Wilhem de Derde
(1710)–Lukas Rotgans–
Auteursrechtvrij
[pagina 42]
| |
Verklaring Van de Print voor 't VI Boek.
DE groote
Wilhem
keert verwinnaar uit het veld.
Maria groet haar Heer voor d'opgepronkte zaalen
Van 't prachtig hof. Men ziet twee Minnegoden daalen:
D'een wond de Koningin, en d'ander kroont den Held;
Terwyl Maria hem den helm heeft afgenomen,
Dien ze aan een Juffer van haar hofstoet overgeeft.
De Vrou, half naakt, en haast geschonden, die beleeft
Den Koning volgt, verbeelt hier Ierland, door dien Vroomen
Verlost van 't Paapsche juk en Jakobs slaverny:
Heur Harpsnaar speelt de zege, in 't Iersche ryk bevochten,
En eert den Veldheer en zyn heldenryke togten:
Zy stapt met Engeland en Schotland aan haar zy.
Het moedig Zegepaard vertreed hier lasterschriften,
Gebroke breidels, zwaard en knots en moordersdolk
Van Jakobs hulpgenoot, en 't wederspannig volk,
Dat
Wilhem
steekt naar 't hert, vervoert door helsche driften.
Men ziet verraders in triomf by 't krygsvolk gaan,
En volgen strenggeboeit den koninklyken wagen:
Terwyl de dienaars naar 't banket de spyzen draagen.
De Lyfbeschermgeest van den Vorst spreekt Eool aan:
O Windvoogd, hou zo lang de stormen opgeslooten,
Tot
Wilhem
veilig lande in Neêrland met zyn vlooten.
| |
[pagina t.o. 43]
| |
 | |
[pagina 43]
| |
Wilhem de III. Zesde boek.
Ga naar margenoot+
DE Vorst beveelt aan 't volk de veldtrompet te steeken;
Om van de Boyne met zyn leger op te breeken.
Men rukt de stokken van de tenten uit den grond,
En ruimt den bodem daar de Britsche krygsmagt stond.
De paarden hygen op de gladgebaande paden,
En sleepen 't grof kanon langs d'akkers op zyn raden.
De legerwagens, zwaar geladen, drukken 't veld.
Men paait den krygsknaap voor den optogt eerst met geld,
En loont den trouwen dienst, in 't jongst gevecht gebleken.
De ruiter wapent zich, op 't eerste legerteken;
Hy legt den zadel op zyn ros, en stygt te paard.
De voetknecht, door 't beleid des hopmans net geschaart
In orde, volgt de trom. zo trekt men naar de wallen
Der naaste vesting, om den muiter t'overvallen.
De Veldheer
Wilhem
prest een deel van 't leger voort,
Ga naar margenoot+Recht naar Drogéda toe. de Stadvoogd sluit de poort,
| |
[pagina 44]
| |
En weigert, op den eisch, den voortogt in te laaten:
Hy zend zyn Hoofden naar de muuren met soldaaten,
Om elk naar krygsgebruik te plaatsen op zyn wacht:
Hy vleit zich met ontset, en hoopt op Jakobs magt.
Maar
Wilhems
Heirvoogd houd Drogéda naauw besloten,
En dreigt de wallen met een buy van donderklooten
Te schokken, zo men lang zyn eisch durft wederstaan.
Hy zweert by vuur en vlam: maar tweemaal had de maan
De bruine nacht gelicht aan 't zwerk met flaauwe straalen,
Wanneer de muiteling zyn hoogen moed liet daalen:
Ga naar margenoot+Hy geeft de vesting op naar 't voorschrift en verdrag,
Dat hem zyn meester gunt. men plant de zegevlag
En ryksbanieren, voor 't gezigt der onderdaanen,
Op d'overwonne wal, geschuimt van Fransche vaanen,
En nachtstandaarden van den Ierschen twistgenoot.
Nu beeft de ryksrebel, die
Wilhems
gunst verstoot;
Terwyl zyn vrienden om zyn voorspoed zegevieren,
En schudden van den hals het juk der woedende Ieren,
En ketens, helsch gesmeedt door Jakobs tiranny;
Die vrye zielen dwingt, en vreemde kettery
Den waaren kruysgenoot zoekt in 't gemoed te planten,
Naar 't voorbeeld van zyn vriend, door Roomsche kerkgezanten,
En eige drift misleid: maar 't quaad beloont zyn heer
Met schande en schade in plaats van voordeel en van eer.
Terwyl de troepen van den Vorst de stad bezetten;
Schryft hy de burgery zyn welgegronde wetten
| |
[pagina 45]
| |
En vrederegels voor, vermaant elk tot zyn plicht,
En leid zyn leger naar Dublin. Prins Jakob zwicht,
Verslagen door de komst der koninklyke benden.
Ga naar margenoot+Waar zal ik, spreekt hy by zich zelf, my hene wenden?
Hier is geen schuilplaats meer te vinden in myn ryk.
Ik worde alom vervolgt, waar hene ik vluchte of wyk.
D'ontaarde zoon belaagt myn vryheid en myn leven.
Ik zal wy weder naar de Fransche kust begeven,
En zoeken heul en troost by Lodewyk, myn vriend.
't Geluk verraad myn hoop. myn kans heeft uitgedient.
O Ierland blyf getrou, en help myn recht verweeren;
Of eens de blyde dag van voorspoed weêr mogt keeren:
Vaarwel; ik zal uw dienst erkennen, zo 't geluk
My op den rykstroon voert, na 't ende van myn druk.
Hy stelt Lausun tot Hoofd van al' zyne oorlogslieden,
Hy spoed zich voort, en naakt den oever onder 't vlieden,
En steekt bedrukt in zee, om 't geen'er is geschied
Ga naar margenoot+Te melden aan den Vorst die 't Fransche ryk gebied,
En zelf zyn nederlaage, als bode, aan hem te klaagen.
Ga naar margenoot+De Ryksbeschermer naakt, gestegen op zyn wagen,
In zegepraal, Dublin, daar elk den Winnaar groet,
En nodigt in de stad te treden met zyn stoet.
Hier blykt geen vyantschap maar vrientschap in 't onthaalen.
Schoon veelen noch, uit zucht voor koning Jakob, dwaalen,
En zien den voorspoed van Vorst
Wilhem
aan met smert;
De vrees voor lyfgevaar bedekt de drift van 't hert:
| |
[pagina 46]
| |
Maar haat, door dwang gekropt, in 't ingewand besloten,
Vernist met valschen schyn van vrientschap, treft de Grooten
Op 't alleronvoorzienst; indien Voorzichtigheid,
Gepaart met Achterdocht, verzelschapt van Beleid,
Geen wakende oogen houd, om 't zielsgeheim t'ontdekken,
En 't schuilende venyn te leezen uit de trekken
Van 't veinzende gelaat, uit zorg voor 't vorstlyk bloed.
Dat weet myn Held; hy polst de gronden van 't gemoed:
d'Ervarentheid heeft hem die kunst geleert voor dezen:
Hy wischt de Veinzery 't blanketsel van haar wezen,
En zift den schynvriend uit den trouwen onderdaan.
't Vermoeden tast het hert der landgenooten aan,
Doorsnuffelt overal de hoeken van 't geweten.
De Roomsche altaargenoot, verbittert en bezeten
Van kerkdrift, legt terstond door dwang de wapens neêr,
En moet zyn wooningen ontblooten van geweer.
Men slaat den handel van den paapschen huisvoogd gade:
Hy houd zich stil, bevreest voor
Wilhems
ongenade.
Zo slaaft de Koning voor zyn ryk en Jesus kerk:
De zaak, zo zeer verwert, geeft vaak zyn oordeel werk.
Ga naar margenoot+Nu juichen in Dublin de ware kruisbelyders,
Getrokken uit den klaauw der beulen, en bestryders
Van 't ongedwongen hert. de burger, eer gevlucht
In wildernissen en spelonken, daar de zucht,
Ten boezem uitgegalmt door d'onderdrukte volken,
Het gansche land vervulde, en steigerde aan de wolken,
| |
[pagina 47]
| |
Verlaat zyn ballingschap en keert vervrolykt weêr.
De zuster groet den broêr. de huisvrou kust haar heer,
De bruid den bruidegom. de kerker word ontsloten,
En slaakt het volk, wel eer ten moordhole ingestoten
Door Jakobs kerkgespuis. elk nadert met ontsag
Den koning, en begroet op dien gewenschten dag
Den Ryksverlosser, voor zyn voeten neérgeboogen.
De traanen biggelen langs 't aangezigt, ten oogen
Door blyschap uitgeperst. men ziet de maagden gaan
Met kranssen in de vuist, en glimmende eikeblaân,
Zo kunstig opgesiert met goude en zilvre zoomen.
Men plukt de lauren af, ontkleed de groene boomen,
En vlecht hun kruinsieraad om
Wilhem Henriks
hoofd.
