Werken. Deel 2. Vanden gheesteliken tabernakel

Regelnummers proza verbergen

Van den decsele van gheitenen hare. C. XII.

15Hier na sprac onse Here tote Moysesse aldus: Ghi selt ma- 16ken ·xj· harene lakene⁽²⁾, dat dac mede te bedeckene. Elke 17hare sal ·xxx· maten lanc sijn ende ·iiij· maten breet⁽³⁾.

18Met desen ·xj· lakenen, die gemaect waren van geitenen hare, soe versta wi volcomene oetmodecheit. Want also alse 20di geite scaerp sijn van gesichte, ende si begeren scarpe 21spise, ende si wandelen ende rusten gerne op steenroeken 22ende in hoegen staden⁽⁴⁾: alsoe gheliker wijs, boven alle 23dogede⁽⁵⁾, scerpt oetmoedecheit onse inwendege gesichte, 24ende si doet ons begeren ·j· scarp, hert,⁽⁶⁾ verworpen le-

(2) Saga cilicina.

(3) Cfr. Exod. 26, 7-8.

(4) Sur. in celsis locis.

(5) Sur. prae cunctis virtutibus.

(6) B. ·j· scaerp, hart.

[p. 77]

1ven⁽¹⁾; ende dat es ene spise der oetmoedeger herten. Ende 2Christus selve, die hoge steenroeke, die es ene woninge ende 3ene raste der oetmoedegere, want nedergaen in oetmoedec- 4heiden, dat es een opgaen hoven alle hoecheit der hemele. 5Ende hieromme moten wi die oetmoedecheit selve sijn, ende 6wi selen se dragen in ons selven, ende ufenen in al onsen 7werken; want alle die gaven, die wi van Gode ontfaen, ende 8alle die goede werke die wi werken overmids die gave Goods, 9die moten alle overdect sijn met oetmoede, ochte si verliesen 10die varuwe haerre cierheit ende haerre dogetsamheit⁽²⁾.

11Nu hebben wi hier vore geseget van ·x· cortinen, daer 12wi de wet Goods met allen dogeden bi verstaen; ende hier 13sijn ·xj· lakene van geitenen hare, daer wi alle manieren 14van oetmoede mede verstaen. Ende in der selver tijt dat 15wi die dogede ufenen, soe mote wi ufenen oetmoedecheit, die 16onse dogede bedect; ende hier omme moten die ·x· haren 17der oetmoedecheit bedecken die ·x· cortinen al onser do- 18gede. Metter ellefster haren bedecken wi ons selven.

19Nu sijn die haren ·xxx· maten lanc, ende die cortinen 20maer ·xxviij· maten: ende hier omme gaen die haren tote 21der erden in elke side des tabernakels, ene mate beneden 22allen den cortinen der dogede; want oetmoedecheit es de 23gront die alle dogede onthoudet⁽³⁾. Ende hier omme moten 24alle dogede beginnen ute enen oetmoedegen gronde, ende si 25moten volbracht werden in dat selve; ende in den gront der 26oetmoedeger gelatenheit⁽⁴⁾ besitten wi raste, ende die vrocht 27al onser dogede, gelijk dat wi in vriheiden doen: want vri- 28heit ende oetmoedecheit, dat es hoecheit ende nederheit, die

(1) Sur. vitam asperam, rigidam duram et abjectam.

(2) Sur. amissura alioqui elegantiae ac decoris virtutisque suae colorem.

(3) Sur. sustentans.

(4) Sur. in humilis resignationis fundo.

[p. 78]

1sijn gelijc in edelheit. Hier inne moge wi rusten, ende in 2allen dogeden niet⁽¹⁾. Ende hier omme moten wi oetmoedec- 3heit ufenen, vore ende na, in allen dogeden, want si onthout 4alle dogede, ende si overdect alle dogede: ende hier omme 5gingen die haren in elke side neder tote der erden, onder alle 6die cortinen; want sonder oetmoedecheit en mochten⁽²⁾ wi 7geen goet were beginnen, sonde vremde meininge⁽³⁾, noch 8volbringen, wi en soudens te meerre ende te beter willen 9sijn⁽⁴⁾. Ende hieromme gaen de haren der oetmoedecheit, in 10elke side des tabernakels, ene mate nederre, op dat wi over- 11mids hen⁽⁵⁾, alle dogede begennen, ende volbringen, ende 12onthouden. Ende hier mede hebben wi die lingde van allen 13den haren. Die breidde was ·iiij· maten, gelijc den cortinen; 14want alsoe alse wi de dogede virevoldeger wijs ufenen moeten, 15alsoe moeten wise in der selver wisen niet oetmoede bedecken, 16want, onse toeverlaet⁽⁶⁾ sal, hoven alle onse goede werke, 17allene sijn in die genade Goods, ende in al onsen werken niet.

