Werken. Deel 3. Vanden XII dogheden. Een spieghel der ewigher salicheit. Vanden kerstenen ghelove

Regelnummers proza verbergen

Van vijf punten des heilighen Sacraments. C. V.

18Voert seldi weten hoe wi onfaen selen den selven Sone 19Gods, in lijf en̄ in siele, inden heilighen Sacramente. Dit 20leert ons die joedsche wet in figuren en̄ die kerstene wet met 21der heiligher Scrifturen⁽⁷⁾. En̄ boven naturen en̄ scrifturen, 22en̄ boven allen twivel, soe verheft ons kersten ghelove, en̄ 23versekert ons in die ghenade Gods⁽⁸⁾. En̄ ons leert oec die

(7) D. alleen, met scriſturen. Sur. lex autem Christiana scriptis divinis tradit.

(8) D. alleen, versekert ons die ghenade Gods. Sur. et in Dei gratia certos nos eſſicit.

[p. 150]

1Scrifture en̄ die oefeninghe der heyligher Kerken⁽¹⁾, die 2ghestaen heeft van beghinne der heyligher kerstenheit, en̄ 3die en mach niet dolen. En̄ ons leert oec menich exempel 4dat ons die heylighen bescreven hebben. En̄ hier omme 5willie u segghen ‧v‧ punten van desen heylighen Sacramente, 6die orberlic sijn gheweten allen kerstenen menschen. Dat 7ierste punt sal sijn van dien tiden dat onse Here hem selven 8gaf sinen discipulen⁽²⁾ inden Sacramente. Dat ander punt is 9vander materien en̄ formen des Sacraments⁽³⁾. Dat derde punt, 10wise en̄ maniere hoe hi hem selven gaf. Dat vierde punt, 11sake en̄ waeromme dat hi hem selven gaf bedect en̄ verborghen 12inden Sacramente, niet openbaer inder formen, alsoe 13hi doe was en̄ nu is inden hemel. Dat vijfte sal sijn onderseeet 14der personen die ten heylighen Sacramente gaen, sommighe 15in ewigher salicheit en̄ selke tote hare verdoemenisse.
16Nu verstaet die tijt en̄ die figure van onsen Sacramente. 17Doen God, overmits Moysesse, die kynder van Israel leyde 18uut Egijpten lande, dat was opten viertiensten dach vander 19Aprilscer manen⁽⁴⁾, die altoes in die Merte beghint, dat 20waren die ierste paeschen der Joden. Doen gheboet Moyses 21van Gods weghe dat men in yegeweles huus soude eten een 22lam ghebraden, en̄ metten bloede vanden lamme souden sy 23bestriken die doerstile vanden huus en̄ den overdorpel, en̄

(1) Sur. cultursque et instituta Eeclesiae.

(2) H, M. sinen jongheren.

(3) De opgave der twee volgende punten verschilt in de Hss. Wy houden ons aen A, G en I, als Surius gedaen heeft. In D, M en N leest men: Dat derde punt is van groter minnen die ons Christus bewijst heeft inden heilighen Sacramente. Dat vierde punt, van wise en̄ maniere hoe hi hem selven gaſ, bedect, enz. In H staet: Dat derde sal sijn hoe dat wijt ontfaen sellen en̄ eten en̄ gheten werden. Dat vierde punt sal sijn van wise en̄ maniere hoe hi hem selven gaf, bedeet, enz. als in onzen tekst. M. heeft: Dat derde, van der minnen des Sacramentes. Dat vierde, van wise, enz. als in H.

(4) D, H, I, M, N. kwalyk, maent.

[p. 151]

1daermede worden si bescermt vander gadoot⁽¹⁾ en̄ van alre 2qualen. Want inder selver nacht dode onse Here alle die 3ierste gheboerne in al Egypten van menschen ende van beesten. 4En̄ Moyses leyde dat vole ons Heren uut Egypten doer 5die Roede Zee in die woestine, daerse onse Here spijsde ‧xl‧ 6jaer met hemelschen brode. En̄ hier mede was beteykent 7onse Sacrament. Alle teekenen en̄ figuren der Joden sijn volbrocht; 8en̄ onse Sacramenten selen bliven tote in dat eynde 9der werelt, en̄ dan selen si oec vergaen: maer die waerheit 10die daer in verborghen is, dat is ewich leven, dat sal bliven 11inder ewicheit. 12Nu verstaet, wanneer een groot coninc of een wijs lanshere 13varen wilt in pelgrimagien⁽²⁾ in verren lande, soe roept hi 14sine ghenoten te gader en̄ beveelt hem sine lant, sijn vole, 15sijn kynder en̄ sine familie, dat si al dat regeren en̄ bewaren 16in payse en̄ in vreden tote dier tijt dat hi weder comt in sijn 17lant. Alsoe ghelikerwijs Christus, die ewighe wijsheit Gods, 18conine der coninghen en̄ heer alre heren, doen hi sine pelgrimagie 19gedaen hadde in dese ellendighe werelt, doen woude 20hi varen in sijns Vaders lant, en̄ ten lesten daghe weder 21comen ten ordele. En̄ hier omme, voir dien dach dat hi sterven 22woude, doe stichte hi ene grote ſeeste dat was een avont 23eten. En̄ daer toe node hi die meeste princen der werelt, dat 24waren sine Apostelen; want hi woude hem besetten en̄ bevelen 25sine Sacramente, sijn vole en̄ sijn rike⁽³⁾. In deser ſeesten 26was bereet een paeschlam, dat si alle te gadere aten na wise 27der joedscher wet; en̄ dit paeschlam was een voirgaende

