Werken. Deel 2. Vanden gheesteliken tabernakel
(1858)–Jan van Ruusbroec– Auteursrechtvrij
Regelnummers proza verbergen
| |
Vanden maecsele der Tafelen der propositien. C. CXVII.14Ende daer toe neme ic ene figure dat onse Here Moysesse 15gheboet dat hi maken soude ene tafele van houte van cethym, 16·ij· cubituse lanc ende onderhalf cubitus breet, ende alsoe 17hoeghe. Ende die soude sijn al overdect met finen goude. 18Ende si soude ligghen in die noert side des tabernakels, ende 19daerop souden altoes broede sijn vore die jegheweerdicheit 20Gods. 21Nu verstaet, ende ieghewelc sie ane sine inwendeghe leven 22ende sijn ghevoelenGa naar voetnoot(4). Christus, die Gods Sone, dien ic 23Moysesse ghelike, want hi heeft ons nederbracht van den | |
[pagina 124]
| |
1berghen der hemele die kerstene wet, ende hi heeft ons ene 2tafele ghemaect in die noert side der heilegher Kerken. Dese 3tafele, dat es die vriheit kerstens geloefs ochte vriheit der 4heilegher Kerken ende oec ieghewelcs goets menschen; 5want dese tafele es ghemaect van houte van cethim dat 6verberren, noch verrotten, noch vergaen en mach. Ende 7alsoe es die vriheit der heilegher Kerken ende ieghewelcs 8innechs menschen onvergankeleec; want si es al overdect 9met finen goude, dat es met puerre caritaten, die onverwin- 10leec es, ende die oec altoes blijft ende niet vergaen en mach. 11Dese tafele die ons Christus ghemaect heeft, die es ·ij· cu- 12bituse lanc, daer wi ·ij· vrie werke mede verstaen; want 13van vrier goetheit wilt ons God eweleec minnen, ende wi 14heme alsoe weder: ende dit sijn ·ij· volcomene werke, ende 15si sijn ene eweghe lingde van onser tafelen. Die breide dat 16es onderhalve mate. Want Gods werc in ons, met allen 17doechden, die maken ene volcomene mate; maer in onsen 18werken ghevoelen wi ons te cort ende ontblivende in allen 19doechden: ende dit es die halve mate die wi niet volmaken 20en connen. Want so wi meer minnen, so wi meer sculdich 21sijn te minnene, ende so wi meer doechde werken, so wi 22meer sculdich sijn te werkene; want minne in haren werkene 23blijft altoes onghecust ende onghepait, omme dat si meerre 24scout ghevoelt dan si verghelden can. Want nuwe betalen 25maect nuwe scout, ende minne, gheoefent in redenen, 26eischt meerre minne ende meerre werke van minnen, dan 27iemen gheleisten machGa naar voetnoot(1): ende dit es die sake dat minne 28altoes wassen ende toenemen mach. Ende hier omme spreke | |
[pagina 125]
| |
1wi alle met den prophete: Nu beghinne wiGa naar voetnoot(1); nu soude wi 2gheerne iet goets doen. Maer dit es te verstane alsoe langhe 3alse onse minne in redenen blijft, ende niet eenvoldich en 4wert, noch gheenicht den gheeste Gods boven redene ende 5ondersceetGa naar voetnoot(2). Want dese tafele stont in dat vorste des taber- 6nakels ende niet in dat Heileghe der heileghen, want dese 7minne moet ghemeine sijn allen menschenGa naar voetnoot(3). Ende so wie 8heme selven behaecht alsoe, dat heme dunct dat sine mate, 9die half soude sijnGa naar voetnoot(4), volmaect es in minnen ende in doech- 10den: die mate es valschGa naar voetnoot(5), want sine tafele es te breet; 11ende daer omme wert hi bedroghenGa naar voetnoot(6). Die hoechde van 12onser tafelen dat es oec ene gheheele mate ende ene halve. 