Men paart de schelle snaar, die zyne daaden looft,
Aan 't vleiende muziek der hoofsche maagdekeelen.
Dublin, zo versch onteert door bloedige toneelen,
Waar op Gewetensdwang het moordgordyn ontsloot,
Verbeelt, (hoe keert de tyd!) in 't midden van den nood,
Een schouplaats van de vreugd. de vaders, d'oude mannen,
Gedrukt door 't slaafsgeweld van jonge kerktirannen,
Onteert, beschimpt, gehoont in hoogen ouderdom,
Genaaken, hangende aan hun krukken, styf en krom,
Den zetel van den Vorst, hun Heiland en Verlangen:
De blyschap slecht de vore en rimpels op de wangen:
't Geplooide vel staat glad en jeugdig door de vreugd.
Elk juicht den Veldheer toe: elk roemt zyn heldendeugd.
| |
[pagina 48]
| |
De voedsters vliegen met haar kindren langs de wegen:
't Onnoosle spruitje lacht, en schatert, door den zegen
In 't ingewand geraakt. de borsten, eer door schroom
En doodschrik uitgedroogt, maar nu van verschen room
Gezwollen, laaven 't hert der teedre zuigelingen.
Men ziet de schaaren naar de tempeldeuren dringen,
Wel eer met grendelen gesloten door 't geweld:
Zy volgen zy aan zy de schreden van den Held,
Die 't Heiligdom ontsluit, de verschherboude altaaren,
Verbryzelt door den haat der kerkgeweldenaaren,
Vertreden met den voet, verlichten 't hooge koor
Met heilig offervuur. de koning zelf gaat voor,
En knielt eerbiedig in den tempel voor Gods oogen;
Terwyl de Kruistolk dankt, en 't Opperste Vermogen
Den God, die wondren doet door koning
Wilhems
staal,
Met hooge toonen looft. zo galmt de tempelzaal
Door lofgezangen en godvruchtige gebeden.
De wakkre Vorst begeeft, na 't end der plegtigheden,
Zich weêr te velde, en grypt de heirbyl in zyn hand,
Om 't volk te leidèn daar de nood hem roept. men plant
D'ontrolde standers voor de muuren der rebellen:
Ga naar margenoot+En Wexfort, opgepropt met Iersche muitgezellen,
Verwacht den aanval niet van
Wilhems
krygsbanier,
Maar zet de poorten op voor Brit of Batavier.
't Getal van 't leger groeit door toegevloeide schaaren.
Ga naar margenoot+Men trekt naar Waterfort, dat, grenzende aan de baaren,
| |
[pagina 49]
| |
Den gryzen Zeemonarch, gewiegt door 't zwalpend zout,
Hoort ronken op zyn koets; of Thetis weelde aanschout,
Wanneerze, omsingelt van haar blanke waterreien,
En blonde dochtren, die de schulpkaros geleien,
Door Peleus arm gestreelt, zich bakert in de zon.
Men sticht de batery. men plant het grof kanon,
De koopre keelen op den top der aarde transsen,
Om 't ingezwolgen loot te braaken op de schanssen.
De torenwachter van de stad aanschout in zee
Een t'zaamgevoegt getal van zeilen naar de ree
Laveeren, en ontdekt zyn Opperhoofd die zaaken:
Die vleit zich zelf met hoop dat Vrankryks schepen naaken,
Om hulp te bieden aan Vorst Jakob in den nood:
Hy wacht zyn bystant van deeze ingebeelde vloot;
Maar schrikt, wanneer hy ziet de wapens van Britanje
Op zyde wimpelen afwaaijen van 't kampanje:
Dat voorval toomt zyn moed: zyn opzet word gestuit:
Hy geeft de vesten op, en trekt verslagen uit.
De Britten streeven in de muuren met hun vaanen,
Verwelkomt door 't gezang der juichende onderdaanen.
Ga naar margenoot+'t Naburig Dunkannon, dat ook de koningsvlag,
Door Shovel aangevoert, voor 't strandgebergte zag,
Legt straks de wapens neêr, en zet de poorten open.
Men pleegt geen krygsgeweld. geen legerknaap mag stroopen.
Op lyfstraffe en de dood is d'overlast verboôn.
Zo hecht de dappre Prins de steden aan zyn kroon.
| |
[pagina 50]
| |
De Vorst, verheven door een reeks van krygsgelukken
En zegepraalen, die zyn tegenstanders drukken,
De hoop verteeren van zyn trotse weêrparty,
Die tegens reden slaaft voor Jakobs heerschappy:
Hy, die, ten top van eer gestegen door zyn daaden,
't Schuimbekkende gedrogt, met ketenen belaaden,
En, bloedende op den rug, gemuilband sleept ten toon,
Op 't spoor van Herkules, die monsters temde, een zoon
Des grooten Dondergods, als eer d'aaloutheid droomde:
Hy, die voor donderbus, voor speer noch sabel schroomde,
Maar zelf de dood trotseerde in 't brandende oorlogsperk,
(Dat tuig de jongste slag) blyft onvermoeid in 't werk.
Daar ryst een ruime stad in Ierland uit haar muuren,
Door sterkte en kracht vermaart ver boven haar gebuuren,
Door vestingboukunst en natuur tot tegenweer
Ga naar margenoot+Naar oorlogseisch gesticht: een sterkte, die wel eer
Het heir van Olivier, den rykstiran, braveerde,
En lang de bloedbanier des vorstenmoorders keerde,
Den waaren erfgenaam van 't Iersche ryk getrou;
Maar nu verandert in een bloedig moordgebou,
Waarin 's lands Hydra heerscht, tot schrik der kerkgezinden:
Daar 't wangedrogt, belust op moorden en verslinden,
De malsse spieren knaagt van 't uitverkoren volk,
En slypt de punten van den ouden Konings dolk.
Ga naar margenoot+'t Is tyd, zo spreekt de Vorst, die Twistharpy te toomen,
En binnen Lymerik haar woeden voor te koomen,
| |
[pagina 51]
| |
Met uitgetogen zwaard te grypen by de keel,
En 't bloed te plengen op 't moorddadige toneel,
Eer ze alles wonde en dood' met scherpgewette klaauwen.
Op, op, myn Helden, laat uw krygsmoed niet verflaauwen;
Ontdekt den nachtspelonk van 't woedende gedrogt.
Hier zwygt de Prins, en maakt zich vaardig tot den togt.
't Geloof versiert zyn vaan, de Vryheid zyn standaarden,
Door zinnebeelden, die zyn oogmerk naakt verklaarden,
Op 't purper asgebeeld. het leger trekt door 't land,
Langs klaverbeemden, langs gebergte of waterkant,
En naakt den Schannon, die zyn groenbewasse zoomen,
En vruchtbre weien schuurt met kristallyne stroomen;
Hier had de twistgenoot zyn tenten opgerecht,
Om 't koninklyk gevolg te stuiten door 't gevecht;
Maar siddert, als zyn oog den glans van 't staal ziet blinken:
De moed, door vrees geraakt, begint in 't hert te zinken:
Hy geeft, op 't naaken van den voortogt, vuur; maar spilt
De vlammen van 't metaal. de kogel vliegt in 't wilt.
't Gezigt, benevelt door verbaastheit, mist in 't mikken.
De nacht bekleed de lucht, terwyl de muiters schrikken,
En voert de duisternis op vaale wieken aan:
Zy laaten op de plaats hun legerhutten staan,
En vlieden, door den nacht begunstigt, langs de wegen.
Zo ras Latonaas zoon, ter dagkoets opgestegen,
De zonnerossen mende uit Nereus ruimen schoot,
Ontfing de Vorst de maâr dat Jakobs leger vlood.
| |
[pagina 52]
| |
Hy ziet den bodem leêg, 't beschanste veld verlaaten,
De tenten onbewoont van ruiters of soldaaten.
De Heirvoogd wil geen tyd verliezen; hy bedekt
Den stroom met bruggen, daar zyn krygsmagt overtrekt,
Om 't opgevloekt geweld in Lymerik te dwingen,
Ga naar margenoot+En 't muitgenootschap in zyn schuilplaats naauw t'omringen.
Men werpt de schanssen op. men wroet in 't ingewand
Der aarde, ontsluit den grond, en spit aan allen kant,
Om 't krygsvolk in 't gezigt der vesting te begraaven.
Men ziet door 't gansche heir de metgezellen slaaven.
Elk bied zyn vriend de hand, en staat den makker by.
De stukken gaapen op de kruin der batery.
't Is alles vaardig om den vyand aan te vallen:
Ga naar margenoot+Maar hy, gemoedigt door de sterkte van zyn wallen,
Van voorraad, krygsbehoefte, en mannen wel voorzien,
Bezwykt niet, maar besluit om tegenstant te biên;
Ja, schoon hem 't noodlot dreigt met duizend oorlogsrampen,
Zelf tot den lesten man voor Stuarts zaak te kampen:
Dat zweert hy by 't altaar van Rome. elk stemt den eedt,
En maakt zich tot zyn dienst, op 't hoog bevel, gereedt.
