Werken. Deel 2. Vanden gheesteliken tabernakel

Regelnummers proza verbergen

Vanden broden die op der tafelen laghen. C. CXVIII.

14Hier na sprect die figure dat Moysesse gheboden was 15dat men altoes broede soude legghen op die tafele in den 16tabernakel, vore die jegheweerdicheit Gods. Ende alsoe heeft 17ons Christus ghedaen in die heileghe Kerke, want hi heeft 18ons gheleecht op die tafele onser caritaten levende broede 19des hemels, dat es sinen heileghen lichame, sine passie ende 20sine doet, ende sijn glorioese leven met alle sijnre verdien- 21ten: ende dit es onse gheesteleke spise nu ende eweleec. 22Ende hieromme sprect die meester in der istorien dat die

[p. 135]

1broede, die die joetsche priestere leiden, dat si wit blickende 2waren, van edelre tarwenre bloemen, ende sonder heefsel. 3Ende dit betekent ons wel den weerden lichame ons Heren, 4want hi onnoesel ende reine was in den staet der gracien, 5ende nu blickende claer es in den staet sijnre glorien. Ende 6hi es ons van edelre bloemen ghemaect der reinre maghet 7Marien; ende hi bleef altoes derf ende onverhaven in alre 8eeren, vast ende onghecorrumpeert van allen ghebreke. 9Maer die broede die de joetsche priestere leiden, die moesten 10voldoen ene mate die men nuemt ephi, ende die mate ephi 11heeft in hare bevaen ·iij mudde, ende elc mudde es ene vol- 12comene mate; want modius dat es een volmaect ghemet⁽¹⁾, dat 13Moyses selve ordineerde in die joetsche wet. Ende aldus 14willic segghen (bi gheliken, niet eigheleec, want God sonder 15mate es) dat in onsen Sacramente sijn ·iij· mudde volmaect, 16want daer es ene lijfleke nature, ende ene gheesteleke nature, 17ende die godleke nature, dat es lichame ende siele, ende een 18godleec persoen. Voert meer, die broede der Joden worden 19ghemaect van dobbelre tienden⁽²⁾, want die tiende die de Levi- 20ten ontfinghen van alle den volke, die vertienden si voert noch 21eens den priesteren⁽³⁾; ende daer ave maecten si die broede. 22Maer vore den tijt van Adame tote Moysesse, so plach men 23die primicien ende tienden te verberne in die eere Gods. 24Maer doe onse Here dat priesterscap vercoes ende sette boven 25sijn volc⁽⁴⁾, doe ontfinghen si in Gods scat primicien ende 26tienden die Gode van rechte toe behoerden. Want alsoe alse

(1) Het woord gemet, by Kiliaen mensura, is nog gebruikelyk in den landbouw.

(2) Sur. ex geminis constabant decimis.

(3) Sur. earum rursum decimas ipsi sacerdolibus reddebant. Kiliaen vertaelt vertienen of vertienden door decimas solvere.

(4) Sur. et constituit supra populum suum.

[p. 136]