18Voert soe sprac onse Here aldus: Ghi selt die ·v· haren 19te gadere voegen in een, in dat, achterste inde des tabernakels, 20ende die andre ·vj· daer jegen vergaderen, alsoe dat ghi die 21·vj·^ste hare, dats die ene helecht van der sester haren, dobbel 22legget in dat vorehode des tabernakels, ende die andere 23helecht ten achtersten inde van den tabernakele. Ende van 24elken deele, dat es van elker helecht der sester haren, sal ene 25mate neder hangen, ende die andere mate sal genaeit sijn 26boven op den tabernakel, op die andere hare, also datsi die

(1) Sur. in caeteris virtutibus minimè.

(2) B en D. mochte. C. moghen.

(3) Sur. citra peregrinae intentionis admixtionem.

(4) Sur. quin illius causa pluris fieri ac meliores haberi velimus.

(5) Sur. quo per ea, sive ex eis.

(6) Sur. spes ac fiducia.

[p. 79]

1siden des tabernakels, dat sijn die ·iiij· horeke, bescermen 2mogen jegen stoerm van wende ende alrehande onweder⁽¹⁾.

3Hier mede proeven wi⁽²⁾ dat die ·xj· lakene van hare 4vergadert waren in tween partien, dat es in tween ha- 5ren; ende die twe haren lagen dwers, ende bedecten dien 6tabernakel ende alle die cortinen van den ingange vore, tote 7achter, op die erde.

8Hier inne werden wi geleert dat onse oetmoedecheit moet 9gedeilt sijn in tween; want wi moten oetmoedech sijn Gode 10ende onsen evenkersten. Ende hier omme selen wi met 11onsen redeleken gevoelne, dat vifsennech es, geheel, onge- 12deilt, ende oetmoedeleke inkeren met alre dogetsamheit⁽³⁾, 13alsoe dat wi van binnen die waerheit Goods ende alle sine 14gaven in oetmoede ontfaen, ende onverhaven met oet- 15moede⁽⁴⁾, alle onse dogede bedecken ende besitten.

16Hier mede hebben wi ·v· haren vergadert in een, in dat 17westinde ons tabernakels, dat es onse senlecheit ende onse 18redelecheit, in ene oetmoedeghe wise vore Gode⁽⁵⁾.

19Hier suldi weten dat dese hare drivoldech te gadere gevoe- 20get was, in dat achterste inde des tabernakels, gelijc dien 21cortinen, die si bedecte. Want alsoe geliker wijs alse onse 22dogede drivoldeger wijs beseten werden in die eninge onser 23overster cracht, dat es heblec⁽⁶⁾, wijslec ende minlec; alsoe 24werden si drivoldeger wijs met oetmoede bedect, op dat wi 25se altoes behouden. Maer die cortine en geet maer eenvoldech

(1) Cfr. Exod. 26, 9.13.

(2) Sur. et hinc id constare potest.

(3) Sur. Eam ob rem rationali sensu nostro quem esse quintuplicem diximus, totos ac indivisos, id est, omninò ac humiliter unà cum cunctis virtutibus nostris intrò nos recipiemus.

(4) Surius vertaelt ac humilitate sublevati.

(5) Sur. junctas humiliter coram Deo.

(6) Sur. secundum habitum.

[p. 80]

1neder tote der erden, ende die hare geet drivoldech neder; 2want, na wise der dogede, soe lidet⁽¹⁾ die minnende cracht 3allene, met ongebeelder wiseloser minnen, alle wisen 4der dogede, tote in den gront der enecheit: ende hier omme 5es die cortine eenvoldech die nedergeet; maer na wise der 6oetmoedecheit, die diepere es dan alle dogede, soe gaen onse 7·iij· overste crachte neder, met enen vertiene haers selves⁽²⁾, 8tote in den gront oetmoedeger gelatenheit; ende dese gront 9es ledech ende eenvoldech: ende in desen gronde sijn wi selve 10oetmoedecheit, ende weseleke minne, ende enecheit, ende 11vriheit, ende rijcheit alre dogede, ende volheit alre gaven. 12Ende hier omme es die hare drievoldech, die tote der erden 13neder geet, want si bediet ons den rechten nederganc onser 14overste crachte, tote in die innechtste vredesamheit.