Maar
Wilhems
leger volgt den toon der stormtrompetten.
Hier lost men het geweer. daar laad men de musketten.
Gins barst de veldkortou, en dondert slag op slag
Op kerk of torentrans. het bliksemt nacht en dag.
Men dryft de muiters uit rondeelen of reduiten,
Die weêr aan d'andre zy den fellen aanval stuiten,
| |
[pagina 53]
| |
En slaan 't bestrydend heir van schans of bolwerk af.
De groote
Wilhem
zwaait vol moed den legerstaf
In 't midden van den brand, en waagt te stout zyn leven,
Daar zo veel mannen voor zyne oogen deerlyk sneeven,
En smooren in hun bloet. zo word de stad bestreên.
Maar 't wankelbaar geluk, den dappren Held voorheen
Ga naar margenoot+Zo gunstig, draait zich om, en dient de stad met regen,
Met waterbuien, die, neêrstortende op de wegen,
Al 't omgelegen land verdrinken door den vloed.
De mannen zwemmen in de loopgraaf, daar de voet
Den vasten grond verliest, door 't opgezwollen water.
Op d'eene stortvlaag volgt straks d'andre met geklater.
Een zwarte sluijer dekt de zon en 't bruine zwerk.
De natte westwind voert den regen op zyn vlerk,
En zet, op Iris last, de hemelsluizen open,
Die, door de zee gestopt met water, overloopen,
En bruisschen nacht en dag. de luchtstroom plast op 't veld,
Spoelt wapens, legertuig en tenten door 't geweld
Der watergangen langs den akker. d'oorlogsrossen,
Bevracht met stormgevaart, met hout, en takkebossen,
Om voor de wal den vloed te dempen, waaden door
De regenplassen, en vergeeten 't rechte spoor.
Het water breekt de kracht van 't vuur, en bluscht de vonken.
't Salpeter zwelgt het nat. de heirschans legt verdronken.
De krygsman krimpt van koude, en beeft met natte leên.
Het vochtig element dringt door de rusting heên.
| |
[pagina 54]
| |
Het wapen druipt aan 't lyf. de vederbossen hangen
Verslenst, gelyk een bloem, die gistren, op 't ontfangen
Der zonnestraalen, al haar verwen, door 't penseel
Van vrou Natuur gemaalt, zag blinken op haar steel;
Maar heden, door een bui getroffen, heur sieraaden
Verdrinkt op 't vochtig land, en treurt met losse bladen.
De blanke borstplaat roest aan 't lichhaam door den damp.
Ga naar margenoot+De Vorst, bestreden van dien droeven oorlogsramp,
Rust, afgemat door zorg voor d'algemeene zaaken,
Door draven heene en weêr langs 't heir, vermoeit van 't waaken,
Op 't legerpaviljoen geharnast in zyn tent.
Ga naar margenoot+De Vryheid, die den Held voor haar beschermer kent,
Genaakt de bedsponde en de vorstelyke leden:
Zy had haar ouden rok, van boven tot beneden
Gescheurt, geschonden, en door Jakobs tiranny
Met burgerbloed beklad, verwisselt voor de zy
Die blyder verwen draagt: een helm met witte veêren
(Want rood, dat bloed gelykt, zou 't vreedzaam hoofd onteeren)
Versiert de blanke kruin: zy sluit in d'eene hand
Een lans, waar op de Hoed, haar wapen, staat geplant:
De slinke vuist omvat een bondel van plakkaaten,
Voorrechten, eer, tot rust der vreedzaame onderzaaten,
Door d'oude Koningen zo heilig ingestelt:
Zy buigt haar kniën voor den koninklyken Held,
En spreekt: doorluchte Prins, myn heil, myn welbehagen,
Ga naar margenoot+Voorstander van myn recht, hoe most ik onlangs klaagen,
| |
[pagina 55]
| |
Ga naar margenoot+Wanneer ik, door 't Geweld, myn vyand, aangevat,
Bestreên en overheert, in yz're banden zat.
't Geloof, myn zielsvriendin, lag aan myn zy gebonden,
En treurde om 't zelve lot. wy wierden bei geschonden,
Mishandelt en verkracht: maar God verdroot die zaak;
Hy nam door uwe vuist, grootmagtig Koning, wraak:
Gy landde om mynent wil gewapent uit de baaren;
Gy hebt den dwingeland bevochten met uw schaaren,
En zelf uw zegepraal getekent met uw bloed:
Uw vyand nam de vlucht: gy volgde met uw' stoet,
En bandde 't landgedrogt gekluistert uit de steden:
Zo hebtge in 't Iersch gewest voor myn belang gestreden:
Gy sloot myn boeijen los: noch blyft gy onvermoeit
In heldenarrebeid: uw vlyt, uw yver groeit
Van dag tot dag, en waakt voor myn vertreede rechten:
Nu wilt ge in Lymerik de Moordharpy bevechten:
Uw tenten ryzen uit haar schanssen voor de vest:
Gy houd myn vyandin gekerkert in haar nest,
Om wraak te neemen van d'elenden, die my drukken.
Ga naar margenoot+Maar, Prins, deze aanslag zal u heden niet gelukken,
Verschoon u zelf, en 't volk, dat op uw wenken draaft:
Gy hebt op dezen tyd genoeg voor my geslaaft:
Ik smaake alreê de vrucht van uw manhafte daaden:
Breek op, verlaat den muur, 't vertoeven zal u schaaden:
De wolkstroom breekt uw kracht, en sterkt het muitgespan:
Noch eens verplant uw tent, en voer de standers van
| |
[pagina 56]
| |
D'omringde wallen af: maar laat den moed niet daalen:
Een kleine krygsramp kan uw glori niet bepaalen:
Dit vrugteloos beleg verdooft haar luister niet:
Gy zult na korten tyd dit gansche ryksgebied,
En Lymerik, hoe sterk, verbinden aan uw wetten:
't Rechtvaardige geweer zal 't landgedrogt verpletten,
En ik den oorlogsgloed gedooft zien door uw hand;
Eer Ceres weder maait haar korenoogst van 't land.
Dit heeft een Godheid my van boven ingegeeven;
Haar adem bliezme in 't oor. ai wil niet wederstreven:
Gy stelde u steets gerust in Gods voorzienigheid;
Die wil dat gy terstont van dezen oever scheid,
Ga naar margenoot+En naar Britanje zeilt: de landzaat wacht den koning:
Het ryk, door u herstelt, verheerlykt door uw kroning,
Schreeuwt om uw wederkomst: de rust, de burgerstaat,
En 's lands gemeene best verwachten u, om 't quaad,
Dat noch in arbeid gaat, eer 't vruchten teelt, te smooren.
Gehoorzaam, groote Vorst, vertrek, en leen uwe ooren
Aan 't goddelyk besluit, dat voor uw welvaart waakt;
Verheug de Koningin, die naar uw byzyn haakt.
Vaar wel: ik ga: bescherm myn rechten als voorhenen.
Ga naar margenoot+De vroome Prins ontwaakt. waar zyt gy daar verdwenen?
Zo spreekt hy; keer weerom, ô schoone, ontvluchtme niet,
Ik minne u als my zelf, ô Vryheid, gy gebied
Myn herte; ik zal voor u myn bloed en leven waagen,
Ja sneeven voor uw zaak; gy zult my steeds behaagen.
| |
[pagina 57]
| |
Twee zusters houden my verbonden aan haar min:
De Vryheid en 't Geloof staan eeuwig in myn zin.
Ga naar margenoot+Hy treed naar buiten door de wacht der lyftrouwanten,
Die 't legerpaviljoen omringt aan alle kanten.
Zyn oorlogsklepper wacht gezadelt voor de tent,
En briescht op 's konings komst: hy stygt te paarde, en rent
Van 't eene regement naar 't ander langs de velden,
Bevochtigt door den vloed der wolken, daar de Helden
Het water kneden met hun voeten in de schans.
De plassen storten neêr, en vloeijen van den trans
Der bateryen, die de veldkortouwen draagen.
Ga naar margenoot+Myn legerhoofden, roept de Vorst, de regenvlaagen
Bestryden ons beleg, en vechten voor de stad.
De lucht, gezwollen door de druppels, giet haar nat
Met volle kruiken uit: wy moeten 't opzet staaken:
De loop van 't water stuit den voortgang van myn zaaken.
Elk voer' zyn troepen af in orde en net gestelt.
Men sla de bruggen, eer de Schannon hooger zwelt.
Men sleep de stukken van het bolwerk naar beneden.
Men span de rossen voor 't kanon, of laatze treden
Met legertenten op den sterken rug gelaân.
Men voer' de wagens aan. hy spreekt en 't is gedaan.
Zo trekt men van de stad met losse krygsstandaarden.
