Werken. Deel 2. Vanden gheesteliken tabernakel

Regelnummers proza verbergen

[p. 85]

Van den decsele van roden weders vellen. C. XIII.

1Hier na geboet onse Here datmen desen dake noch soude 2maken ·j· ander decsele van geroedden weders vellen, ende 3boven dat decsele noch ·j· ander van weders vellen, ende 4die souden sijn van jacincter varuwen. Ende dese ·ij· decsele 5waren rechte alsoe lanc ende alsoe breet, dat si den taber- 6nakel boven bedecten sonder enech nederhangen, vore ocht 7achter, ochte in enege side.

8Met dien eersten decsele van geroedden weders vellen soe 9verstaen wi ·j· eenvoldech weselec verlangen⁽¹⁾ ochte be- 10geren te Gode; ende alsoe menech eenvoldech verlangen alse 11wi met gevoeleker begerten Gode geoffert hebben, alsoe 12menech geroet weders vel hebben wi geenecht in dat decsel 13ons wesenslecs verlangens, want die eenvoldecheit in der 14begerten, daer men Gode allene mede suect ende meint, die 15geliken wi den weders velle; ende verlangen ochte begeren 16geliken wi der roeder varuwen daer die eenvoldecheit mede 17geroet es, na den gebode Goods. Vire dinge merken wi 18in den weder, die wi geesteleke bevinden in den eenvol- 19degen verlangene te Gode. Die weder es starc boven die 20andre scape, ende hi es onder al ander quic eenvoldechst⁽²⁾ 21ende onscalcts, ende hi was die ierste utewindege offerande 22die Gode ie⁽³⁾ geoffert wert; ende overmids beroeringe der 23worme dire hi gevoelt⁽⁴⁾ in sijn hoet, soe wert hi onge-

(1) Sur. simplex ac essentiale desiderium.

(2) Sur. inter pecora simplicior. De eigen beteekenis van quic, substantive gebruikt, is levend, ademtogend wezen, in 't latyn animans; doch veelal wordt het gebruikt in den zin van vee. Zie Kiliaen, en 's heeren De Jagers Verscheidenheden, bl. 295.

(3) Dat is ooit.

(4) Het werkwoord is gebruikt met den genitivus. C. heeft die, B en D dicre.

[p. 86]

1durech, ende vecht jegen sine gelike. Nu merket hoe wi al 2dit bevinden in den gevoelekene verlangene te Gode. Gi 3proevet wel⁽¹⁾ dat een eenvoldech verlangen te Gode starkere 4es dan alle dogede, want oetmoedecheit ende alle dogede en 5connen dit verlangen onder hen allen niet bedrucken, het 6en clemmet boven al te Gode⁽²⁾. Want al gevoelt hem de 7minsche ellendech ende ondoechsam, versmaed, ende on- 8werdech Goods ende alre eren die van dogeden comt; noch- 9tan blivet in heme sijn eenvoldege verlangen, ombedruct, 10ende sonder vrese, ende clemmende boven al te Gode: ende 11aldus es verlangen te Gode starkere dan alle dogede, want 12et verwint alle ondogede ende et wint andre dogede, want et 13gelijct den ram die stare es ende ·j· vader der andre scape. 14Voert onder alle dogede, die onse gevoeleke begeerlecheit 15ufenen mach, soe es dat eenvoldege verlangen meest te 16prisene; want in dien eenvoldegen verlangene en meinen wi 17anders niet, dan ons geheel Gode te gevene, ende heme 18allene al te sine in eren ende in love: ende hier omme es 19dat eenvoldege verlangen te Gode boven alle dogede alre 20eenvoldechst in sinen werkene, want iegewelke doget wert 21geufent in meneger wisen met onderscede. Maer verlangen 22ende begeren te Gode pleget altoes sijns selves⁽³⁾, ende en 23hevet gene ander wise dan eenpaerlec verlangen ende bege- 24ren. Ende hier omme onder alle dogede eest den ram gelijc, 25overmids onscalcheit, ende eenvoldecheit sijns selves⁽⁴⁾, 26want et geet altoes opwert te Gode in begerne ende in ver- 27langene, sonder ommesien⁽⁵⁾. Ende hier omme, in den

(1) Sur. Est enim perspicuum satis.