15Nu mote wi die andere ·v· haren in een hier jegen verga- 16deren, want wi moten alle onse sinne van buten intrecken, 17ende, overmids oetmoet, enegen, ende dwingen onder onse 18redelecheit, alsoe dat wi ledechleke die wet ende alle dogede 19van buten leren⁽³⁾ ende ufenen mogen, sonder enech be- 20hagen ochte genoegen te soekene in onser senlecheit. Ende 21hier omme alse wi al dat gedaen hebben, dat wi geleisten 22mogen⁽⁴⁾, van buten ende van binnen, te Gode ende tonsen 23evenkersten: soe en mogen wi ons selven niet behagen in 24al onsen dogedeleken werken; ende hier mede hebben wi ·x· 25haren der oetmoedecheit, daer wi mede overdecken alle onse 26cortinen der dogede.

27Metter ellefster haren, die wi dobbel leggen selen, vore 28ende achter, op onsen tabernakel, soe verstaen wi een 29meshagen ons selves ende al onser werke. Want in dien dat

(1) Sur. pertransit ac penetrat.

(2) Sur. cum sui-ipsarum abnegatione.

(3) Sur. docere.

(4) Sur. quidquid praestare valemus.

[p. 81]

1wi ons selven niet en behagen in allen dogeden, soe si wi⁽¹⁾ 2eenvoldech gedect met ·x· lakenen van gheitenen hare. Maer 3in dien meshagene ons selves ende alle onser werke, soe 4leggen wi die ellefste hare, vore ende achter, op die andere 5hare. Ende dese ellefste hare moet lancs dore gecloeft sijn in 6tween, want den oetmoedegen tuget⁽²⁾ sijn gront dat hi Gode 7noch den minschen recht en doet, ende in allen sinen werken 8der rechter doget te lettel es.

9Ende hieromme deilt hi dese hare sijns meshagens in tween, 10ende bescermet ende bedect sinen tabernakel dobbel, vore 11ende achter; want, ute gerechten meshagene sijns selfs, 12dunct hem dat hi Gode ende allen minschen te lettel es in 13allen dingen. Ende dit meshagen ons selves moet ene mate 14neder hangen ane onsen tabernakel, beide vore ende achter, 15want wi moten ons selven in oetmoede Gode alsoe neder 16geven⁽³⁾, dat ons God met smake, noch met troeste, noch 17met allen sinen gaven die hi ons geven mach, verheffen⁽⁴⁾ 18niet en moge, noch met geenre ellendecheit van ontroeste 19van binnen bedrucken noch beswaren en moge. Want al es 20oetmoedecheit ende vriheit contrarie in haren werken, noch- 21tan sijnse altoes ongesceden: want alsoe alse dat gemoede 22in vrier werdecheit⁽⁵⁾ op geet te Gode, in eweger rasten, 23alsoe geet oec⁽⁶⁾ met vriheiden in oetmoede neder, ende sinct 24hem selven⁽⁷⁾ in Gode, in die selve ewege raste. Ende hier 25es nedergaen ende opgaen gelijc in edelheiden, want si leven 26ende werken beide ute enen gronde der doechsamheit. Siet,

(1) B, C en D. soe sijn wi.

(2) Versta getuigt.

(3) Sur. submittere.

(4) Sur. in superbiam erigere.

(5) Sur. libera cum veneratione.

(6) Versta gaet het ook.

(7) Sur. seseque demittit.

[p. 82]

1aldus sal onse mate⁽¹⁾ dobbel liggen, ende Gode nederhangen, 2in dat achterste inde ons tabernakels. Noch moete wi ene 3mate nederhangen in dat vorehoede ons tabernakels, want wi 4moeten ons alsoe neder geven, ende ons selves alsoe vertien 5onder alle minschen, dat ons ere, ende rijcdoem, ende al dat 6ons de werelt van buten bieden mach in vore spoede⁽²⁾, dat 7al dit onse gemode verheffen noch verbliden en moge; ende 8wi moten alsoe neder sijn in oetmoedegher gelatenheit ons 9selves, dat en gene swaerheit, der tijt noch der ewecheit, 10onse gemoede gereiken noch bedrucken en moge. Ende hier 11omme ginc die ellefste hare, beide vore ende achter, ten ·iiij· 12hoerneken neder tote der erden, dat es tote den gronde 13ghewareger vredesamheit, dien en geen dinc ontsaten⁽³⁾ en 14mach. Siet, aldus werden wi, metter ellefster haren, wel 15bescermet jegen lief ende leet, ende jegen al dat ons letten 16mach in beiden siden, dat es udewert ende inwert, te Gode 17ende tonsen evenkersten.

18Nu sprac onse Here voert aldus: ‘Ghi selt maken ·l· strecke 19in den soem, dat es in dat selve inde⁽⁴⁾ van der eenre 20haren, ende noch ·l· in dat selve inde der andre haren, 21ende ·l· gespen van eere, daermen die strecke inne verga- 22deren sal, alsoe dat van allen ·j· decsel werde⁽⁵⁾.’