De schipbrug torst den last der hygende oorlogspaarden,
Die Schannons waterboord betreden met hun vracht,
En baant de wegen voor de koninklyke magt.
| |
[pagina 58]
| |
Men slaat de hutten neêr op drooge en vaste gronden.
Men plant de vaanen, van de stengen los gewonden,
Al waaijende in de vuist, voor yders legerstraat.
Zo ras het gansche heir op 't veld in orde staat,
Ga naar margenoot+Laat Koning
Wilhem
, om zyn oogmerk te verklaren,
Zyn legerhoofden en den hoogen raad vergaâren.
De mannen treden in de veldtent zy aan zy.
Ga naar margenoot+Zit neder, zegt de Vorst, in 't ronde, en hoort naar my,
O metgezellen, die my gaaft doorluchte blyken
Van vroomheid op den togt. de staat der Britsche ryken,
Myn plicht, myn troonberoep vereischen dat ik weêr
Naar Londen zeile, en van den Ierschen bodem keer';
Ik blyve u dankbaar voor uw hulp en braave daaden:
Gy hebt myn aanslag steets, als schrandere oorlogsraaden,
Met oordeel in den nood gedient, de zaak met kracht
Van armen uitgevoert, en 't krygsbevel volbracht.
Nu zoude ik yder in 't byzonder, kon 't geschieden,
Den heirstaf schenken, om een leger te gebieden;
Maar dat ontbreekt myn magt. ik moet op dezen dag,
Eer ik de kust verlaat, het opperste gezag
Aan een van allen (laat myn keur u niet mishaagen,
En niemand belge zich, elk neem geduld) opdraagen.
Ga naar margenoot+Gy brave Ginkel, die het vaderlyke bloed,
Den overouden stam van Reede door uw moed
Verheerlykt, en dien naam u waardig maakt, tree nader.
Gansch Neerland is verplicht aan uw beroemden Vader,
| |
[pagina 59]
| |
Britanje aan uwe deugd. gy hebt my dienst gedaan,
Myn rechten op de grens van Schotland voorgestaan,
En Edenburg verplicht te knielen voor myn wetten.
Ik heb u menigmaal, op 't klinken der trompetten,
Zien vliegen in de vlam: ik kenne uw oorlogsstyl:
Ontfang dan uit myn hand, tot loon, de legerbyl.
Bevecht het landgedrogt naar eisch. gebruik uw oordeel.
Neem zachte middelen, kan 't wezen, tot uw voordeel,
En breng den muiteling door reden tot verdrag:
Maar zo geen goedheid geld, moet aanstonds slag op slag
Het vinnig landkrakkeel op dezen grond beslechten.
Besluit de wallen van myn vyand met uw knechten:
Ik laate een ryk getal van mannen tot uw dienst.
Neem krygslist by de hand, en val op 't onvoorzienst,
Eer 't iemand word gewaar, in steden of kasteelen
Den twistgenoot op 't lyf; gy moet zyn magt verdeelen,
Den hulptroep stuiten, waar gy kunt, in 't open veld:
Sny hem de wegen af. keer toevoer, graan, en geld,
Of 't geen den moed van 't volk kan sterken, uit de wallen.
Bezet uw posten wel. draag zorg voor overvallen.
Bewaar de steden, die myn sabel won. geef acht
Op alles, en bezet den muur met dubble wacht.
Bezorg 't geen dienstig is om tegenstand te bieden.
Vul magazynen op met kost voor d'oorlogslieden,
Met voêr voor 't legerros. ontdek van tyd tot tyd
Uw vyands krygsgeheim. betaal, beloon den vlyt
| |
[pagina 60]
| |
Der heirverspiederen door ryke en milde gaaven;
Zy zullen op uw last met groter yver draaven:
Voor alles handel zacht de burgers in de steên,
Den akkerman op't veld laat Roomsch noch Onroomsch reên
Noch oorzaak vinden om van overlast te klaagen,
Maar yder naar zyn lust en eigen welbehagen
Den Godsdienst pleegen: dwing 't gemoed der menschen niet.
Hou 't legervolk in toom, op dat'er niets geschied
Het geen den landzaat drukt; gy moet hem steeds verschoonen.
Pleeg straf naar krygsgebruik, maar laat verdiensten loonen.
Zo word het quaad gesmoort, zo queekt men deugden aan.
Volg, volg myn oorlogsles. 'k laat alles op u staan.
Ga naar margenoot+De dankbre Ginkel buigt zich voor den Vorst ter aarde:
Dewyl ik uit uw hand den legerstaf aanvaarde,
Zo zegt hy, en uw gunst myn plicht zo hoog waardeert,
Grootmagtig Koning, zal myn arm 't geen gy begeert,
En van myn degen eischt, steeds zoeken na te komen.
'k Zal trachten, naar uw les, de landplaag in te toomen,
En 't monster op den hals te treden met den voet.
Ik zal myn dankbaarheid betuigen door myn bloed,
Dat ik u schuldig ben: dat bloed, door u verheven,
Door u met heldendeugd gekoestert, doet my leeven,
Maar tot uw dienst; en 't zal nooit grooter eere, ô Held,
Genieten, als wanneer 't om uwe zaak langs 't veld
Met ruime plassen stroomt: dan zal ik zegepraalen,
En, stervende in myn plicht, uw gunsten eerst betaalen:
| |
[pagina 61]
| |
Maar zo my 't krygslot spaart, en ik verwinnaar keer',
Gy draagt de zege wech, u komt alleen al d'eer.
Ga naar margenoot+Elk wenscht den Held geluk, en zweert voor
Wilhems
zaaken:
Op Ginkels krygsbevel, met allen vlyt te waaken.
De krygsraad scheid van een. de Koning ryd naar 't strand.
De vloot legt zeilrede, en de voorwind rekt en spant
De doeken aan de steng. de legerlieden draaven,
Met krygsbuit in den arm geladen, naar de haven.
Men leid de paarden naar den oever by den toom.
Men sleept den wapenroof, den vyand aan den stroom
Der Boyne ontweldigt, naar de Britsche zeekasteelen.
De dochters van de zee, die Nereus ooren streelen,
De Nimfen steeken 't hoofd verheugd ter golven uit,
En schatren over 't zout met aangenaam geluit,
Zo ras de Koning naakt op zynen zegewagen.
Dit 's geen Sirenezang, bedekt met valsche laagen,
Waar voor Laërtes zoon met wasch zyne ooren sloot,
Om 't doodelyk gevaar te myden van zyn vloot;
Maar zuiver feestmuziek, dat
Wilhems
heldendaaden
Verheerlykt door de stem der juichende Najaden.
Men plant de vaanen, kloek verovert voor de vuist,
De witte Lelien, van purper bloed begruist,
Door zwaveldamp besmet, op 't hooge scheepskampanje,
En zeilt in zege naar den oever van Britanje.
Wat stoft d'aaloudheld op haar Jazon, die, tot spyt
Van Kolchis, 't Gulden Vlies, Gradivus toegewyd,
| |
[pagina 62]
| |
Den wachter van den boom, en sterke bosgedrogten
In 't heilig offerwoudt ontweldigde op zyn togten,
En sleepte Frixus gift van Fasis naar Atheen!
Gy roemt dit werk zo hoog, ô dichters: neen, ô neen,
Ik stem niet in dien lof, noch pryze Jazons degen:
Myn Held heeft grooter eer op dezen togt verkregen:
Hy zocht geen ryksjuweel 't ontvoeren over zee;
Maar landde, en bragt zyn schat, de Gulde Vryheid, mee,
En breidels, om geweld en zieldwang in te toomen:
Deze aanslag is gelukt; nu keert hy door de stroomen
Verwinnaar naar den troon; terwyl het volk, verblyd,
Den Ryksbehouder looft, van 't slaafsche juk bevryd:
Zo zal eerlang al 't land, na Jakobs nederlaagen,
In voorspoed bloeijen, en van zyn verlossing waagen.
Ga naar margenoot+De grijze Windvoogd dient den Koning op de zee,
En draagt de zeilen op zijn vlerken aan de ree.
Ga naar margenoot+De stranden grimmelen van duizend onderdaanen.
Elk groet den Troonmonarch, en uit zyn vreugd door traanen.
Elk schreeuwt: doorluchte Vorst, zyt welkoom aan uw kust;
Uw zorg, die nimmer slaapt, verwekt ons vrede en rust.
Gy gaat voor ons ten stryd, en keert verwinnaar weder,
Wy vallen uit ontsag voor uwe voeten neder.
Gy dwingt de Lelivaan, en Jakobs muitgespuis.
De bergen galmen na, en kaatsen 't feestgedruis
Elkandren vrolyk toe. de gansche Ryksstad, Londen.
Juicht als de Vorst genaakt; en tienmaal duizend monden
| |
[pagina 63]
| |
Gaan zwanger van zyn lof. de blyschap vliegt op straat,
En dartelt by 't gewoel in dien gewenschten staat.
