Sonnetten en verzen in terzinen geschreven

[p. 60]

In de volgende verzen zal ik spreken over het wezen van de menschelijke ziel, hoe zij geneigd is tot Deugd,
hoe door liefde tot Wijsheid haar geluk bestendigd wordt, de Wijze, gelukzalig, en anderen een Zegen leeft.

[p. 61]

Over de volkomenheid, die de mensch kan bereiken.

[p. 62]

Waarin gezegd wordt welke gronden mij leidden tot het maken van dit gedicht.

Ik heb de menschen 't liefst van de enkel-dingen
want ze komen meer overeen met mij
dan alle and're wijzen die me omringen.
Daarom maakt, wat hun vreugde geeft, mij blij
en handel ik naar mijn natuur gebiedt
als 'k hun geluk vermeerder en 't getij
van droefheid afkeer, dat het van hen vliedt.
Maar hoe volbreng ik, wat ik zoo omschrijf?
Dit is de weg, die hiertoe mijn hart ziet:
dat ik voor hen wat mij verblijdt beschrijf
met woorden, waar de helderheid uit straalt
van de vreugde, waarin ìk zelf verblijf. -
De mensch heeft lief, zooals hij ademhaalt
maar 'k reken dit als de oorzaak van zijn lijden
dat hij in 't richten van de liefde faalt.
Want niet alle dingen zijn hem bescheiden
tot voedsel voor zijn hart: nakomend leed
hecht zich aan vele, als aan roem 't benijden.
En daarom wil ik spreken, want ik weet
welk ding vóór allen hem die het liefheeft
met onvergankelijke vreugd bekleedt. -
Iedere ontroering, waar het hart van beeft

[p. 63]

 

wordt alleen door een sterkere overwonnen

 

zooals een ster door een die méér licht geeft,

 

alle sterren door maan, en maan door zonne:

 

uit kracht dier waarheid die mijn hart inzoog

 

heb ik mij op wat lief'lijkst is bezonnen

 

om het te stellen voor der menschen oog.

 

Dan zal een nieuwe liefde heller schijnen

 

voor hen dan de oude die hun hart bewoog

 

en deze verbleekende doen verdwijnen.

 

Want wie poogt er 't mindere te behouden

 

wanneer hij volgen kan en tot het zijne

 

het schoonste maken wat hij ooit aanschouwde?

 

En welk man leeft er, die niet blij verlaat

 

de zachte moeder, zijner jeugd vertrouwde

 

maar die nu twijf'lend bij zijn wezen staat

 

voor de liefste, waarvan hij zeker weet

 

dat haar hart met het zijne één rythme slaat?

 

Zoo zal elk mensch, die tot erkenning schreed

 

van wat te lieven volste vreugd voorspelt

 

dat vaster vatten, dat hij ooit iets deed

 

met armen, waarin liefde sterker zwelt. -

 

Zoo heb ik dan mijn doel en ook de wijze

 

waarop ik het bereiken wil vermeld

 

en kan mij thans opmaken tot de reize,

 

maar één bezorgdheid maakt mij nog bevreesd

 

om in die zee van gronden en bewijzen

[p. 64]

 

het scherpe roer te wenden van mijn geest.

 

Aan alle beroeringen, die troebleerden

 

eendrachtige overtuiging, droeg het meest

 

het niet-begrijpen schuld 'k meen het verkeerde

 

verstaan van de woorden, die denken hing,

 

om de begrippen die het zelf formeerde;

 

omdat die niet voor allen zijn één ding

 

maar elk, naar de gesteldheid van zijn wezen

 

een andre uitdrukking van hun oog opving.

 

Daarom bid ik, dat geen van die mij lezen

 

mijn woorden aan zijn beschouwing verbindt

 

maar elk den zin aanvaard', dien ik voel wezen.

 

Dan zal geen woordgetwist zich mengen in 't

 

geluk van hen die zich met mij bewegen

 

tot de rustige vaart die thans begint. -

 

Gaat dan uit, mijn woorden, en weest tot zegen.