23Waer ave men dese strecke maken sal, dies en seget onse 24Here niet: ende hier inne proeven wi⁽⁶⁾ dat si van den 25selven hare selen sijn. Ghi hebbet wel gehoert dat oetmoe-

(1) Sur. cubitus noster.

(2) Sur. neque quicquam omninò ex rebus secundis ac prosperis.

(3) Sur. perturbare.

(4) B. selveinde - zelfkant.

(5) Cfr. Exod. 26, 11.

(6) Sur. ex quo colligi potest.

[p. 83]

1dege ufeninge te Gode ende tote allen minschen, dat dat sijn 2·ij· haren, ochte ·ij· partien der oetmoedecheit; ende in 3elke partie van desen tween, daersi vergaderen⁽¹⁾, mote wi 4maken ·l· strecke van den selven hare, dat es van der selver 5materien der oetmoedecheit. Met desen ·l· strecken, die wi 6maken selen in elke hare, soe verstaen wi die inwindege 7ongesaette scouwinge⁽²⁾, die ons in onthopene⁽³⁾ udewert 8ende inwert altoes houden gevangen, ende van ons selven 9noch van geenre doget gecustet⁽⁴⁾, noch gepaeit en laten 10sijn. Dese strecke des inwindegen gesichs en werden geenre 11doget geware, want si sijn gemaket van oetmodegen geitenen 12hare, ende hier omme sijn si vaste, in beiden siden, in die 13hare der oetmoedecheit gevoecht; ende ute oetmoedecheiden 14scouwen si ane die hoecheit ende die trouwe der minnen 15Goods; ende daer vore⁽⁵⁾ vint bare die ongepaeide scou- 16winge, in hare selven ende in al haren werken udewert 17siende ende inwert siende, min dan niet. Ende hier omme 18claget de oetmoedege altoes in enen vernieutene sijns selves 19ende alle sire werke; want sijn gesichte ende sine begerte 20sijn geset op ·j· verswelten⁽⁶⁾, ende in een verderven, omme 21die eere Goods: ende al dat mendere es dan dat, dat dunet 22hem cleine, ende et es sinen gesichte ende sijnre begerten 23alse niet; ende hieromme giet hi ·l· gespen van eere. Daer 24mede verstaen wi inwindege gevoeleke begeringen tote alre 25nederheit ende versmaetheit. Die doerne in dese gespen⁽⁷⁾,

(1) Sur. ubi junguntur mutuò.

(2) Sur. insedatas contemplationes.

(3) Sur. in quadam velut desperatione.

(4) C. ghesaet.

(5) Sur. coram quo.

(6) Sur. ad quoddam tendunt desicere, seu annihilari ac velut perdi seu interire... Kiliaen heeft swelten, en vertaelt het door desicere, languescerc.

(7) Sur. Singulae autem sibularum islarum.

[p. 84]

1daermen die strecke der ongepaeider scouwingen inne verga- 2deren sal, dat sijn menechfoldege begerleke gedanke omme 3ermoede, ende omme ellendecheit, ende altoes ·j· verbliden 4alsmen dies iet ontfeet⁽¹⁾. Dese ·l· gespen van eere bedecken 5die ·l· guldene ringe ane den tabernakel Goods; ende die ·l· 6strecke van hare, in elke partie van den haren, die bedec- 7ten oec die ·l· strecke van jacincte, in iegewelc seil van den 8cortinen. Want alsoe gelikerwijs alse wi hebben moten, in 9allen dogeden, minleke begeringen ende claer gemerke, 10daer wi mede vergaderen ende te gadere houden alle die cor- 11tinen der dogede: alsoe mote wi oec hebben, na wise der 12oetmoedecheit, gevoeleke begeringen tote alre nederheit ende 13versmaetheit, daer wi mede behouden al onse cortinen onser 14dogede.

15Nu was dit decsel van hare in die erde vaste gehecht met 16primen van ere, jegen alre hande ontsetten ochte opslaen in 17storme van winde. Alsoe gelikerwijs selen alle onse crachte, 18van buten ende van binnen, in gevoeleken oetmoedegen 19erenste nedergaen, tote in den gront oetmoedeger gelaten- 20heit; ende in vertegenheit ons selves⁽²⁾ selen wi rusten, 21ende wonende bliven in Gode, also dat wi met allen onsen 22crachten, udewert ende inwert, werken ende liden mogen 23na den wille Goods, ende niet na ongeordender eigenheit 24ons selves, noch na lost onser naturen. Ende hiermede 25blivet in ons gestedecht dat decsele der oetmoedecheit, beide 26hier ende in der ewecheit.

(1) Sur. quoties aliquid ejusmodi sentire ac perferre contigerit.

(2) Sur. et in nostri-ipsorum abnegatione.