Geen huys besluit de vreugd. de vuurtonelen branden,
Ontsteken door den gloed der blakende ingewanden
Ga naar margenoot+Van 't zegevierend volk. de Britsche Koningin,
Die goddelyke vrouw, die zelf als Priesterin,
Het offervuur ontsteekt op Jesus dankaltaaren,
Treed uit haar hofpaleis, bestuuwt van maagdeschaaren,
Den Koning in 't gemoed. de tabbert, ryk bestrooit
Ga naar margenoot+Met helder diamant, bezaait met paerlen, plooit
Om 't levendig albast, en dekt de blanke leden,
't Bezielde marmer, net van boven tot beneden
Op 't kunstigst door natuur gevormt. de borst, half naakt,
Ontdekt twee heuveltjes, sneeuwwit en gansch volmaakt,
Die, door de kracht der liefde en haare vreugd bewogen,
Steeds zwoegen op en neêr. de lonken van haare oogen
Verdoven 't eêl gesteent', dat uit haar vlechten straalt.
Geen Juno, die wel eer, ten wolktroon afgedaalt,
Langs groene velden vloog (als d'oude Dichters loogen)
Met paauweveeren, die, bezaait met Argus oogen,
Haar voerden op 't banket naast Thetis bruidegom:
Noch Pallas, die de kruin van Pelion beklom,
En trok ter feest, daar haar de trouverwanten noodden,
Vertoonden zich zo schoon voor 't oog der Oppergoden.
Ga naar margenoot+Het prachtig troonsieraad, de rykskroon, ryk van glans,
Beschynt haar kruin. zy draagt in d'eene vuist een krans,
| |
[pagina 64]
| |
Door hoofsche Jufferen gevlochten van laurieren,
Om 't zegepralend hoofd van heur gemaal te sieren.
Ze ontgespt de borstplaat van zyn schoudren met haar hand.
Zy licht den blanken helm van 't vorstlyk hoofd, en plant
Ga naar margenoot+De groene zegekroon op
Wilhem Henriks
haaren.
Zy leid hem naar de zaal, gestreelt door schelle snaaren
En klinkend feestmuziek; daar 't prachtig hofbanket
In goude vaten op de tafels word gezet.
Zy vlyd zich aan zyn zy. terwyl de Ridders eeten,
Verzoekt de Koningin zyn krygsbedryf te weeten,
En d'overwinning zelf te hooren uit zyn mond.
De Vorst voldoed haar eisch, en voed haar minnewond
In d'aadren door zyn tong. haar boezem klopt van binnen:
Het hert, door 't oor gestreelt, gevoelt de kracht van 't minnen.
Zo zag men Dido door Eneas krygsverhaal
Van liefde blaaken in Karthagoos ruyme zaal.
De schoone gemaalin valt onvermoeit in 't vraagen,
En Koning
Wilhem
, om haare ooren te behaagen,
Ontvout haar alles 't geen zyn sabel heeft verricht.
't Genoegen van haar hert verklaart zich door 't gezicht.
Heb ik in 't Iersch gewest, zo spreekt de Vorst, gestreden;
Gy hebt dit ryk verplicht aan uwe dapperheden:
Ga naar margenoot+Gy hebt de Fransche vloot, ô moedige Amazoon,
Van deze kust gekeert: gy hebt de Britsche kroon
De rust van kerk en staat, 't gemeene beste, en 't voordeel
Der burgery beschermt door uw beleid en oordeel.
| |
[pagina 65]
| |
Gy hebt meer eer als ik, ô Krygsheldin, bestreên:
Uw oorlogswakkerheid, de vrouwen ongemeen,
(Want mannen zyn alleen tot krygsbedryf geboren)
Zal elks geloof eerlang verrukken onder 't hooren.
U voegt den staf van 't ryk te zwaaijen op den troon,
De legerbyl in 't veld: uw staat- en krygsgeboôn,
Vol wysheid, gaan 't verstand der vrouwen ver te boven.
Ik moet uw diensten, met onze onderdanen, looven.
Verdenk my niet dat ik u streel met vleiery;
Ik spreek van uwe deugd, ô schoone, naar waardy.
Toen 't nootlot my vergunde, ô Held, met u te leeven,
En teikende ons verbond, in 's hemels raad beschreven,
Zegt Koningin Mary, hebt gy myn ziel gevoed
Met wetenschappen, en het vrouwelyk gemoed
Uw staatles ingedrukt: gy toonde my door woorden,
Door redeneeringen, die steets myn hert bekoorden,
Den styl der heerschappye, en hoe men 't volk regeert:
Ik heb van u, myn Prins, al 't geen ik weet, geleert.
Zo spreekt men aan den disch. men vult de nektarschaalen,
Die, schuimende van wyn, met goude boorden praalen.
Men drinkt den voorspoed van het koninklyk geslacht.
Het feestgenootschap scheid in 't midden van den nacht.
De blyde morgenstond, bezaait met purpre roozen,
Begint, na 't zinken van 't gesternte, om hoog te bloozen,
En straalen op 't paleis te schieten van zyn trans.
De voerman van den dag, verschynt met schooner glans
| |
[pagina 66]
| |
Hoogmoedig op zyn kar, om 't zegefeest te vieren.
Men hangt den wapenbuit, de vaanen en banieren,
Den vyand in den stryd ontweldigt, aan den wand
Van Londens wapenzaal. de Leli houd geen stand:
De Britsche Roos verdooft den luister van haar bladen.
De Koning
Wilhem
zit, bestuuwt van hoofsche Raaden,
Gemeente en Edelliên, verheerlykt met de kroon,
Den staf en 't ryksgewaad, verheven op zyn troon.
Ga naar margenoot+Hoort toe, gy Heeren, die my helpt den rykslast schraagen,
'k Heb zaaken van gewigt u heden voor te draagen;
Zo zegt hy. (yder zwygt en luistert naar zyn woord.)
Hoe zeer uw rust, uw heil, uw vryheid my bekoort,
Is elk genoeg bekent. 'k heb, Heeren, maar met schroomen,
Alleen op uw verzoek, den schepter aangenomen:
En zocht my van dien last, doch vruchteloos, t'ontslaan.
Ik heb uw rechten naar vermogen voorgestaan,
En 't binnenlands krakkeel in 't Britsche ryk bevredigt;
Den Godsdienst, door 't geweld mishandelt en beledigt,
Ten tempel uitgejaagt, op 't hooge altaar herstelt.
Ik zeilde om uwe zaak naar Ierland, trok te veld,
En sloeg den vyand aan de Boyne met myn vaanen.
Ik heb veel vestingen, besproeit van burgertraanen,
Uw kerkgenooten, vrygevochten door myn staal.
Nu keere ik uit den stryd te rugge in zegepraal.
Gy ziet wy weder, maar met krygstropeen belaaden.
God sterkte, om uwent wil myn arm: van al myn daaden
| |
[pagina 67]
| |
Komt hem de zege toe; zyn gunst verdient deze eer.
Maar schoon ik op den troon, als overwinnaar, keer,
Wy zyn daarom 't gevaar, ô Ridders, niet te boven:
De nood vereischt noch meer, zo gy my wilt geloven.
Wy stryden met een Vorst, befaamt door oorlogsmagt:
D'ervarentheid gebied dat ik dien vyand acht.
De koning Lodewyk is groot en vol vermogen:
Gy hoort, hoe Duitschland, voor zyn voeten neêrgebogen,
Zyn zegestanders af ziet waaijen van de kruin
Der overheerde wal, en klaagt op 't smookend puin:
Hoe Karels erfgebied, door zo veel oorlogsplaagen
Geslingert, staat ten doel van krygsgeweld of laagen;
Maar bied kloekmoedig door de wapens tegenstand:
Die ruime landstreek grenst dicht aan myn vaderland;
Daar trekt myn Legerhoofd de Fransche benden tegen,
En dient den Landvoogd met zyn oorlogskunde en degen,
Om 't aangevoerde volk van Neêrlands grond te slaan.
Wy hebben, maar met leet, den uitslag klaar verstaan
Van 't jongst gevecht, waar in de bloem der mannen sneefde:
Daar 't nydig krygsgeluk myn wapenen weêrstreefde,
En d'ongelyke magt den vyand sterkte in 't veld;
Schoon Waldeks hoofdgezag, (gelyk 't gerucht ons meld)
Gestyft door dapperheid, de veldpost kloek verweerde;
En Kazimier, myn neef, 't geweld van Vrankryk keerde;
En zo veel helden, lang verheerlykt door hun vlyt,
Zich queeten voor den Staat, als leeuwen, in den stryd.
| |
[pagina 68]
| |
Dit droevig voorval maakt gansch Nederland verlegen.
Nu voegt aen yder in 't byzonder t' overweegen,
Wat diensten dat hy heeft genooten van dien Staat:
Die heeft zich zelf ontbloot van krygsvolk, om uw quaad,
Uw onheil, uw bederf, en slaverny te weeren:
Ik landde met die magt in 't ryk op uw begeeren.