13Die gheheele mate leert ons dat God werct sijns selfs lof 14ende sijns selfs eere in allen creaturen, in hemel ende in 15eerde; maer die halve mate leert ons dat God so onbegripe- 16leec groet es, ende alsoe vele loefs ende eeren weerdich es, 17dat alle creaturen ghebreken ende ontbliven moeten in eerne 18ende in lovene Gode. Maer alse wi al dat doen dat wi ghe- 19leisten moghen, ende wi dan ghebreken, so werde wi ver- 20nuwet, ende wassen in den loeve ende in der eeren Gods, 21ende alsoe love wi in lanc so meer: nochtan en conne wi 22Gode niet volloven dadt ons ghenoegheGa naar voetnoot(7). Ende hier omme 23moet onse mate half bliven, ende niet volmaect, want wi | |
[pagina 126]
| |
1ghevoelen dat God meer es te lovene dan alle creaturen ghe- 2leisten moghen. Ende hier omme sele wi ons altoes vernu- 3wen in den love Gods, tote dies maelsGa naar voetnoot(1) dat ons eenvol- 4deghe minne te male beveet, ende, boven al ondersceet, 5met hare verheft in enen weseneGa naar voetnoot(2). Dan sijn wi los ende 6ledech in den gheeste Gods, ende God werct met ons sijns 7selfs lof ende sinen liefsten willeGa naar voetnoot(3). Hoe dicke dese tafel 8was, ochte hoe dicke onse minne moet sijn, dat en vint men 9niet bescreven, want minne vervult alle dinc. 10Maer die tafele hadde ·iiij· voete, ende dat waren ·iiij· sta- 11peleGa naar voetnoot(4) daer si op lach, dat oec na der letteren hare hoechde 12wasGa naar voetnoot(5). Met desen ·iiij· stapelen verstaen wi die ·iiij· Ewan- 13gelien, die ons die ·iiij· Ewangelisten bescriven, daer alle 14wette in volbracht sijn ende daer alle onse minnenwerke 15op ghefundeert sijn. In dese ·iiij· stapele waren ·iiij guldene 16ringhe ghevoecht, in elken hoernic enen; ende dore elke ·ij· 17ringhe dede men enen verguldenen grendel van houte van 18cethym, daer men die tafele mede droech waer dat mense 19hebben woude. Ende alsoe gheliker wijs moeten onse min- 20nenwerke gheenicht sijn ende inghevoecht der wet der 21Ewangelien, die ·iiij· anschine heeft ochte ·iiij· wisenGa naar voetnoot(6), 22alsoe alse ons sente Jan bescrivetGa naar voetnoot(7) ende oec die prophete 23EzechielGa naar voetnoot(8). Die ierste wise es, dat wi overmids minne in ons | |
[pagina 127]
| |
1al dat verwinnen dat Gode contrarie es, ende onse beesteleec 2leven terden onder voet: ende alsoe ontfaen wi een gheeste- 3leec leven, ende des leeus anscijn, die verwinnere es ende 4coninc alre welder diereGa naar voetnoot(1). In die andere wise der Ewange- 5lien ende der wet Gods, so leert ons minne dat wi ons selven 6ende alle onse werke Gode offeren in ewegher eeren: ende 7hier mede ontfeet onse inwendicheit alse eens calfs anscijn; 8want dat was ·j· offer Gods in der figuren. In die derde wise der 9heilegher Screft ende der ghebode Gods so leert ons minne 10gherechticheit, ende gheeft ons ·j· redeleec leven gheciert 11met doechden; ende daer mede ontfeet onse inwendeghe 12staet eens menschen anschijn, ende heerscap boven al die 13werelt. Die vierde wise der Ewangelien tuucht ons dat 14minne selken menscheGa naar voetnoot(2) verheft boven sijn versinnenGa naar voetnoot(3) in 15een bloet ghesichte, ende ontpluuct sine ghedachte in ene 16onghebeelde wijtheitGa naar voetnoot(4); daer ghevoelt hi dat sine versten- 17dege oeghe altoes open steet, ende scoutGa naar voetnoot(5) ende staert 18sonder arbeit in die oppenbaringhe der ewegher waerheit. 19Ende hier ave wast minne, ende begheren, ende altoes 20crighen in onghereetGa naar voetnoot(6); ende hier ontfeet des menschen | |
[pagina 128]
| |