1een dat ierste es in den ghetale, alsoe es tiene volmaectheit 2des ghetaels: ende alsoe es God beghin ende inde, ierste ende 3leste alles goets. Ende hier omme gaven si primicien, dat 4was dat ierste van haren vrochten, want si begheerden dat 5God, hare beghin, met hen verenicht worde; maer seder 6dat God mensche worden es, so en gheve wi nemmer pri- 7micien, want onse beghin heeft hem met ons verenicht⁽¹⁾. 8Maer sele wi weder met heme vereneghen⁽²⁾, so moete wi 9tiende gheven van al onsen vrochten, lijfleec ende gheeste- 10leec, uutwendich ende inwendich, want wi sijn sculdich te 11bekinnene dat al dat wi sijn, ende hebben, ende vermoghen, 12dat comt ons al van sijnre ghenaden. Ende hier omme ghe- 13biedt ons die wet Gods dat wi tiende gheven van uutwende- 14ghen dinghen na gherechticheit, ende na die costumen van 15den lande daer wi inne sijn: ende ic hope dat wi daer mede 16ghestaen vore Gode⁽³⁾, nochtan sijn die costumen sere on- 17ghelijc van tienden te ghevene in ieghewelken lande⁽⁴⁾. 18Maer van deser tienden en maect men die broede niet die 19onse priestere gheesteleec spisen in den tabernakel Gods; 20maer wi moeten ons selven vertienden ende alle onse werke, 21nochtan dat wi te male Gods sijn⁽⁵⁾. Ende dit vertienden 22en es anders niet, dan dat wi onse senne ende onse nature 23houden ende bedwinghen onder die ghebode Gods, ende dat 24wi ons eighens willen versterven in den wille Gods. Ende dese 25tiende selen wi offeren Gode, in die hande der priestere,

(1) Sur. quando principium nostrum se nabiscum univit.

(2) Sur. Attamen si nos illi vicissim uniri volemus.

(3) Sur. et hoc ipso spero equidem satisfacere nos Deo. In de plaets van ghestaen, zeggen wy thans volstaen, in de zelfde beteekenis van satisfacere.

(4) Sur. quanquàm solvendarum decimarum in diversis regionibus dispares admodiùm consuetudines sunt.

(5) Sur. sed, quanvis alioqui omninò Dei simus, nostri ipsorum tamen et omnium actuum nostrorum decimas demus oportet.

[p. 137]

1want onsen priesteren ende onsen prelaten moeten wi ghe- 2hoersam sijn, die ons regeren van Gods weghen, ende die 3tusschen ons ende Gode middelen⁽¹⁾ met haerre sacrificien, 4met levene, met leringhen ende met den sacramenten der 5heilegher Kerken, dier wi niet ontberen en moghen, ochte 6kersten gheloeve moeste te gaen, dat onmogheleec es: want 7priesterscap sal bliven tote in den inde der werelt, wien 8lief wien leet⁽²⁾, ende kersten gheloeve ende Christus met 9ons in den Sacramente⁽³⁾. Want sente Peters sceepken sal 10doer liden alle vloede van doeghene⁽⁴⁾, ende sal die vercoerne 11voeren in die havene der glorien Gods; ende alle die vallen 12ute den scepe kerstens gheloefs, die selen alle bederven.

13Ende hier omme sijt ghehoersam, verloechent uwes selfs, 14bedwinct uwe senne ende uwe nature, ende volcht Chris- 15tumme na met uwen cruce: ende aldus offert uwe tiende 16Gode in die handen uwer priestere⁽⁵⁾. Want Christus selve gaf 17sine tiende, ende was ghehoersam toe der doet omme onsen 18wille, ende offerde hem sinen hemelschen Vader in die hande 19der quader priestere, die sine viande waren; ende hi heeft 20sine tiende met der onser vergadert in die heileghe Kerke; 21ende hi wilt ons onse ·ix· paertien laten tote onser noetdorft, 22eest dat wi heme die tiende gheven. Want indien dat wi 23rechte ghehoersam sijn, so werde wi deelachtich alles goets, 24ende hebbeleec tote allen doechden, ende so moghe wi ver- 25crighen alle wisen van doechden, ende opclemmen alle orde-

(1) Sur. et inter Deum ac nos medii intercedunt.

(2) Sur. velint nolint homines.

(3) Sur. Enimverò sucerdotuim et fides catholica, et nobiscùm Christus in venerabili Sacramento ad finem usque seculi... permanebunt.

(4) Sur. Petri namque navicula per omnes afflictionum et vexationum penetrabit fluctus.

(5) Sur. sicque decimas vestras in manibus sacerdotum vestrorum Deo offeratis.