De Nederlander heeft uw rechten met zyn bloed
Bezegelt, en uw kerk behouden door zyn moed.
Nu zucht in hoogen nood de Staat om oorlogslieden.
Gy moet den Batavier, ô Britten, bystant bieden,
Die 't alles waagde voor uw troon- en kerkbelang:
Want Vrankryks Koning zweert, door Neêrlands ondergang,
Door schennis, doorgeweld, en bloeddorst (ons gebleeken
Voor weinig jaaren) zich van uw bedryf te wreeken.
Dat dodelyk besluit, dat opzet moeten wy
Kloekmoedig stuiten, en de rust der burgery,
De zekerheid van 't ryk op 't heil der zeven Staaten
Stantvastig bouwen, en ons dienen van soldaaten.
Wy hebben oorlogsvolk van nooden in den nood:
Te land voor 't leger, en te water voor de vloot.
Wy moeten ons voorzien van schepen, om de stranden.
Van d'een tot d'andre kust te veiligen voor 't landen:
Want Vrankryks watermagt groeit aan van dag tot dag.
Wy moeten Lodewyk het hooge zeegezag
Betwisten, en uw recht beschermen op de baaren.
Ik kan u, Heeren, met een vry gemoed verklaaren;
| |
[pagina 69]
| |
Dat my uw voordeel meer behaagt als 't ryksgebied.
De naam van Koning, noch de kroon bekoortme niet;
Indien ik in dien staat, hoe heerlyk, hoe verheven,
Geen klaare blyken van myn zucht voor 't ryk kan geeven.
Ik zoek my zelven niet, maar uw belang alleen.
Al 't geen ik heden eisch, dat eisch ik voor 't gemeen.
Om dan met grooter ernst het oorlog voort te zetten,
Al d'ondernemingen van Vrankryk te beletten,
En onzen onderdaan te hoeden voor 't geweld;
Is 't nodig, dat gy zoekt naar middelen om geld
Te lichten, en voldoet de schult der legerknaapen:
Want geld in oorlogsnood is 't allersterkste wapen:
Dat moedigt den soldaat, dat wet zyn krygsgeweer,
Dat geeft zyne armen kracht. denkt, Heeren, dat uw eer,
De glori van myn ryk dit eischt van uw gedachten:
Uw overweging moet den staat van 't land betrachten.
't Gevaar, de nood vereischt een spoedig raadbesluit,
D'uitvoering boven al, op dat men 't onheil stuit'.
Veel Prinssen hebben zich in ons belang gewikkelt,
Door liefde tot uw Vorst en zucht voor 't ryk geprikkelt:
Elk houd zich tot uw dienst, ô Britsche Raad, bereid,
En wacht den spoed van 't werk uit uwe wakkerheid.
Laat dan de toestant van onze algemeene zaaken,
ô Ridders, ô Gemeente, uwe ingewanden raaken:
Maakt dat my niets ontbreeke. elk geeve in overvloed:
Dient my naar eisch met geld: ik diene u met myn bloed.
| |
[pagina 70]
| |
Maar om myn raadgesprek, ô Heeren, te besluiten,
Moet ik u noch in 't kort myn ongenoegen uiten.
De leste zeeslag, dien ik hoorde met verdriet,
En my gebootschapt wierde in 't veld, behaagt me niet.
Veel hebben daar zo laf hun' oorlogspligt vergeeten;
Ik moet door uwe hulp d'omstandigheden weeten.
Ik zal niet rusten, maar gebruiken al myn macht,
(De zaak is van gevolg) om die men houd verdacht
Te raaken in 't gemoed. zo word de schult veroordeelt,
Het krygsverzuim gestraft, tot yders lesse en voorbeeld.
Indien men 't quaad niet stuit, noch voorkomt in 't begin,
Zo loopt het spoedig voort, groeit aan en kankert in.
Hier is de glori van den landzaat aan gelegen.
Men moet met rypen raad de zaaken overweegen.
De vierschaar schreeuwt om recht, ziet vriend noch vyand aan,
Maar vonnist naar den eisch. gy hebt myn zin verstaan:
Ik zwyge, en laat de zaak uw yver aanbevolen.
Die heden recht besluit, hoeft morgen niet te doolen.
De kostelyke tyd, verwaarloost, keert nooit weêr.
Waakt op, beschermt uw heil, uw voordeel, en uw eer.
Ga naar margenoot+Na dat de Vorst aldus zyn aanspraak had besloten,
Wierd hy in 't raadvertrek begroet van alle Grooten.
De Britsche Ridderschap, de bloem der burgery
Betuigt haar dankbaarheid: elk roemt zyn heerschappy,
Zyn zucht en yver voor de rust der onderzaaten.
Elk geeft zyn stem om 't heir te sterken met soldaaten,
| |
[pagina 71]
| |
En volk in overvloed te brengen op de been:
Om geld te lichten voor den oorlogsman, en 't geen
De nood vereischt in deez' gevarelyke tyden,
Om met een grooter vloot den vyand te bestryden.
Al 't geen de Koning wil keurt hier de Ryksraad goed.
Ga naar margenoot+Men dankt hem boven al voor 't waagen van zyn bloed,
Voor d'overwinning, met zyn lyfgevaar verkreegen.
Elk looft zyn dapperheid, zyn gunst en 's hemels zegen.
Hoe neemt uw voorspoed aan, gelukkig Albion!
Hoe keert uw ramp in vreugd! hoe zal d'Oranje Zon
Met straalen van geluk uw Britsche Roos beschynen,
De nacht des oorlogs voor dat vredelicht verdwynen,
En 't kerkgeloof, besnoeit door Jakobs vloekverbond,
Zyn wortels meer en meer verspreiden in uw grond!
Hoe zal de welvaart van uwe onderdaanen bloeijen,
De rykdom, door dien gloed gekoestert, weelig groeijen!
Maar gy, ô muiters, die noch dolende en verblind,
Uw eige vryheid haat, en Stuarts dwang bemint,
'k Wensch dat die heldre glans, ô afgedwaalde schaaren,
De mist van dwaasheid in uw zinnen op mag klaaren:
Gy tracht vergeefs den Vorst te stooten van den troon,
En Jakob in zyn plaats te sieren met de kroon:
Het zy uw haatlust werkt door heimelyke listen,
Of vrientschaps valschen schyn, gy zult uw tyd verquisten,
Uw kosten spillen, want de waarheid, snel ter been,
Vervolgt en achterhaalt de logen in 't gemeen.
| |
[pagina 72]
| |
De schrandre Ryksraad waakt voor 't koninklyk vermogen,
Voor
Wilhems
troongezag met meer dan Argus oogen:
Het zy uw boosheid staat door openbaar geweld,
Ten dienst van Jakobs zaak, naar 't kroonrecht van den Held;
Gy slaaft, gy woelt vergeefs als krachtelooze wormen.
Een rot van reuzen tracht den hemel te bestormen,
De magt der Oppergoôn te dwingen: Tifon, trots
Op honderd hoofden, bouwt en stapelt rots op rots,
Maar moet, zo ras Jupyn de bliksemtoorts laat blinken,
Met al zyn muiters in den afgrond nederzinken,
En onder 't stormgevaart versmooren door den slag.
Zo stort hy in een poel van rampen, die 't gezag
Der hooge mogentheid vermeetel durft braveeren.
Maar laat ons tot de zaak van 't ryk, ô Klio, keeren,
Ga naar margenoot+En zien met welk een vlyt de Britsche landzaat draaft,
En voor 't belang der kerke en 't recht der volken slaaft:
Wy zullen, maar met vreugde, elks bezigheid aanschouwen.
Ga naar margenoot+Men sticht'er plaatsen om de kielen op te bouwen,
Scheepstimmerwerven, naar den eisch van 't werk verdeelt.
De wakkre werkman, dien zyn arbeid nooit verveelt,
Ga naar margenoot+Hakt met de byl in 't hout, en klooft de Noordsche boomen,
Om met een waterheir te zwemmen door de stroomen,
En 't zeevolk in den buik te sluiten op de reis.
De houte vesting ryst, gelyk een hofpaleis,
Of hooggebout kasteel, of steenrots uit de baaren.
Het woelt aan allen kant van hygende arbeidsschaaren,
| |
[pagina 73]
| |
Men houwt, men bonst, men klopt op yzer of metaal.
Een ander schildert vlag en wimpel, om, tot praal
Op mast en steng geplant, te waaijen van de schepen.
Men ziet'er die naar boord de zeekortouwen sleepen,
Om 't holle stroomgevaart, de schuilplaats van de dood,
Te vullen met hun vracht. daar voert men kruit en loot,
Kardoezen, kogels, schroot, gevulde handgranaaten,
Pistoolen, muskettons op wagens langs de straaten.
Men leegt de wapenzaal, en 't magazyn van 't land.
Men ryd met ankertou, met kabels, lopend want,
Genaaide zeilen naar de werf der zeekasteelen.