1staet een anschijn des aersGa naar voetnoot(1), ende ·j· verborgen kinnesse 2Gods, ende claer ondersceet in doechden, in oefeninghen 3ende in alre waerheit dier heme noet es. Maer die des niet en 4ghevoelt, hi volghe in rechter eenvoldegher meininghen den 5lichte sijns gheloefs ende der minnen die hi te Gode dreecht: 6si bringtene vore dat anschijn Gods, daer hi ontfeet die 7vierde wise ende een volcomen gheesteleec leven. 8Ghi selt weten dat die ·iiij· wisen overdect sijn met der 9ofeninghen van minnen die tusschen ons ende Gode es, 10gheliker wijs dat die guldene tafele bedecte die ·iiij· stapele 11daer si op lach. Maer hier toe behoeren noch ·iiij· guldene 12ringhe, ende dore elke ·ij· ringhe een vergult grendel, daer 13wi onse tafele mede draghen waer wi willen. Met den 14guldenen ringhen verstaen wi dat die ghenade Gods ieghe- 15welker wisen ane hanct ende toeghevoecht esGa naar voetnoot(2); want 16ieghewelke wise behaecht Gode. Ende hier omme heeft 17si enen guldenen rinc, dat es sine ghenade, die al te wel 18ghelijct den ringhe, want si en heeft beghin noch inde. 19Want God heeft ons met desen ·iiij· wisen eweleec ghemint, | |
[pagina 129]
| |
1ende daer omme heeft hi ons sine gracie ghegheven in 2der tijt, ende overmids sine ghenade ende dese ·iiij· wisen, 3sijn wi wederboecht sonder ommesien in sine eweghe 4minne: ende alsoe volmake wi die ·iiij· guldene ringhe. 5Ende alse ons sine ghenade gherijnt, vent si ons vri van 6gheeste ende van moede, so sijn onse grendele vergult, ende 7so draghe wi onse oefeninghe van minnen te Gode ende tote 8allen doechden waer wi willen. 9Voert meer die tafele, die Moyses maecte, die hadde 10boven ommegaens een guldenen boert, ende boven dien boert 11ene guldene croene, die alsoe wijt was alse die boert; ende 12die croene was ·iiij· vinghere hoeghe, op dat gheen dinc ave 13en viele datmen op die tafele leide. Ende boven die guldene 14croene so stont noch een clein croenken van finen goude, 15ende hier mede was die tafele volmaect. Ende alsoe gheli- 16ker wijs Christus, die Gods Sone die gheeft onsen inwen- 17deghen mensche vriheit ende caritate, ende dan es onse tafele 18bedect met goude. Die guldene boert dat es die opgane onser 19caritaten; want caritate wilt altoes op weert ghelijc den ber- 20renden viere. Die guldene croene die op dien boert ghevoecht 21es, dat es minne ende weerdicheit te GodeGa naar voetnoot(1), met alle den 22goeden werken die Gode gheoffert werden; want minne es 23haers selfs loen, ende si es ghecroent ende gheciert met 24haren werken. Nu es die croene ·iiij· vinghere hoeghe, want 25caritate es een met haren werkenGa naar voetnoot(2), ende si werct altoes toe 26der eeren Gods, ende daer omme behoudt si alle dinc, ende 27hare en mach gheen dinc ontvallen; maer al dat, daer wi 28ons selven inne socken ende meinen onordeleec, dat ontvalt 29ons al, ende dat moete wi al verliesen, omme dadt Gode 30niet gheoffert en es boven die guldene croene. | |
[pagina 130]
| |
