Wordingen. Een cyclus van liefde en vertrouwen

[p. 117]

XI

Een man duikt op: wilsspanning heel zijn wezen.
Uit diepe watren komt hij opgerezen.
Zijn wil is geen minuut ooit afgedwaald:
hij strijdt, vanzelf, zooals men ademhaalt.

‘De donkre scharen die als dieren leefden,
onbewust van hun hooge menschlijk zijn
en voor den meester slaafs en angstig beefden
als zijn zweep suisde, gevangen in pijn

van 't lichaam of in stompe lichaamsvreugde; -
ik heb z' aan dien verachtelijken staat
ontrukt, 'k heb hun, wien niets menschelijks heugde,
menschlijk streven gegrift in 't grauw gelaat.

In hunne harten, die woestijnen waren,
zaaide ik begeerten, hoogre dan van 't beest;
ik ben nog nooit zoo trotsch en blij geweest,
als toen die opgroeiden, dicht veld van aren.

Want begeerteloos zijn of enkel lage en
arme begeerten kennen, het houdt tam-
gedwee den mensch, 'k blies áan begeertevlam
in hen, die zet de kim der grauwe dagen

in gloed; 'k riep in die doode harten wakker
het edelste gevoel, dat de mensch kent:
ik heb ze elkanderen toegewend
in kameraadschap, trouw van maat aan makker.

In trouw, in toewijding, niet om te dragen
saam 't doffe leed der onderworpenheid,
maar om elkaar te steunen in den strijd
en na geen nederlaag meer te versagen.

Ik leerde hun in broederlijk vertrouwen
elke' arbeidsmakker tegemoet te gaan,

[p. 118]

 

over heel d' aarde één bolwerk te bouwen

 

voor de ontrechten. En den leugenwaan

 

 

 

scheurde ik stuk, die hen aan meesters bond,

 

omdat die met hen van één volk afstamden.

 

O duizendmaal duizend malen ramde

 

ik dien noodlottigen waan: een afgrond

 

 

 

leerde ik hun tusschen de heeren grave' en

 

zichzelf. Onvermoeid groef ik mede. Nog

 

poogden de valschen, die hun hinderlagen

 

spanden, de kloof te dempen met bedrog,

 

 

 

maar het leven zèlf groef aan onze zijde

 

en het groef snel: eer d' eeuw was uitgestormd,

 

hadden d' ontrechten, willend, strevend, strijdend,

 

tot een zelfstandig leger zich gevormd.

 

 

 

Neen, nog lang niet over geheel de aarde:

 

met misleiding werd telkens weer gedempt

 

de kloof, met waandenkbeelden aangeplempt

 

de vaste grond van onze levenswaarden.

 

 

 

Maar in één rijk niet. En toen historie

 

ons toewierp het gerijpte oogenblik,

 

leerde de vijand kennen in zijn glorie

 

mijn Meester met den doordringenden blik.

 

 

 

Dat wat verworteld was met de gedachte

 

droeg vrucht nu rijklijk in 't veld van de daad.

 

D' Idee greep massa's aan, verwekte krachten

 

in vleesch, geweldig: zij wierpen den staat

 

 

 

der verdrukkers omver. Hun wilde driften

 

leidden w' in 't stroombed van gemeenschapsleve' en

 

arbeid voor haar. Ja: er was weerstand. Even.

 

Maar het gelukte. Als met gouden stiften

[p. 119]

 

dreven w' in die primitieve breinen

 

en harten 't beeld der nieuwe maatschappij,

 

hielpen hen, zich door arbeid te verreinen

 

van sleurzucht, traagheid, beestge lusten. Wij

 

 

 

bouwen een gemeenschap van vrije menschen

 

dóór dwang. Niet allen verstaan onze taal:

 

dat eischt geslachten. Maar in wereldzaal

 

zal bloem van dezen wil nooit weer verflensen

 

 

 

en in de vlammen, die dra, morgen, stijgen,

 

als één brand de murwe wereld verteert

 

in de dreuning na 't onheilzwangre zwijgen,

 

is het mijn wil, die wederkeert.’