Ga naar margenoot+De werftrom dreunt langs 't land, om 't oor van 't volk te streelen,
Het hert te moedigen, om vry en ongeprest,
Door eigen lust gewekt, voor 't algemeene best,
Ten dienst van 't vaderland, te trekken op de vlooten.
Een ander wil te land zyn oorlogsroem vergrooten,
En tekent op de rol des hopmans, welgemoed
En onbeschroomt, zyn naam. zo groeit de waterstoet,
En landmagt dag op dag door 't klinken van de schyven.
De koning
Wilhem
ziet de wakkre krygsbedryven,
Den yver van zyn volk, de voorzorg van den Raat,
De drift der burgery, en arbeid vroeg en laat
Om door zyn kroongezag de zaaken voort te zetten:
Dat geeft den handel klem, dat kan de geesten wetten,
De krachten van den arm verdubblen onder 't werk:
De lust en yver maakt zelfs krachteloozen sterk,
| |
[pagina 74]
| |
En styft de zenuwen der slaavende arbeidsmannen:
Hoe veel verscheelt de staat der woedende tirannen
Van vroome Vorsten, die, zachtzinnig in 't gebied,
Den burger en zyn rust beminnen! het verdriet
Den onderdaanen nooit op hun bevel te draaven;
Men zietze uit zuivre liefde, uit zucht, uit vrientschap slaaven
Voor 't heil des Konings, dat elk hoog waardeert en schat:
Maar hy, die 't purpre kleed met burgerbloed beklad,
Het recht der volken schend, en, tegens alle wetten,
Den voet tracht op den nek der burgery te zetten,
Word zonder lust gedient, maar slechts uit vreeze en schrik:
Men siddert onder 't juk en beeft elk oogenblik;
Men arbeid, maar met angst, beducht voor dood ofketen;
Daar d'ander zingt en queelt, gerust, en nooit bezeten
Van schromende achterdocht. ô groot verschil! maar gy,
Die dwaas uw zetel bouwt op snode tiranny,
Uw zuil zal storten, door dien grondslag nooit bestendig:
Maar heerschappy, op deugd gegrondvest, staat onendig.
Juich dan, ô Engeland, gelukkig door een Vorst,
Die steets uw heil betracht, en liefkoost in zyn borst!
Volherd in uwen plicht, verloste landgenooten:
Zo blyve uw heiltoneel voor ewig opgeslooten:
Zo werde uw rykstroon nooit gedreigt met ondergang:
Dat wenscht myn Zangheldin, die met haar heldenzang
Uw Koning volgt op 't spoor, en maalt zyne oorlogsdaaden,
Zyn krygskunde, en beleid in 't heerschen, op haar bladen:
| |
[pagina 75]
| |
Die met vermaak uw vlyt en bezigheid aanschout,
Uw deugden looft, waar op de Koning zich betrout.
Ga naar margenoot+Nu ziet men dagelyks gezanten binnen Londen
Verschynen, naar den Teems door Vorsten afgezonden,
Die
Wilhem
op den troon begroeten met ontzag:
Elk offert aan zyn dienst al 't geen zyn staat vermag.
Ga naar margenoot+De Deensche kroon vooral belooft hem hulp te bieden,
Zyn magt te sterken door getal van oorlogslieden,
Indien 't de nood vereischt: zo word aan allen kant
Zyn ryksrecht voorgestaan, de rust van Engeland
Verdedigt, om Europe in deez' verwerde tyden
Voor 't smertende oorlogsjuk van Vrankryk te bevryden.
Ga naar margenoot+Maar bovenal de Staat van 't gansche Nederland
Betuigt hier, door den mond van zynen Afgezant,
De vreugd der Hoofden en de zucht der onderdaanen.
Die Staat, geslingert door een buy van krygsorkaanen,
Gedreigt door 't Fransche zwaard, dat, blinkende uit de schee,
Den band van vrientschap en de burgerlyke vreê
Aan stukken snyd en kerft, doch tegens recht en reden,
Neemt toevlucht tot den Vorst in zo veel zwarigheden,
En smeekt zyn bystant in dien hoogen nood: dat raakt
De koninklyke ziel, die reeds van yver blaakt
Om 't vaderlyk gewest te dienen met zyn leven:
Hy, door verdienste als Hoofd van 't Britsche ryk verheven,
Slaaft wel voor 't voordeel van den landzaat in 't gebiedt,
Maar 't heil van Nederland vergeet zyn vrientschap niet.
| |
[pagina 76]
| |
Hy hoort hoe d'oorlogstoorts, door Vrankryks haat ontstoken,
De dorpen legt in d'asch: hoe Karels velden rooken,
En 't Spaansche Nederland de vonken van dien gloed
Moet lesschen door een stroom van 't burgerlyke bloed:
Hoe Wreetheid, uit haar hol of kerker losgebroken,
De staale kluisters breekt van duizend naare spooken,
En sleeptze van beneên gewapent voor den dag:
Dat onheil deert zyn hert: hy hoort van ver 't geklag,
De naare zuchten der mishandelde onderzaaten:
Hy vreest voor 't vaderland en Neêrlands zeven Staaten,
Nabuuren van 't gewest, daar 't monster, helsch van aart,
Zyn moordbazuinen steekt, en vrou noch kinders spaart,
Maar zwaait den dolk aan 't hoofd der onderaardsche benden.
Die dodelyke maâr, vol rampen en elenden,
Ga naar margenoot+Beweegt den Britschen Vorst, in zulk een hoogen nood,
Naar d'overzeesche kust te zeilen met zyn vloot,
Om 't volk met raad en daad kloekmoedig by te springen,
En 't opgevloekt geweld, eer 't zegepraalt, te dwingen.
Hy treed in 't raadpaleis, en maakt aan 't Parlement,
Den hoogen Raad van 't ryk zyn overtogt bekent.
Elk keurt zyn oogmerk goed, en zweert by Gods altaaren,
Zyn kroonrecht voor den roof des vyands te bewaaren;
De schoone Koningin te dienen met beleid
In 't wigtig ryksgebiedt, terwyl de Koning scheid;
Maar boven al 't verraad, dat Jakobs vrienden stichten,
T'ontdekken, en 't bedrog zyn masker af te lichten.
| |
[pagina 77]
| |
Elk steld zyn goed en bloed voor
Wilhems
zaak te pand.
De rykseed word gestaaft, bezegelt hand aan hand
De Koning maakt terwyl zich vaardig met zyn Grooten,
Met al zyn Edelliên, zyn hoofsche togtgenooten,
Pilaaren, die, al t'zaam tot staatlast opgegroeit,
Den rykstroon schraagen schoon het onweer raast en loeit;
De bloem der Ridderschap, der Hertogen en Graaven,
Verheerlykt door hun moed en ongemeene gaaven;
Ga naar margenoot+Zelf Ormonds Hertog maakt zich tot den togt gereet,
Met Nortfolk, die voor 't recht op 't hooge raadhof zweet,
Met Dorzet, Devonshire, en duizend eedle Heeren;
En hy, wiens kerkgezag de Londenaaren eeren,
De Bisschop, volgt den Vorst; met Bentink, door zyn deugd
Ga naar margenoot+De gunst des Konings waard; en Ouwerkerk, de vreugd
En luister van zyn stam, uit Nassausch bloed gesproten.
Elk munt op 't prachtigst uit. de jonge Britsche loten,
Beroemde telgen van den vaderlyken stam,
Wier deugd, als dierbaar goud, geloutert door de vlam
Des oorlogs, heerlyk schynt, en flikkert uit hunne oogen,
Verzoeken, voor den voet des Konings neêrgebogen,
Zyn gunst, om neffens hem te zeilen van de kust:
Elk pronkt in 't hofgewaad, op 't sierlykst uitgerust.
Elk groet zyn minnares, en plukt voor 't lest de roozen
Van haar albaste wang: de hoofsche juffers bloozen,
Of 't aangezigt verbleekt op 't scheiden van den vriend,
Die wel haar schoonheid eert, maar ook zyn Koning dient.
| |
[pagina 78]
| |
Zo streelt de Vorst zyn lief, de roem der Koninginnen,
Her voorwerp, al de lust van zyn verliefde zinnen.
Ga naar margenoot+Maria kust haar Heer, en zegt: vaar wel myn Prins,
Myn lief, myn Troongenoot, trek hene, ik zoek geensins,
Nu gy naar Neêrland zeilt, uw opzet om te stooten:
Ik min dien vroomen Staat en al zyn landgenooten;
Hun vrientschap staat noch versch geschreven in myn hert:
Hun rust bekoort myn ziel: hun onrust baart my smert.
Verdedig burgerrecht en vryheid door uw standers,
Bescherm den tempel en uw trouwe vaderlanders,
En 't zuivre kruisaltaar, door Jesus bloed gewijdt:
Verydel 't oogmerk van den vyand, die, door spyt
Gezwollen, 't heiligdom des Heilands durft belaagen;
Ja keer in zulk een staat op uwen zegewagen
Naar Londens hofpaleis; dan zal ik, wel gemoed,
Vervrolykt door uw komste, omsingelt met een stoet
Van hoofsche jufferen, met fluiten en schalmeien,
En streelend feestmuziek, u naar den troon geleien.