[p. 138]

1nen ende alle coere der inghele⁽¹⁾, ende der heileghen: ende 2dit vermoghen wi met goeden werken, dat sijn die ·ix· paer- 3tien die wi behouden tote onser noetdorft; want dit es onse 4spise ende die broede der leeker, dier alle menschen noet 5es⁽²⁾. Maer die tiende hier ave es onse vrie overgheven in 6den wille Gods: daer mede werde wi Christo gheenicht in 7den tienden coer, ter rechter hant sijns Vader⁽³⁾.

8Ende van deser tienden werden ghespijst priestere ende 9leviten ende alle die religië der werelt⁽⁴⁾; want van onser 10ghehoersamheit verbliden hen die inghele, ende die heile- 11ghen, ende sonderlinghe alle die ghene die den rade Gods 12leven boven die wet der ghebode⁽⁵⁾. Want overmids hare 13ghebet, hare heileghe leven ende hare leringhe, ende die 14oefeninghe der heilegher Kerken, so blijft ghestendich die 15kerstenheit⁽⁶⁾; want en daedt die heileghe Screfture, pries- 16terscap, ordenen, ende religien⁽⁷⁾, kerstenheit ware langhe 17te gaen: elc soude volghen sinen goetdunkene ende sinen 18sotten invallen⁽⁸⁾: alse menich hoet alsoe menich wech⁽⁹⁾. 19Ende aldus soude dat volc verdwasen, ende kerstens gheloefs 20vertien, ende alre doecht vergheten.

(1) Sur. Eo ipso enim quo vere ac probe obedimus, bonorum omnium participes, et ad virtutes omnes apti ac habiles reddimur, sicque virtutum omnium modos seu rationes poterimus adipisci, et cunetorum tum angelorum tum hominum beatorum ordines scandere.

(2) Sur. et panes laïcorum, cunctis necessarii hominibus.

(3) Sur. qua Christo Jesu velut in choro decimo ad dexteram Patris aeterni canjungimur ac unimur.

(4) Sur. et omnes totius mundi religiones, seu religiosi ordines.

(5) Sur. maximè verò qui ultra praecepîa legis, evangelica sectantur consilia.

(6) Sur. Christiana fides et religio subsistit. Kiliaen heeft ghestandigh, en vertaelt constans, firmus.

(7) Sur. Nam si Scripturae sacrae, sacerdotium et religiosi ordines non obstarent, Christiana omnis religio jam olim, enz.

(8) Sur. Quilibet enim sui capitis sequeretur sententiam, stolidosque conceptus et incidentes cogitationes.

(9) Sur. Nam tot capita, tot sensus sensus totque viae.

[p. 139]

1Ende hier omme, wildi leven die ghebode Gods⁽¹⁾, ende 2gheesteleec ghespijst sijn van uwen goeden werken, so gheeft 3die tiende, dat es ghehoersamheit uwen priesteren; maer 4hebdi ghehoersamheit gheloeft, so sidi leviten ende leeft 5van tienden: so seldi houden die rade Gods. Wildi dan 6ghespijst werden in gheesteleker oefeninghen, so moedti 7uwe ghehoersamheit noch eens vertienden; ende van diere 8tienden so maect men die broede die altoes ligghen vore den 9oeghen Gods, ende die allene priestere legghen ende eten 10op den saterdach in den tabernakel Gods.⁽²⁾

11Ic hebbe hier vore gheseghet dat Jhesus Christus hem 12selven ende alle sine werke ghegheven ende ghelaten heeft 13der heilegher Kerken. Ende dit es ene volmaectheit ons 14levens ende onser werke⁽³⁾; want hi es leven der leven- 15dere⁽⁴⁾ ende heileghe der heileghen; ende sine ghehoer- 16samheit es ons ene voregaende offerande boven alle onse 17goede werke die wi Gode gheofferen connen⁽⁵⁾: ende aldus 18es hi die tiende van onser tienden, dat es ene volmaecte eere 19alle der eeren die wi Gode ghedoen moghen. Ende hi es 20selve die ierste priester, die hemelsche broede heeft ghe- 21leecht op die tafele onser caritaten, dat es sine glorioese 22lichame, dien hi ghegheven heeft ons te eenre ewegher 23spisen. Ende dit ambacht vernuwen die priestere in den 24sacramente, die te sijnre eeren ghesalft ende ghewijt sijn, 25ende niemen anders en maecht doen. Ende alsoe waest oec in 26die joetsche wet: niemen en mochte die broede legghen dan