(1) H. gaetdoet. L, N. gaedoet. M. van den gaen doot. - Zie het woord verklaerd in het Tabernakel, I, bl. 190, aenteek. 5.

(2) H. peregremaetse. L. pegremaegen. M, N. pilgrimaedsen.

(3) Sur. quibus (apostolis) sacramenta, populum et regnum suum delegare atque commendare volebat.

[p. 152]

1figuer van onsen Sacramente. Ende hier mede nam die 2figure einde, die ghestaen hadde veertien honderd en̄ ‧lxxxvj‧ 3jaer, dat was van die tijt dat Moyses dat joedsce volc leyde 4uut Egypten lande. En̄ in deser feesten gaf Christus der 5joedscer wet haren uutgane, want dit waren hare leste paeschen; 6en̄ hier begonste hi onse wet en̄ onse ierste paescen. 7En̄ hi was sonder mate machtich, wijs, rike en̄ milde. En̄ al 8was hi bedruct in der naturen, hi was nochtan in den gheeste 9een liberael blide weert⁽¹⁾, en̄ hi hadde sonderlinghe lieve 10gaste, dat waren sine Apostelen. En̄ want hi des anderen 11daghes sterven soude en̄ van hem sceyden, soe woude hi 12maken sine testament, en̄ dat woude hi laten sinen Apostelen 13en̄, overmits hem, allen ghelovighen tote inden lesten dach. 14Dit testament heeft hi vaste beseghelt met sijnre doot, en̄ 15alle die Apostelen na hem. Dit testament dat hi ons ghelaten 16heeft, dat is hi selve inden Sacramente en̄ al dat hi verleysten 17mach God en̄ mensche⁽²⁾. 18En̄ hier omme is dese feeste groet, want sy is salich en̄ 19ewich, en̄ Jhesus Christus van Marien gheboren, coninc 20hemelrijcs en̄ ertrijcs, die heeft dese feeste gesticht. En̄ hi is 21oec van sinen hemelschen Vader uutvercoren ierste bisscop 22der kerstenheit. En̄ hier omme dede hi oec die ierste Misse, 23die noyt⁽³⁾ ghedaen was, daer hy sine priestere wide en̄ bisscope 24consacreerde, ghelikerwijs dat die prophete Moyses die 25ierste sacrificie dede in die ierste wet, daer hi Aaronne en̄ 26sine sonen consacreerde, en̄ widese priestere en̄ bisscoppen 27te sine, en gaf hem macht en̄ ghewout Gods volc te regeerne, 28tote dier tijt dat Christus quame. En̄ hier omme, doen

(1) Sur. hospes jucundus planè ac liberalis fuit.

(2) Sur. et quicquid ipse praestare potest, Deus et homo.

(3) Noyt werd certyds, zoo wel als ooit, in bevestigenden zia gebruikt.

[p. 153]

1Christus comen was en̄ hi ons ghedient hadde ‧xxxiij‧ jaer, 2God en̄ mensche, doen gaf hi orlof der joedscher wet, want 3si was figure, en̄ doen begonste hi selve die ierste sacrificie 4in kerstene wet, want hi was die ierste bisschop. En̄ daer 5in consacreerde hi sine priesters en̄ sine bisscope, en̄ hi gaf 6hem en̄ haren navolghers sine macht, datse sine vole regeren 7en̄ ordinieren souden in gheesteliken state, tote opten lesten 8dach dat hi weder comen sal ten ordele. En̄ hi begonste dat 9ambacht onser Missen te vespertide⁽¹⁾.

(1) Sur. sicque hora vespertina Missae nostrae officium inchoavit.