(2) Sur. quin ultra omnia sursum enilatur alque seratur ad Deum.

(3) Sur. semper sibimet intendit.

(4) Sur. sua ipsius simplicitale.

(5) Sur. absque ulla retrospectione.

[p. 87]

1iersten ogenblicke dat wi ons geheeleke te Gode be- 2keren, soe doen wi Gode ene werdige offerande, ende 3dat es dat ons, boven al, eenvoldechleke, sonder waer- 4omme⁽¹⁾, Goods gelust: ende dese gelost es oerspronc 5ende gront eenvoldechs verlanges. Ende alsoe gelikerwijs 6alse vlamme ende geensteren⁽²⁾ op gaen ute den viere, 7alsoe geet verlangen op ende begeren ute der eenvol- 8deger gelost, die Goods gevoelt; ende alsoe dicke alse wi 9ware nemen ons selves, ende anesien onse eenvoldege gelost, 10soe wert begeren ende verlangen in hem selven altoes ver- 11stoermt ende vernuwet in ongeduerne⁽³⁾, want et geliket 12den ramme, die vechten wilt alse hi di woerme int hoet 13gevoelet. Alsoe wilt dat verlangen striden jegen alle andre 14dogede, want in den storme sijns verlangens en mogen hem 15alle dogede niet genoegen, noch sinen stoerm gesaten, want 16si sijn hem alle te inge ende te cleine. Ende hieromme climt 17verlangen boven al, ende pleget sijns selves ende alre doget 18met enen werke ende in eenre wise⁽⁴⁾, want verlangen ende 19begeren te Gode es in hem selven eenvoldech begeren alre 20onnoeselheit, ende et es ·j· raet der claerre bescedenheit, 21ende ·j· gebot gerechter meltheit, ende dat hoechste werc 22der karitaten, na wise der begerlecheit⁽⁵⁾; ende eenvoldech 23verlangen te Gode es vaste gefundeert op oetmoedecheit. 24Ende hier omme selc wi roepen alse ute eenre ellinden met 25dien prophete David: Mine siele heeft gedurst te Gode der

(1) Sur. absque hac vel illa ratione.

(2) Sur. scintillae.

(3) Sur. toties desiderium et avida expectatio nostra semper in seipsa velut agitatur ac concitatur, et quaedam illius renovatur impatientia.

(4) Sur. eadem actione eodemque modo.

(5) Sur. pro ratione affectûs vel appetitionis.

[p. 88]

1levender sonteinen; wanneer salic comen ende oppenbaren 2mi⁽¹⁾ vore dat anschijn Goods?

3Ghi selt oec weten dat groet ondersceet es tusschen onse 4gevoeleke verlangen ochte begeren, dat altoes in redenen 5blivet⁽²⁾, ende die minne ons geests, die ons boven redene 6leidet ende met Gode verenecht. Want die inwindege minne 7ons geests, dat es minne sonder wise, die haer selven, son- 8der onderlaet⁽³⁾, utewerket⁽⁴⁾ ende maect den geest minne- 9loes⁽⁵⁾, dat es te nieute in minnen. Want in den overliedene 10sijns utewerkens⁽⁶⁾ wert de geest selve minne, dat es wese- 11lecke minne in den gronde sijnre enecheit. Ende dit bediedet 12ons wel die cortine der dogede, die in dat westinde des 13tabernakels tote der erden neder ginc. Voert meer, die 14minne ons geests doet ons oec neder sinken vore Gode in 15een oetmoedech vertien ons selves, ende alsoe werden wi te 16nieute in oetmoede; want dit verlogenen ons selves es ·j· in- 17windech verborgen nedergaen, sonder wise, daer wi inne 18faelgeren⁽⁷⁾ alles oetmoedechs werkens⁽⁸⁾, ende ontsinken 19allen dogeden; ende alsoe werden wi selve ·j· gront der 20oetmoedecheit ende alre dogede: ende dit leert ons die hare 21der oetmoedecheit, die alle die cortinen overleet⁽⁹⁾, ende 22tote op die erde nedergine. Voertmeer doet die minne ons 23geests ende oetmoet, dat wi ons selven vrileke Gode overge-

(1) Sur. et apparebo.