(1) Versta volgens de geboden Gods, maer het werkwoord is transitivè gebruikt.

(2) Sur. quos in sabbatho soli ponunt et edunt sacerdotes in Dei tabernaculo.

(3) Sur. quae est vitae et actuum nostrorum perfectio.

(4) Sur. Ipse nanque est vita viventium, et Sanctus sanctorum.

(5) Sur. ejusque obedietia nobis sacrificium est praecedens supra omnes nostros actus bonos, quos Deo offerre queamus.

[p. 140]

1die priestere, die daer toe gheheilicht ende ghewijt waren; 2ende niemen anders en mochte in den tabernakel comen, 3noch van dien broeden eten, dan die priestere: ende hier 4omme hietent die priestere-broede. Maer nu heeft Christus 5onsen tabernakel so wide op ghedaen, si gaen alle inne⁽¹⁾ die 6met den cleede sijnre gracien ghecleedt sijn; ende hi es 7selve die overste priester die onser alre caritate met der sijnre 8verenicht heeft; ende hi es so milde ende mint ons so sere, 9dat hi ons hem selven gheeft in spisen ende in dranke op die 10tafele onser ghemeinre caritaten. Want hi es der priestere 11broet, ende dat broet der voregheleechtheit⁽²⁾, dat altoes 12leecht op die tafele onser caritaten vore die jeghewerdicheit 13Gods, dat alle menschen legghen ende eten moghen op die 14binnenste tafele die priestere sijn in den gheeste⁽³⁾, dat sijn 15die ghene die ghesalft ende gheheilicht sijn met der gracien 16Gods: si gaen in den tabernakel gheheilicht⁽⁴⁾, ende si leg- 17ghen ende offeren vore Gode Christus passie ende sine doet 18die es heilich⁽⁵⁾; ende Christus selve es hare spise ende 19hare dranc, die es alre heileghen heilicheit. Ende dit es op 20den saterdach, want si sijn in vreden ende rasten, ende 21vieren van allen ghebreken⁽⁶⁾.

22Nochtan seldi weten al ware een mensche alsoe heilich alse 23sente Jan Baptiste, ende alsoe wijs ende alsoe wel gheleert

(1) C. soe wijde ontdoen, dat si alle ingaen, die. - Sur. at verò Christus nostrum usque adeò patefecit tabernaculum, ut, enz. Op- en opendoen zyn hetzelfde. Zie Kiliaen.

(2) Sur. Siquidem ipse sacerdotum panis est, et panis propositionis.

(3) Sur. quem omnibus illis ponere ac edere licet in mensa interiori, qui in spiritu sacerdotes sint, id est, enz.

(4) Sur. qui in tabernaculum sanctificati ingrediuntur.

(5) Sur. et coram Deo Christi passionem et mortem sacrosanctam offerunt.

(6) Sur. Fit autem istud in Sabbatho, eo quod in pace et quiete degant, et à vitiis omnibus feriantur. Het woord vieren beteekent rusten, otiari, en door uitbreiding van het denkbeeld, vry zyn.