Wy zullen onderwyl door zuchten, door gebeên
En heilig koorgezang, met neêrgeboge leên
Voor 't brandende offervuur in Godgewyde kerken,
Den voorspoed van uw togt steets zoeken uit te werken.
Zo spreekt de Ryksvorstin. de Koning drukt haar mond,
Terwyl een zuivre vlam zyne ingewanden wond,
En blaakt de groote ziel: hy wil, maar kan niet scheiden.
Ga naar margenoot+De mannen werken om den toestel te bereiden.
| |
[pagina 79]
| |
Ga naar margenoot+De schepen zeilen door den Teemsstroom met hun vracht.
Al 't geen de reis vereischt word naar de kust gebracht,
De ryksvloot toege voert met volgel de sloepen.
Vorst
Wilhem
ryd naar zee. de Britsche burgers roepen,
En schreeuwen overluit: Vaar wel, ô wettig Heer,
Vecht voor den nagebuur, en keer verwinnaar weêr.
De huizen loopen leeg; daar kinders, mans en vrouwen,
Begeerig om 't vertrek des Konings aan te schouwen,
De grimmelende straat betreden in 't gewoel.
Zelf d'oude gryzaart kruipt op krukken van zyn stoel,
En voegt zich by 't gedrang met loome en manke schreden.
Veel' volgen zelfs naar strand, om hun genegentheden
Te toonen aan den Vorst. daar vliegt de bootsgezel.
Hier toont matroos zyn vlyt, en klimt gezwind en snel
Langs touwen in de mast, om 't zeildoek vast te binden.
Ga naar margenoot+De Britsche Koning naakt den oever met zyn vrinden,
En prachtig hofgezin. de ryksvloot steekt in zee.
De Windvoogd blaast in 't zeil, en 't oog verliest de ree.
Ga naar margenoot+'t Was winter als de Vorst den togt had voorgenomen:
Dan buldert Eolus, en geesselt Nereus stroomen
Met onweerbuijen, dat de zeegolf schuimt en bruist,
En schokt de watervest, daarze op de baaren kruist.
De norsse gryzaart bonst de bergspelonken open,
En slaakt de muiters, die de zeekasteelen sloopen,
Wanneer zyn gramschap raast. de holle waterrots,
Geslingert, ryst of daalt door 't felle zeegeklots.
| |
[pagina 80]
| |
Dan stort de Noordewind, door 't zinken van zyn veder,
Met ysselyk geloey, op 't zwalpend pekel neder:
Hy roert het water om, en jaagt de zee, verwoed,
Op strand of steenklip aan. die zwaare tegenspoed
Bestryd den Britschen Vorst, in 't zeilen op de baaren,
Gelyk Anchises zoon, gezolt door zeegevaaren.
Ga naar margenoot+Maar d'Opperkoning, die voor
Wilhems
leven waakt,
Gezeten op zyn troon, die van saffieren blaakt,
En dierbaar diamant, vol schitterende glanssen,
Van d'englewacht bestuuwt, ziet neder uit de transsen
Van 't heilig hofpaleis, terwyl de wind zo fel
Ga naar margenoot+Den vroomen Held bestormt: hy spreekt tot Michaël,
Zyn bode, en opperhoofd der hemelsche staffieren.
Gy moet van stonden aan op vlugge pennen zwieren,
En zweeven door de lucht, myn Michaël, vlieg heen,
Schiet straks uw vlerken aan, daal vaardig naar beneên:
Myn zoon, myn lieveling zwerft op d'ontroerde plassen,
Bescherm den Koning, eer de stormen hem verrassen;
Eer 't opgezwollen zout hem en zyn waterstoet,
De bloem van 't ryk verslinde, en dompele in den vloed.
Gy zult hem door myn magt een trouwe leidsman strekken,
En met een hemelwacht van Cherubynen dekken,
Ja voeren op uw wiek den Held naar Nederland,
Den Staat, daar 't heilig vuur op myne altaaren brand,
Waar voor zyn vroomheid slaaft: gy hebt hem steeds voor dezen,
Uw gunst, ô Michaël, door myn gezag beweezen,
| |
[pagina 81]
| |
Voor waterstorm, voor vuur, voor loot, en oorlogszwaard,
Of't geen zyn leven dreigde, op 't hoog bevel, bewaart.
Ik wil door zynen arm myn tempelkooren stichten:
Zyn yver strekt een zuil, waar voor 't geweld zal zwichten
Van hem, die redeloos myne uitverkore Bruid
Schoffeert, en na dien hoon in staale banden sluit:
Die 't heiligdom verwoest door kerkgeweldenaaren,
En vrolyk danst op d'asch van myn verbrandde altaaren.
Gy moet myn gunstgenoot geleiden naar de ree.
Maar als gy d'oevers naakt van Neêrland, zal de zee,
Geslingert door 't gedruis der felle Noordsche buijen,
De schots van 't blinkende ys als hooge bergen kruijen:
Ik wil voor al myn vriend behouden in dien nood,
Als hy door nevels dryft, en waggelt in zyn boot.
Zo spreekt de Majesteit, die 't al beheerscht, hier boven.
De Kooren juichen voor den oppertroon, en looven
Ga naar margenoot+De goddelyke gunst. Gods hoftrouwant streeft voort,
Op 't steeken der bazuin, uit 's hemels ruime poort,
Met duizend Engelen, getrouwe en dienstbre zielen.
Een heilig licht beschynt de koninklyke kielen,
Zo ras de hemelwacht, die voor den Koning waakt,
D'ontroerde golven, daar de ryksvloot dwaalt, genaakt.
Ga naar margenoot+Vorst Michaël bestraft de winden, streelt de stroomen,
In 't bruizen, met zyn staf, om 't woeden in te toomen,
't Geweld te breeken, en den onverschrokken Held,
Wiens moed geen water schroomt, noch vuur in 't oorlogsveld,
| |
[pagina 82]
| |
Te voeren naar de kust, op 't goddelyk behagen.
Ga naar margenoot+Zo krygt de zeegezel, geschokt door wintervlaagen,
Den strandberg in 't gezigt, maar word door 't ys gestuit,
Dat aan den oever dryft. de braave Vorst besluit
Van boord te stappen, en, in 't midden der gevaaren,
Door kracht van riemen 't ys te breeken op de baaren.
De trousten volgen in de boot. een dikke damp,
Een nevel dekt de lucht, en baart weêr ramp op ramp,
Terwyl de zeeman roeit. men ziet de zonnestraalen,
Ontluistert door de mist, bedroeft in 't pekel daalen.
De druppels druipen van God Febus pruik in zee.
De bruine nacht verschynt, maar voert geen sterren meê,
Noch hemellichten, die den vaalen nachtrok sieren.
Zo doolt het Licht der kerke aan 't strand der Batavieren
In 't duister door den vloed: maar 't hemelheir geleid
Na zo veel zwarigheên, door Gods voorzienigheid,
De boot door ys en mist behouden aan de stranden;
Daar
Wilhem Henrik
en zyn rampgenooten landen.
Ga naar margenoot+Hier staat een boumans hut, een arm en slecht gebou,
Daar treed de Koning in, doornat en styf van kou.
De huiswaerd sprokkelt hout en spaanders by de wegen,
En legt zyn dragt aan 't vuur, tot
Wilhems
dienst genegen.
Hier draagt geen gulde stoel het lichhaam van den Vorst;
Maar slechts een oude bank, vergaan en vuil bemorst,
Vernoegt den Troonmonarch in 't droogen van zyn leden.
Men ziet geen wandtapyt, noch hoofsche kostlykheden,
| |
[pagina 83]
| |
Maar kouter, schup en spa. hier word geen hofbanket,
Maar boere mondkost, op den manken disch gezet
In houte nappen, door den ouderdom versleten.
Zo zag men God Merkuur met Jupiter gezeten,
Al spyzende, onder 't dak van Baucis, door haar man
Met riet en stro gedekt: die geeft al wat zy kan,
Schaft moes voor Goden in gebrokene aarde vaten,
In steene schotelen, en 't smaakt hun boven maaten.
Ga naar margenoot+De Koning
Wilhem
dankt den landman als hy scheid:
De blyde tyding van zyn overkomst verspreid
Zich straks door 't gansche land, en brengt aan alle kanten
Den burger op de been. de troep der lyftrouwanten,
Voor af gezonden, rent den Troonvoogd in 't gemoet.
Geleerde Zusters, die myn heldenveder voed
Met stroomen uit de bron van Helikon; Godinnen,
Die door uw zangen streelt God Febus oor en zinnen,
Begunstigt hier myn toon, op dat ik recht verhaal
't Gejuich der burgerye, en Hollands zegepraal.
Eynde van het zesde Boek. |
|