Wordingen. Een cyclus van liefde en vertrouwen

[p. 203]

III
Duitschland

Hebt ge erger dan wij andren gezondigd,
dat God u beproeft met zoo wreede pijn?
Uw dichter heeft, haast voor een eeuw, verkondigd:
‘onze omwenteling zal zeer grondig zijn.’
Maar ook bij hem was vader der gedachte
de wensch: zijn profetie werd niet vervuld:
gij tradt d' omwentling binnen, een ontkrachte.
Ja, Marianne heeft ook voor u onthuld
haar grootschen wil, haar blik vol vlammend leven,
haar helle lach, waarin de toekomst zingt,
maar gij kondt haar niet aanzien zonder beven
en toen zij riep, hebt ge haar niet geringd.
Ge weekt terug. Slechts enkele bezielden
kwamen tot haar. Van haar hebben gegruwd
uw leiders, die voor het verleden knielden
en die gij volgdet, uitgeput, verschuwd.

Kleinmoedige twijfelaars bevende vragen
zich af ‘maar o, wat komt daarna’,
alsof de God die heeft omhoog gedragen
de vastelanden en in zijn gena
uit oerslijm heel het wonderrijke leven
te voorschijn riep, niet ook in zijn gena
menschenzaad de aarde heeft ingedreven,
dat eens ontkiemt. Oogst zonder wederga
zal verrijzen uit die gekneusde zaden:
het is alles nog pas in het begin,
maar reeds omgordt een geslacht met gewaden
zich van standvastigheid en broedermin.

Dit geslacht heeft zoo mateloos geleden
dat het des lijdens zin leerde verstaan;
zonder te weten, is het in de schreden
van den Man-van-Smarten gegaan;
zonder te weten, zonder te bevroeden
liet het zich vastnagelen aan het kruis;
gebeukt, verhavend, onuitspreeklijk moede...

[p. 204]

 

Wat zwierf het ver weg van het Vaderhuis,

 

hoe moeilijk is de weg terug te vinden

 

voor wie als kindren leerden ‘het verstand

 

wijst ons den weg’, blinden geleid door blinden,

 

die God verjoegen uit hun geestesland...

 

En onder het kruis wacht ge: één diepe wonde,

 

Mater Dolorosa, uw doorkorven hart...

 

Toen de jongeren in de avondstonde

 

uw Zoon afnamen - de hemel was zwart - toen

 

stond ge daar met de andere vrouwen,

 

die hadden ook zoo teeder Hem bemind,

 

toen mocht onder tranen ge aanschouwen

 

het bloedend lijk van uw Goddelijk Kind,

 

toen hebt ge Hem ontvangen in uw armen

 

en voor het laatst gekoesterd in uw schoot,

 

toen voeldet gij het Goddelijk Erbarmen,

 

stralenkrans weven om Zijn marteldood.

 

 

 

Maar déze moeders, zij hebben gevonden

 

hun zonen van een lijkwa dicht omspeld;

 

naast nauwe kist van ruwe planken stonden

 

misschien de beulen, die met wreed geweld

 

hem doodden; die met lange martelingen

 

hebben gemaakt zijn lijf, eens gaaf en schoon,

 

een beursche vrucht... Deze moeders vingen

 

niet in hun armen op hun dooden zoon. -

 

 

 

Lijkenhuis van het concentratiekamp...

 

open sprong een deur in den valen morgen:

 

daar lag hij, 't lijf door nauwe wâ verborgen.

 

Van buiten kwam het donkere gestamp

 

van vele voeten, die op maat bewogen:

 

voor gevangnen begint de arbeid vroeg.

 

Even schitterde iets in der moeder oogen:

 

‘Goddank: nu ben je vrij van dat gezwoeg.

 

De vuile woorden, de stompen en slagen,

 

mijn jongen, ze doen je niet langer pijn.’

[p. 205]

 

Even trilde zij en de beulen zagen

 

nòg scherper toe: men moet voorzichtig zijn.

 

Maar zij hernam zich: onbeweeglijk staarde

 

zij naar 't smalle ingezonken gelaat,

 

zoo ganschelijk ontzweefd aan deze aarde,

 

en vol vreemde rust... In zijn laatsten staat

 

ligt zoo een heilige. 't Was of zijn vrede

 

wegspoelde van haar hart de bitterheid;

 

(sedert zij hem, o hoe lang al geleden,

 

gevangen namen, had zij niet geschreid).

 

Zij hadden geleerd elkaar zonder woorden

 

te begrijpen. Haar ziel sprak tot hem: ‘Hans,

 

hier ben ik’... (Was het zingen, dat zij hoorde?

 

Trilde rondom dat bloedloos hoofd een krans

 

van stralen?) ‘Hans, wij hebben saam gevonden

 

den weg... Ik ga hem verder, jij bent vrij.

 

Onze triomf zal in geen schepsel schenden

 

den mensch. De beulen zijn rampzaliger dan wij.

 

In mijn hart zal ik alles goed bewaren,

 

mijn lieve jongen, Hans.’ Toen zeeg zij neer.

 

Men ving haar op, zeer zacht. De beulen waren

 

één oogenblik verlost uit hellesfeer.