Fabel
Wat betekent het Systeem? Hoe komt men in het Systeem terecht? Carmiggelt zei het: door zich te specialiseren, door een ‘beroepsmens’ te worden, een bode, een kelner. Is het dezelfde gedachtengang die Vestdijk ertoe brengt in de kelner (‘De kellner en de levenden’) een afgezant van de Dood te zien? De kelner die de mens de illusie geeft dat hij eet. Maar hij eet niet, hij wordt gespijzigd; hij wordt ritueel vetgemest om op het altaar van Huitzilopochtli, de god van het Systeem, geofferd te worden. Geen vierde zien maar een bioscoop; geen bioscoop maar een thanatoscoop: schimmen in de grot van Plato-Lumière: Plato die de mensen op een dieet van Ideeën zet en de dichters, die grote eters, uit zijn staat verbant. - Kan men aan het specialisme dat leven heet en dood is ontkomen? Hier doet zich de bekoring van de moederlijke oergrond gelden: de oorspronkelijke Chaos, de vormloze Oceaan waar alle vormen, alle specialismen uit voortkomen. Zo men de ‘ene vorm’ niet terugwint, het vormloze Ene maakt in ieder geval een einde aan alle verkaveling; en zo het Ene geen vorm is, het is een formidabele Macht: bevat het niet in potentie alle vormen, alle specialismen? Ik ben Christus, zegt de ongespecialiseerde mens; maar hij is een Christus zonder gezicht, hij is een blinde explosie. Don Juan heeft evenmin een gezicht, hij is een trust, een naamloze vennootschap; ook hij kan met zijn geaccumuleerde erotische energie wonderen verrichten: en het zijn misschien hoogst poëtische wonderen, maar even gratuit als poëtisch: het zijn eigenlijk goocheltoeren. Soms verschuilt zich de bekoring van de moederlijke Oergrond achter een intellectueel masker: de dilettant, de eeuwigbeschikbare mens, de relativist die van alle kanten alle kanten ziet. Of ook de intellectualist pur sang, die leeft van ‘ideeën’, ‘hersenvoedsel’. Maar eenzijdig hersenvoedsel geeft een slecht gebit; en wanneer men de werkelijkheid zelf niet meer kauwen kan, wòrdt men gegeten. Zo ziet zich de moderne mens (misschien met een griezel van wellust, de masochist) als een Münchhausen tussen twee Muilen geplaatst: de Muil van het Systeem en de Muil van de Oergrond.
Auteursrechtelijk beschermd