1Voert meer so seldi weten dat die guldene croene was sum 2plein ende sum ghegravenGa naar voetnoot(1), alsoe dat daer inne stonden 3alle der coninghe beelden, die noch toe te comene waren in 4Jherusalem van den coninc Davidte tote Sedechiasse. Maer 5dit moeste sijn overmids ene oppenbaringhe Gods, want die 6croene was ghemaect in die wustine menich jaer eer die 7coninc David gheboren wart. Maer hier inne werde wi ghe- 8leert dat die minne die wi te Gode draghen, die onse croene 9es, die sal ghebeelt sijn met onsen iersten coninc dat es 10Jhesus Christus, ende met allen den coninghen die over- 11mids sine passie ende sine doet ute heme gheboren wer- 12den: want die droech hi selve alle in die croene sijnre 13minnen, hare namen ende hare werke, alse ene weer- 14deghe offerande sinen hemelschen Vader. Ende alsoe sele 15wi na doen: so wert onse croene gheciert met alle der 16coninghe beelden die behoeren te sinen rike. 17Nochtan seldi weten dat die croene onser minnen, in haren 18hoechsten werken, daer si hare houdt alse te vereneghene 19met der ewegher minnen, die God esGa naar voetnoot(2), daer es si plein 20ende onghebeeltGa naar voetnoot(3), want daer en mach si gheen beelde 21ghedoeghen. Ende hier omme was die croene der Joden in 22der figuren sum plein ende sum ghebeelt; ende dit was oec 23die sake datGa naar voetnoot(4) dat cleine croenken aureola boven die groete 24croene stontGa naar voetnoot(5). Want daer onse minne boven al hare werke | |
[pagina 131]
| |
1verberrent ende versmelt in brande der ewegher minnen 2Gods, daer es dat ghelieven onser minnen alre meest ende 3alre soetstGa naar voetnoot(1): ende in dien verniutene onser minnen ontfaen 4wi dat cleine croenken, daer God werct ende wi dat ghevoe- 5len ende ghedoeghenGa naar voetnoot(2). Maer hoe dat cleine croenken boven 6die grote croene stont in der figuren, dat en vint men niet 7ghescreven; ende hoe oec onse bloete minne verbernt ende 8vernieudt in die minne Gods, men caent oec ghespreken 9noch ghescriven: maer die hoeghe minne draghen si mo- 10ghens ghevoelen. 11Voert meer so willen selke segghen dat die ·ij· croenen, 12doe si ghemaect worden, betekenden dat dat rike van Israel 13namaels ghedeilt soude werden in ·ij· riken. Die groete 14croene behielt altoes den name van Israel, want si hadde 15onder hare ·x· gheslachten; maer die croene van Juda die 16was cleine, want si en hadde maer onder hare Benjamyns 17gheslachte ende die priestere met den leviten: nochtan stont 18si boven, want hare behoerde toe die heileghe stat van Jhe- 19rusalem, die tempel ende die priestere met haerre sacrificien. 20Ende ute dierre croenen van Juda, so es ons gheboren 21Jhesus Christus die Gods Sone. Ende alsoe dunct mi nu 22dat minne hare rike ghedeilt heeft in tween; want si gheeft 23selken mensche een doechtsam leven met rechter meinin- 24ghen, ende sedtene vore den oeghen Gods, ende gheeft heme 25wijsheit ende kinnesse Gods ende sijns selfs: ende hier mede 26wert hi coninc in Israel, want dan mach hi regeren sine 27familie ende die ·x· gheslachten, dat sijn die crachte sijnre 28sielen, ende sine vijf senne uutwendich ende inwendich. 29Eest dat hi dit doet, so ghecrijcht hi gherechte minne der | |
[pagina 132]
| |
1wet Gods ende der ghebode, ende sine caritate wert ghe- 2croent met alle den goeden werken die hi Gode ter eeren 3doet: ende dit es die groete croene in Israel. Ende so die 4caritate widere esGa naar voetnoot(1) in doechden ende in menichvoldeghen 5goeden werken, so die croene altoes meerre wert. Ende hier 6omme draghe wi alle ene croene in onsen Here Christum, 7daer onser alre caritate ende onser alre doechde in vergadert 8sijn: ende dese croene es ieghewelken groet ende eerlec ghe- 9ciert, na die mate sijnre minnen ende sijnre doechde. Maer 10boven dese croene so gheeft minne noch een cleine croen- 11ken, dat vele edelre es; maer dat en mach