[p. 141]

1alse nie mensce was: en ware hi niet priester ghewijt na 2ordinancie der heilegher Kerken, hi en mochte ons Heren 3lichame niet consacreren, noch dat heileghe sacrament ruren 4noch gheven den volke, noch absolveren van sonden, noch 5priestere wien, noch vermen⁽¹⁾, noch olien⁽²⁾; want dit hoert 6toe den bisscop ochte den priesteren, die daer toe gheset 7sijn ende gheordent van Gods weghen ende van der heilegher 8Kerken: al mach ieghewelc mensche doepen in der noet. 9Maer een dyaken die mochte dat Sacrament gheven⁽³⁾ ende 10biechte hoeren⁽⁴⁾ in der noet, daer men en gbeenen priester 11vercrighen en mochte. Ende een ander mensche, wie hi 12ware, vonde hi dat heileghe Sacrament ligghende in den we- 13ghe, ochte in eene kerke daert verberren soude: en ware 14daer gheen priester bi, hi mocht opheffen ende draghent 15voert toe den priester. Dit es behoerleec, ende dit gheorloeft 16recht, ende niet meer⁽⁵⁾.

17Ende aldus waest oec in der joetscher wet: ieghewelc 18mochte besniden den anderen; maer die sacrificie die den 19priesteren toebehoerde, die en mochte niemen anders doen. 20Ende hier omme, al moghe wi alle Christus moeder sijn in 21den gheeste, overmids doechde, hi en heeft doch maer ene 22moeder in der naturen, ende dat es Maria. In hare was die

(1) Ouder en beter dan het huidige vormen.

(2) Sur. neque inungere.

(3) Versta de heilige communie geven.

(4) Woordelyk opgevat zou dit valsch zyn, want nimmer heeft de Diaken de magt der sleutels gehad, noch kunnen absolveeren. Maer eeuwen lang is het hun toegelaten geweest, in den uitersten nood iemands belydenis te hoeren en hem eene penitentie op te leggen, ten einde hy niet ongebiecht en zonder viaticum uit de wereld scheidde. Zie daeromtrent bewyzen in overvloed by Thomassinus, Vetus et nova Ecclesiae disciplina, Part. I, Lib. II, cap. 29, num. 8-9, en cap. 33, num. 7, in de latynsche uitgave, I, bl. 317 en 329.

(5) Sur. Ista enim jure concessa sunt ac decent, sed nihil ampliùs.

[p. 142]

1gheesteleke gheboert verborghen; maer in der lijfleker ghe- 2boert heeft si ons oppenbare ghegheven den Behoudere der 3werelt, ende hi heeft ons hem selven ghegheven ende ghela- 4ten in den sacramente, in der priestere hande, op dat wi 5ghedinken sijnre passien, sijnre minnen ende sijnre doet: 6ende priesters ambacht en mach niemen pleghen dan die 7daer toe gheordent sijn van Gode ende van der heilegher 8Kerken.

9Ende dit proeve ic u met eenre figuren in den vierden 10boeke her Moyses. Doe God Aaronne allene vercoes ute den 11gheslachte van Levi, ende sine sonen, ende hare saet, pries- 12tere te sine boven al dat volc van Israel; doe vercoes hi oec 13al dat gheslachte van den Leviten dat si souden den last dra- 14ghen, ende dienen onder Aaronne ende sine sonen in den 15tabernakel Gods. Ende te dien tiden dat Aaron gheconsa- 16creert wart, so was der Leviten ·viij· dusentich vijfhondert 17ende ·lxxx·, die out waren boven ·xxv· jaer tote vijftich jaren, 18sonder die ghene die jonghere ende oudere waren. Maer die 19summe van allen te gadere die boven ene maent out waren, 20diere was ·xxij· dusentich ende driehondert, sonder wive 21ende dochtere. Ende desen Leviten gaf onse Here die 22tiende van alle den goede; maer si moestense noch eens 23vertienden den priesteren, ende die ·ix· deelen bleven 24hen te haerre noetdorft met al haerre familien. Ende die 25priestere ontfinghen oec alle die primicien, ende dat ierste 26gheboerne⁽¹⁾, ende alle die andere offerande, in welker wijs 27dat si Gode gheoffert worden; ende daer ave leefden si met 28haerre familien. Doe waren daer vele van den oudsten Levi- 29ten. Die vorste van hen allen⁽²⁾ dat was Chore Usuaers sone,

(1) Sur. primitias omnes et primogenita.

