Werken. Deel 2. Vanden gheesteliken tabernakel

Regelnummers proza verbergen

Van Cinnamomen. C. LIX.

17Hier na volcht die naeste speciboem, daer men die 18heileghe salve ave maecte, die hiet Cinnamomum, ende bi 19wast in Indien ende in Ethiopien. Ende dit sijn cleine ronde 20roedekene⁽¹⁾, als corenpipen⁽²⁾, ende si sijn van bleker 21scorsen alse asschen⁽³⁾; ende si sijn harde cort, niet meer 22dan twe cubitusse hoghe, dat sijn drie voete. Ende die roe- 23dekene, die subtijl ende cleine sijn, sijn alre edelst⁽⁴⁾; maer 24die vet ende groet sijn, die sijn onedel⁽⁵⁾: ende alse mense

(1) Sur. Frutex ejus rotundus ac tenuis.

(2) Sur. figura calami.

(3) Sur. suppallidus ac velut cinericius.

(4) Sur. Qui subtilis ac tenuis est, idem praeclarissimus est.

(5) Sur. qui pinguis et crassus, non ita magno in precio habetur.

[p. 248]

1ontwe brect, soe verdonkeren si die locht, alse ochte die 2locht ware vol ghestubs ochte vol nevels⁽¹⁾.

3Met desen cleinen speciboeme verstaen wi onsen Here 4Jhesum Christum, gheoetmoedecht onder alle menschen. 5Die cleine ronde roedekene, bleec van varuwen alse asschen, 6dat sijn die crachte sijnre zielen, ende die senne sijns lijfs, in 7oetmoedeghen dienste gheufent tote in die doet. Twe maten 8waren die roedekene hoghe. Die ierste mate leert ons dat hi 9heme altoes ufende van binnen in oetmoedeghen dienste vore 10sinen Vader. Die andre mate leert ons sinen oetmoedeghen 11dienst van buten vore alle menschen. Maer sine crachte in 12inwindeghen dienste, gheufent vore Gode, dat sijn die subtile 13roedekene, die sijn alre edelst, ende die sijn ghewassen in 14Indien. Ende Indien ludet alsoe vele in dietsche alse ·j· win- 15ken der soetecheit⁽²⁾; want die ghebrukeleke enecheit godlecs 16wesens⁽³⁾ dat es ene soetecheit sonder mate, ende si was 17Christum inwinkende⁽⁴⁾, ende alle die ghene met heme die 18hen ufenen in inwindegher oetmoedecheit. Maer die vette 19grove roedekene, die en waren niet soe edel, want dat waren 20die utewindeghe oetmoedeghe werke Christi, daer hi alle 21menschen van buten mede ghenoech was. Ende die sijn 22ghewassen ende gheufent in Ethiopien, dat es in demster- 23heiden deser werelt: want Ethiopien ludet alsoe vele alse 24donkerheit. Ende hier omme, doe Christus in Ethiopien vol- 25wassen soude, dat was doen hi sterven woude, doen ver- 26donkerde die locht, want die roedekene worden te broken; 27die edele speciboem wart ontwe ghescoert; die overste 28crachte sijnre zielen worden ghesceden van den nedersten;

(1) Sur. perinde ac si pulvere aut nebula adspersus sit.

(2) Sur. Indiam quidam nutum dulcedinis interpretantur.

(3) Sur. fruitiva divinae essentiae unitas.

(4) Sur. quae Christum suo nutu intrò vocabat.

[p. 249]

1sine senne verghinghen; sine ziele sciet van den live; die 2doet bevinc dat leven; dat leven verwan die doet; die 3Apostelen hadden hare licht verloren; die oude wet verloes 4oec hare licht; die sonne liet hare scinen, ende die locht 5was vol nevels der onbekinnessen⁽¹⁾: maer onse dach ginc 6op, daer wi eweleke inne ghesien⁽²⁾.