niemen ontfaen 12dan dat gheslachte van Juda: ende dat sijn die ghene die be- 13lien ende glorificeren die groetheit der minnen Gods, in 14een vernieuten haers selfs ende al haerre werke: ende dat es 15in den aensiene die eweghe minne, die God esGa naar voetnoot(2), daervore 16vinden si hen selven ende al hare werken al te cleine, ende 17rechte alse niet.Ga naar voetnoot(3) Want hier verberret ende vernieut des 18menschen minne in die minne Gods: ende dit vernieuten 19dats die cleine croene van Juda die boven stont, daer Chris- 20tus ute gheboren wart, die here ende coninc es, ende al selkc 21menschen selve regeertGa naar voetnoot(4): want si sterven in groetheit der 22minnen Gods, ende Christus leeft in hen meer dan si selve 23doen. Ende hier omme venden si in henGa naar voetnoot(5) die stat van Jhe- 24rusalem, dats j· ghesichte des vreden; ende si wandelen in 25Syon, dat es in den spieghel der ewegher waerheit; ende si 26sijn selve die tempel Gods, ende daer inne sijn si priestere | |
[pagina 133]
| |
1ende offerande, want si offeren hare bloete ghedachte boven 2redene in eene onghebeelde ledicheit: ende al dat daer comt 3dat verberrent minne vore die weerdicheit GodsGa naar voetnoot(1), ende dat 4verberren dat en es anders niet dan een overliden alle ghe- 5scapenheit tote in der ewegher minnen enicheitGa naar voetnoot(2). 6Ende hier omme blijft dat gheslachte van Benjamin onder 7die croene van Juda, want Benjamin luudt alsoe vele alse 8een sone der daghe, ochte der doechde, ochte der seri- 9cheitGa naar voetnoot(3). Alle die goede werke die wi werken ende voert 10bringhen overmids die ghenade Gods, dat sijn alle sonen 11der daghe; ende alle die loene die den goeden werken na 12volghen, dat sijn sonen ende vrochte der doechde; ende 13alle die werke van penitencien, dat sijn sonen ende vrochte 14des rouwen. Dit moet al wiken ende onderdanich sijn der 15croenen van Juda; want in die verhavenheit ons gheests, 16daer wi verberren ende versmelten in eenheit der minnen, 17daer es een vergheten alre sonden ende alre penitencien, alre 18doechde ende alles loens. Nochtan moet dit gheslachte van 19noede sijn onder die croene van JudaGa naar voetnoot(4), want die groete 20croene moeste staen onder die cleine croene: ende alsoe 21ghelikerwijs moete wi altoes doechtsam bliven in peniten- 22cien ende in goeden werken: ende hier mede meerret onse 23heilicheit, onse croene ende onse loen in lanc so meer; 24want hier mede leve wi Gode, ende sijn coninc in IsraelGa naar voetnoot(5), 25dat es Gode siende, ochte een prince met Gode: ende sonder | |
[pagina 134]
| |
1dit leven en moghe wi niet behouden bliven. Maer in onse 2bloete ghesichte, daer Gods minne onse minne verteert ende 3met hare verenicht, so wi daer eenvoldegher ende ledegher 4sijn, so wi lichter vereneghenGa naar voetnoot(1). Want onse ghedoeghen 5ende Gods werkenGa naar voetnoot(2), dat es die cleine croene daer wi groet- 6heit der minnen Gods mede belien ende ghevoelen, die ons 7alle waerheit leertGa naar voetnoot(3). Ende aldus es die tafele onser carita- 8ten ghecroent met ·ij· croenen, ende es gheset in die noert 9side der heilegher Kerken, op dat wi hier mede alle onse 10viande verwinnen moghen. Ende hier omme sprect oec die 11prophete in den psalmen: ‘Here, du heves bereet eene tafele 12vore mijn anschijn, jeghen alle die ghene die ons tribulacie 13ende doeghen ane doenGa naar voetnoot(4).’ |
|