(2) Sur. et inter eos praecipuus Core, filius Isaar.

[p. 143]

1welc Usuaer ende Aaron waren ghebroeder kindere. Ende dese 2namen tote hen Dathan ende Abiron, dat waren beide die 3vorste die comen waren van Rubenne, den oudsten sone her 4Jacobs. Dese plechtten alle te gadere in hate ende in nide⁽¹⁾ 5dat Moyses allene hertoghe ende prince soude sijn boven al 6tfolc ons Heren, ende dat Aaron oec allene dat priesterscap 7hem selven behielt ende sinen sonen. Dit namen si in groter 8onwerden, omme dat si waren van den selven gheslachte, 9ende hen dochte dat sijs alsoe wel werdich waren, ende dat 10Dathan ende Abiron, die van den oudsten broeder comen 11waren, dat si bat werdich waren⁽²⁾ princen te sine dan 12Moyses, die van den Leviten gheboren was. Ende hier 13omme murmureerden si onder dat volc ons Heren. Doe 14sprac Moyses tote hen: ‘Maerghen sal nemen ieghewelc 15van u allen een wieroec vat vol viers, ende daer op seldi 16legghen die specien die men pleecht te berne in die eere 17Gods, ende Aaron met u alsoe ghelike. Ende die dan 18God vertoent ende verkiest, hi si heilech.’ Des anders 19daghes vroech, ontboet Moyses Dathanne ende Abironne, 20dat si te heme quamen; maer si en woudens niet doen. Doe 21riep Moyses al dat volc te gadere, ende sprac tote Chore sinen 22neve, ende tote sinen ghesellen diere was twee hondert ende 23vijftich, dat si vier ende specie namen in hare wiroec vate, 24ende dat si Gode eerden gheliker wijs dat vore gheseecht es. 25Ende doe si stonden alsoe al ghereet vore die jegheweer- 26dicheit Gods, doe bat Moyses al weenende onsen Here dat 27hise alle versloeghe met eenre onghewoenleker doet, die

(1) Sur. odio et invidia adversum Mosen conspirarunt. Het verouderde plechten beteekent zich verbinden, samen spannen. Zie daer voorbeelden van by Huydecoper op Stoke, I, bl. 382, en andere in Van Wijns Aanteckk. op de Rym-Kronyk van Heelu, door Willems uitgegeven, bl. 30.

(2) Sur. digniores magisque idoneos.

[p. 144]

1men vore dien tijt nie ghesien en hadde, op dat al tfolc 2bekinnen mochte dat hi van Gode ghesent ware. Ende al te 3hans⁽¹⁾ beefde die eerde, ende ontploec⁽²⁾ onder hare voete 4daer si stonden, ende si versonken al levende in die eerde, 5ende in die helle, met wiven ende kinderen, ende met al haren 6goede. Ende die eerde loec weder toe⁽³⁾, also ocht niet⁽⁴⁾, 7gheweest en ware. Maer die vate met den viere bleven boven 8die eerde, ende Aaron die bleef staen al ongherenen van 9enegher plaghen. Doe vergaderde Eleazar, Aarons sone, alle 10die wieroec vate, ende daer ave maectemen croenkene die 11hinghen ane den outaer der sacrificien, op dat men altoes 12ghedinken soude diere groter plaghen, ende dat niemen 13wieroec Gode en offerde in selker manieren, hi en ware van 14Aarons sade gheboren. Nochtan des anders daghes daer na so 15murmureerde echter⁽⁵⁾ al dat volc ende spraken tote Moysesse 16ende Aaronne, dat si dat volc ons Heren doetden, ende hier 17omme wouden sise steinen. Doe moeste Moyses ende Aaron 18bliven in den tabernakel Gods, ende ene wolke bedecte dat 19tabernakel; ende doe oppenbaerde hare die glorie Gods, 20ende onse Here hiet hen dat si hen scieden⁽⁶⁾ van den 21volke: hi woudt al verdelien⁽⁷⁾. Ende si laghen neder op 22die eerde. Doe quam een vier van boven, ende dat volc wart 23berrende in den viere. Doe sprac Moyses tote Aaronne:

(1) Sur. Confestim igitur ut cessavit loqui.

(2) Sur. dirupta est terra sub pedibus eorum. Het verouderde ontpluken beteekent open gaen, en, in transitieven zin, openen. Zie De Vries, Woordenlijst, bl. 539, en Bormans, Aenteekk, bl. 325, alsmede bl. 478.

(3) Luken, imp. loec, beteekent sluiten en, intransitief, toe gaen. Zie Bormans, ter laetst beroepen plaetse.

(4) Versta niets.

(5) Versta op nieuw, andermael.

(6) Imperf. van sceden, sceiden. Sur. Recedite de medio hujus multitudinis.

(7) Verdelgen. Kiliaen heeft ook verdellighen.

[p. 145]

1Nemt haesteleec een wieroec vat vol specien, ende vier ute 2den outare Gods, ende loept tote den volke, ende bidt vore 3hen. Ende alsoe saen alse Aaron dat ghedaen hadde, ende 4hi stont in midden tfolc tusschen die levende ende die 5doede, ende hi Gode vore hen bat: so cesseerde die plaghe. 6Doe vant men daer verslaghen ·vxiiij· dusentich menschen 7ende ·lxx·⁽¹⁾. Nochtan en worden si niet ghestilt noch ghe- 8saedt, maer si gherrelden⁽²⁾ underlinghe, ende spraken: 9Al en woude God niemene meer hebben ute den gheslachte 10van Levi dan Aaronne allene, machlichte⁽³⁾ woude hi 11iemene hebben ute eneghen anderen gheslachte, ochte ute 12allen den gheslachten, die weerdich ware priester te sine 13boven sijn volc. Ende hier omme, overmids dat ghebot 14ons Heren, so nam Moyses ·xij· roeden, van elken gheslachte 15ene; ende in elke roede screef hi des princen name van 16dien gheslachte⁽⁴⁾. Nu waren daer ·xij· gheslachten, sonder 17de Leviten; want van Joseph quamen ·ij· gheslachten, 18Effraym ende Manasses: ende hier omme nam Moyses die 19dertienste roede van den gheslachte Levi, ende daer inne 20screef hi Aarons name sijns broeder, alse den prince van 21den Leviten. Ende doe nam hi noch ene roede sonderlin- 22ghe⁽⁵⁾, ende daer inne screef hi alle die namen der ghe- 23slachten, op dat men proeven mochte ochte God van allen 24gheslachten priesteren hebben wonde in sinen dienste. Ende 25alle dese roeden te gadere die leide hi in den tabernakel

(1) Cfr. Num. cap. 16.

(2) Gherrelen komt waerschynlyk voort uit het latynsche garrire. D voegt er by in de glosse vesiclen. Zie Kiliaen, die vesicken vertolkt door susurrare, in welken zin dit heden nog gebruikelyk is.

(3) Dat is misschien. In dien zin vindt men het woord ook gebruikt in Floris en Blancefloer, vers 411, en in Sinte Franciscus Leven, vers 3319.

(4) Sur. inscriptis singulis virgis singulis principum nominibus.

(5) Sur. seorsùm.