7Hier na suldi weten dat die specie die men maect van der 8edelster cinnamomen die in Indien wast, wanneer dat si 9gheminct wert met soeten dinghen, soe wert si noch scarpere 10ende tangherre in den smake⁽³⁾; ende soe de dinghe soeter 11sijn daer mense mede minct, soe si altoes meer wederbitende 12es in den smake. Ende hier omme ghelijctse wel den inwin- 13deghen oetmoedeghen mensche; want soe hi meer verhaven 14wert van Gode ochte van creaturen, soe hi van heme selven 15men houdt: ende soe heme God meer goeds doet, soe hijs 16heme selven onwerdegher dunct. Ende hier omme es die 17oetmoedechste alre sekerst onder alle menschen. Die edele 18cinnamomum hi droecht ende verteert die quade humore 19ute der maghen, ende hi sterct die maghe, ende hi doet 20spise wel verduwen; hi ganst die levere⁽⁴⁾, ende hi purgeert 21den mensche van binnen van alre overtollecheit⁽⁵⁾; hi ghe- 22neest die oghen ende droechse van verschen humoren⁽⁶⁾; 23hi gheneest beten van quaden beesten, eest dat hi ghenaect

(1) Sur. Sol splendorem suum retrahebat, atque aer ignorantiae nebula plenus erat.

(2) Sur. in quo perenniter visuri sumus.

(3) Sur. guslatu acrius fieri. Het woord tangher staet by Kiliaen, en is verklaerd in Huydecopers Proeve, II, bl. 534.

(4) Sur. sanat epar. Het werkwoord gansen, van gans of gansch, even als heelen van heel, staet gelyk met genezen, dat er van afkomt. Zie prof. Clarisse, Aenteekk. op de Heim. der Heimelijkh. bl. 435.

(5) Sur. purgat hominis interiora et superflua quaeque.

(6) Sur. medetur oculis et humores illorum exiecat.

[p. 250]

1den wonden⁽¹⁾; ende alse men sine scoten wel ontwe wrijft 2ende minct met sterken edeke⁽²⁾, soe verdrijft hi die swarte 3smetten in tsmenschen aensichte. Gheestelec te merkene, 4soe werct alle dese dinghe ghewareghe oetmoedecheit⁽³⁾: si 5verdrijft ende verteert alle die humoren der sonden, ende 6si sterct den mensche in allen dogheden, ende si maect in 7den mensche hongher ende lost tote allen goeden werken; 8ende si vercuelt die levere, ende verdrijft alle ghelost ongheor- 9dender liefden. Ende si purgeert den mensche van binnen, 10in dien dat si verdrijft alle menechfuldecheit, ende stedecht 11den mensche op enecheit. Ende hier mede werden ghesont 12die inwindeghe oghen, alsoe dat si scouwen moghen onghe- 13hindert die waerheit. Ende eest dat den mensche oetmoet 14van binnen beveet⁽⁴⁾, al ware hi ghebeten van quaden bees- 15ten, dat es van beesteleken werken: wilt hi met oetmoede 16die wonden gherinen⁽⁵⁾, hi sal ghenesen. Want ·j· oetmoe- 17dech te wreven herte⁽⁶⁾ ende ·j· aveghekeert moet van alre 18vergankeleker ghelost⁽⁷⁾, alse dese ·ij· in ons vergaderen, 19soe purgeren si onse inwindeghe aensichte van allen smetten 20der sonden.

(1) Sur. vulneribus admotum.

(2) Sur. acelo forti admixti. Voor edik zeggen wy thans ook azyn; maer de Duitschers hebben nog niets anders dan hun oude essig.

(3) Sur. Eademque omnia, si spiritaliter considerentur, vera humilitas efficit.

(4) Sur. Et si quem intùs humilitas occupet ac complectatur.

(5) Sur. contingere.

(6) Sur, cor humile et contritum.

(7) Sur, et animus ab omni caduca ac temporaria oblectatione et voluptate aversus.