(2) Sur. quae semper in ratione permanet.

(3) Sur. absque intermissione.

(4) Sur. seipsum... velut totum operando exhaurit.

(5) Sur. amoris nescium.

(6) Sur. In excessu nanque hujuscemodi operationis.

(7) B. faeljeren. C. faelgieren.

(8) Sur. in quo ab omni actione humili velut deficimus.

(9) Sur. excedit.

[p. 89]

1ven, ende alsoe werden wi vri ende een metter vriheit Goods, 2ende daer na werken wi alle onse werke vrileke, ende bliven 3altoes woenende boven alle onse werke in der vriheit, daer 4wi Gode geenecht sijn. Siet, dit sijn die hoechste werke der 5minnen, die ons boven redene leiden, ende die ewelike du- 6ren selen; want overmids hen vernuwet die eninge tusschen 7ons ende Gode altoes, ende si verdienen oec die ierste 8stoele⁽¹⁾, dat es die principaelste cledinge der glorien Goods. 9Voert meer vernuwet ende werket minne, in redeleken 10lichte, alle manieren van dogeden, metter gevoeleker be- 11gerten alse met enen instrumente Goods; want minne, na 12wise der gevoeleker begerten, soe begert si een wel geordent 13leven van buten ende van binnen, ende profijt ende orbore 14alre minschen; ende minne begeert altoes geleert te sine van 15Gode ende van allen creaturen. Ende hier omme, overmids 16hare oetmoedege gevoeleke begeren, in redeleken lichte ende 17in gerechter gehoersamheit, soe wevet si alle die cortinen der 18dogede, ende si dectse, van boven tote beneden, mettien 19haren der oetmoedecheit. Maer minne selve blivet in allen 20dogedeleken werken ombedruct ende onverbeeldet, want si en 21werket niet omme gevoelen, noch omme gelost der beger- 22ten, noch omme loen; maer si suect ende meint in allen 23dogeden, wijseleke, met claren gemerke, die ere Goeds. 24Ende aldus maect si strecke van jacinete ende ringe van goude, 25die alle dogede in een ende te gadere onthouden. Maer in die 26haren der oetmoedecheit udewert werkende, na der gevoe- 27leker gelost, daer maect die minneleke begerte strecke van 28den selven⁽²⁾, ende gespen van ere: want haer gesichte ende 29hare gelost es te male begerleke geneicht in alrehande neder-

(1) Sur. primam merentur stolam.

(2) Sur. ex iisdem ciliciis.

[p. 90]

1heit ende versmaetheit. Nu es onse gevoeleke verlangen te 2Gode verhaven, boven alle die werke, die wi ufenen mogen 3na wise onser begerlecheit; ende hier omme selen wi, met 4eenvoldegen verlangene te Gode, hoven allen wisen begere- 5leker ufeningen, opgerecht sijn in den hemel, want dit 6verlangen es een gevoeleec were der begerten, dat van 7eigenen aerde altoes opwert clemmende es, ende niet neder- 8wert en mach noch en wilt. Ende hier omme geliket wel 9dien decsele van geroedden weders vellen, dat boven op den 10tabernakel lach, sonder enech nederhangen, vore, ocht 11achter, ocht in enege side. Ende dit verlangen selen wi 12menechfoldegen; ende daer ane wast in ons ·j· hebbelec 13verlangen⁽¹⁾, dat altoes weseleke in ons blivende es. Ende 14dat es een eenvoldech decsele alle der dogede, die wi 15ufenen mogen, na wise onser gevoeleker begerten.

(1) Sur. et hinc in habitum vertitur.