[p. 146]

1vore onsen Here. Des anders daghes daer na so brachte 2Moyses alle die roeden ute den tabernakele, ende Aarons 3roede die was allene gheloeft⁽¹⁾, ende ghebloit, ende ghe- 4laden met amandel noten. Ende aldus was Aarons priester- 5scap derdewerf ghetoent, ende gheproevet ende ghestadicht 6van Gode. Ende hier omme gheboet onse Here dat men 7Aarons roede legghen soude in die arke des testaments, te 8eenen ghetughe der quader rebelle, die dat priesterscap 9beneden ende versmaedden, dat God gheeert woude hebben, 10ende hen selven verhieven, ende ghelijc wouden sijn den 11ghenen die God gheroepen ende vercoren hadde boven alle 12sijn volc. Ende hier omme worden si verslaghen ende 13gheplaecht tote in die doet⁽²⁾.

14Maer nu eest weder alsoe, ende noch vele quader; want 15men vent vele verkeerder menschen die hen niet gheliken 16en willen den priesteren, maer si willen vele beter sijn, ende 17hier omme beniden si ende versmaden priesterscap, dat 18Christus gheert heeft met hem selven; want hi es een 19ewech priester ende ·j· fundament priesterleker eeren. Ende 20hier omme es priesterscap te eerne boven alle die state die 21in hemel ochte in eerde sijn; ende so wie priesterscap ver- 22smaedt, hi versmaedt Christumme ende sine apostele met alle 23dien heileghen die priestere waren ende nu met Christumme 24salich sijn. Ende die beste menschen, die nu in erterike sijn 25ende meest ane Gode vermoghen met hare ghebede, dat sijn 26priestere die Gode behaghen. Ende dit moechdi merken aldus: 27ochte⁽³⁾ Aaron ende sine sonen daer inne Gode so wel be- 28haechden, dat si een scaep doedden ende verberden in die

(1) Versta voorzien van loof, of gebladerd.

(2) Sur. atque ob hoc ipsum profligati atque extincti sunt.

(3) Versta indien, waer ocht, of, oudtyds voor gold.

[p. 147]

1eere Gods, vele bat moet Christus met sinen priesteren Gode 2behaghen, die sine onnoesele doet in eeren ende in brande 3van minnen offeren sinen hemelscen Vader; want dat was die 4figure, ende dit es die waerheit van der figuren. Ende hier 5omme en souden met rechte die leeke en gheenen priester 6versmaden, noch ane tasten in scalcheiden, noch in on- 7weerden⁽¹⁾. Want Christus, ende die heileghe apostelen, 8ghedoechden den quaden verradere Judasse bi hen, tote 9diere tijt dat hi hem selven verhinc: waeromme en soude 10wi dan den quaden priester niet ghedoeghen bi ons, tote 11diere tijt dattene sine sonden verleiden ende verhanghen in 12den gront der hellen. Want so hoegher staet, so swaerre 13val; so hier meer eeren in sonden, so daer meer confusien 14ende scanden; ende so hier meer ghenoechten ende vrouden, 15so daer meer pinen ende tormente. Ende hier omme, siedi 16eenen quaden priester dien ghi niet ghebeteren en cont, daer 17bidt vore, ende dan laettene ordeelen der gherechticheit 18Gods ende sinen prelaten, want si sijnne seuldich te corri- 19geerne ende te kerkerne, eest alsoe dats noet es; moer nie- 20men en salne doeden, want hi ghesalft es met der heilegher 21crismen, hi en ware dan ongheloevech.⁽²⁾

22Ende hier mede late wi ons ghenoeghen, ende houden ons 23ane die goede priestere, die ons leiden moghen in den taber- 24nakel Gods, ende spisen met hemelschen broeden, die wi 25altoes bereet venden op die tafele onser caritaten vore die 26jeghewerdicheit Gods.

(1) Sur. Quae cùm ita sint, meritò, sanè id cavere debebunt homines laï,ici, ne quem spernant, vel nequiter aut indignè et irreverenter attrectent sacerdotem.

(2) Sur. Nemo tamen illos neci dabit, nisi infideles sint et haeretici.