro nostrî institutione vel scripsere, vel composuere.

[p. 234]

 

Dat wy dat vererighen,

 

En̄ alsoe hoghe verrisen,

 

Des helpe ons Jhesus die Gods Sone:

 

Soe dat wi met hem alle gader,

5

Voir onsen hemelschen Vader,

 

Moghen spannen crone.

 

Daer is ewich leven

 

En̄ altoes vrouden pleghen,

 

En̄ Gode hebben te lone.

10

Daer lieves oghen blinken⁽¹⁾,

 

En̄ edele stemmen clinken

 

Die gloriose toene⁽²⁾,

 

Daer selen wi ons verbliden,

 

In minnen overliden:

15

Ons liefs anscijn es soe scoene!

 

Daer in selen wi glorieren

 

En̄ altoes jubileren,

 

Wi sijn daer vri en̄ coene.

 

Met Gode selen wy regneren,

20

En̄ hi sal ons ordineren,

 

Yeghewelken in sinen trone.

 

Dan selen wy sijnre minnen pleghen,

 

Ende hi sal ons hem selven gheven,

 

Ende in hem selen wi wonen.

25

Eest dat wi onderlinghe minnen,

 

Soe selen wi sine ghenade vinden,

 

En̄ sijns werden ghewone⁽³⁾.

(1) Sur. Ubi dilecti Dei nostri micant ac splendent oculi.

(2) Sur. et praeclarae voces sonos edunt eximios.

(3) Sur. ejusque consuetudine et familiaritate perfruemur.

[p. 235]

 

Nu laet ons houden sijn ghebod,

 

Want hi is een ghewarich God

 

In drieheit der Persone.

 

Met rechte selen wine minnen

5

Dien wi alsoe edel kinnen,

 

Ende almachtich in sinen doene.

 

Hi is ewichs loves⁽¹⁾ weert,

 

Salich is hi die sijns begheert.

 

Utinam adveniat

10

Dat wi alsoe sere minnen, dat

 

Wi ons hongherich sat bekinnen,

 

En̄ altoes in ghebrukene vinden⁽²⁾.

 

Sprect Amen. Fiat, fiat. Amen, amen⁽³⁾

(1) D. kwalyk, loens.

(2) Sur. Utinam adveniat illa dies, qua tantoperè eum amemus, ut esurientes nos exsatiatos sentiamus, semperque fruitione gaudeamus.

(3) Hieronder is in het Hs. D. het volgende met rooden inkt bygeschreven:
‘Hier eindt die Spieghet der ewigher Salicheit, als vanden heylighen Sacramente, dat her Jan Ruusbroec heeft ghemaect, ende is te male wel ghecorrigeert^(*). En̄ ic bidde alle den ghenen die dit uutscriven, oft doen scriven, dat sijt scarpelijc corrigeren om Gods willen, oft daer mochte grote onghelove uutcomen.’
In het Hs. M. door Arnswaldt uitgegeven, volgt hier op het einde: ‘Int jaer ons Heren M.CCC.LIX waert dit ghedicht van her Johan Rusebroec, Prior van den Reguleer toe Groenendale in Brabant bi Brusel, ende sendet eenre Nonnen van Sinte Claren, die hem langhe daerom ghebeden hadde.’

(*) Versta, van voor tot achter nauwkeurig afgeschreven.

(*) Versta, van voor tot achter nauwkeurig afgeschreven.