Eglentiers poëtens borst-weringh
(1619)–Theodoor Rodenburg–
Auteursrechtvrij
[pagina 305]
| |
Bruylofts-Eer-dicht,
| |
[pagina 306]
| |
Des werelds loose mom, die immer schalcklyck speelden
Op 't boertighe Toonneel, in wulpse vleyery,
Vol grill'ghe kueren van ziels-vleckinghs-tovery,
En kluchticheydens schicht, vol bittere na-smaken.
VVeet ghy wat d'Echte is? u zelven te verzaken,
En leveren uw' zelven gantschlyck aen uw Bruydt.
Weet ghy wat dat het woordt van Echte recht beduydt?
't Is rechte, rechte is 't, voor rechte moet ghy 't achten,
Want doet ghy recht aen heur, recht mooght ghy weer verwachten,
Dit achten zomm'ghen swaer, en lijckwel is't zo niet,
Vermits dat de gheboden Christi zijn zeer lichte,
Hoewel dat velen hebben andere inzichten.
Godt zelven zeyt, myn last is licht, myn juck is zoet,
Is hy de waerheyt zelfs, dit waerheyt wezen moet.
Doch op dat wy grondvaster dit gheloof verstercken,
Dat Christi wet is licht, laet ons voort eerst aenmercken
Hoe dat Godts wets instellingh daerom is ghedaen,
Ga naar margenoot+Op dat wy zouden Godes wil daer door verstaen,
En door 't verstaen oock doen, en laeten 't niet verdrieten,
Op dat wy door ghenade zielens heyl ghenieten.
Van 't middelst' zal ick spreken eerst, daer nae van't slot,
Te weten, van 't volbrenghen zijns Godlyck ghebot,
Maer dit bestaet alleen niet in't doen zijns ghebieden,
Dan in 't gheen hy verbood oock gheenzins en gheschiede.
In yeder menschens doent' een eyndt en meeningh leyt,
VVaerom men 't laet of doet, want in't ghemeen men zeyt
Dat niemant yets en doet of't is uyt yets gherezen:
Desgh'lijckx heeft doen en laeten tweederleye wezen,
Te weten, 't eene licht ghelyck het ander swaer,
't Gheen licht is dat bestaet oock in twee saken, daer
De een af is een spoedelycke lusts na haecken,
Om door 'tverkrijghen vruchtbaer ons begeert' te maken,
| |
[pagina 307]
| |
En d'ander een bevindtlycke vervullingh wis,
Van 't gheene daer men nae begeerelycke is.
Des menschens valsche waen acht vaek het licht beswaerlijk,
En 't swaer voor licht, maer laes! helaes! zy dwalen waerlijk.
Goods wet zy achten swaer, en is licht uyt natuer,
Zo wy ons laeten leyden door de redens-stuer.
Door Salomon wy immer duydelijcken leeren,
Hoe dat de ziel verheught vervullende 't begheeren.Ga naar margenoot+
Nu is in die volbrengingh van des Heeren wet,
Vervullinghe van ons begheertens doel ghezet,
Dat is 't verkrijghen van all' 't gun wy moghen wenschen,
En Godt beloofden aen zijn wette-houders-menschen.
Zeyt Godt niet zelven zo ghy mijn bevelen doet,Ga naar margenoot+
En in mijn weghen wandelt, dat u alle spoet
En heyl ghewerden zal? wie is 't die 't u beloofden?
Is 't niet den hooghen God? dien Godt die wy gheloofdenGa naar margenoot+
En zelfs de waerheyt is, zo zyn wy zeker dan
Dat dat beloofde heyl ons oock niet missen kan,
Want nimmer kunnen wy zo graegh'lijck daer na streven,
Of noch is God veel graegher ons dat heyl te gheven.
Hoe kan't dan vallen swaer te volghen zijn ghebien?
Wy ziende wat ghenade dat ons zal gheschien:
Wy ziende watten glory dat ons zal ghenaken
Als God ons erfghenamen zal in d'Hemel maken
Alleenlijck door ghenade, en verdienste niet.
Heer Bruyd'gom en Vrou-bruydt, zo ghy te recht beziet
Wat loon dat God beloofden mild'lijck aende zijnen,
Zo zal u Christi wet niet swaer, maer lichte schijnen:
Zijn juck zal u zijn zoet, ghelijck hy zelfs verklaert,
Vermits zijn last is licht, en zijn wet niet beswaert.
Doch zommighen die mogen onverstandich zeggen,
Hoe onder Godes wettens onderhoudingh legghen
Veel moeylijckheyden die wy lyden op de aerdt,
| |
[pagina 308]
| |
En hoe dat dit verdriet niet werdt ghe-evenaert
Met zijn beloningh voor wy inden Hemel komen.
Helaes, hoe onverstandich zijn zy inghenomen!
Niet denckend' eens onz' loon 't geen God aen ons besteedt,
Een millioen wer'lds last veer over-weghen deedt:
Is't loon dan grooter, uyt genaed', als wy verwachten,
Hoe kanmen Godes wet dan pynelijcke achten?
Heer Bruyd'gom heught u wel, hoe dat ghy eertijdts placht
Te swermen in het doncker vande duyster nacht?
Ia haghel, storm noch windt u nimmer kost verdrieten,
Alleenlijck door inbeeldingh om in't eyndt te gh'nieten
Weer-liefdens-loon: ja wist wat loon liefd geven zou,
Alleenlijck dat uw lief mocht werden uwe Vrouw.
Wat hebt ghy al verdriet om deze hoop gheleden?
Wat bruyckten ghy gesmeeck? wat bruyckten ghy gebeden?
Niet wasser 't gheen ghy willich om heur niet en deed.
De quel scheen u gheen quel, het leedt was u geen leed:
Het bitter droeght ghy gaeren om het zoet te smaeken,
En eyndelijck aen uw' verwachte vreughd te gh'raeken:
VVaer over 't swaer was licht, en 't bitter was u zoet.
VVas 't zo? onmogh'lijck is't 't Godvreezende gemoedt,
De wetten Godes swaer oft' pijnlijck kunnen wezen:
VVant alle arbeydt die uyt liefde is gherezen,
Treckt vreughde uyt verdriet, en zoetheyt uyt het zuur,
Zo dat de wetten Godes eyghenschaps natuur
Licht en niet pijnlijck zijn, zo wie met ernste haken,
Dat Gods ghenade wil hun zielen heylich maken.
Dus leeft doch wett'lijck beyd' in uw gheschickte Echt,
Zo gheeft ghy God het zijn, en geeft de Echt heur recht.
Het geen uw' vriendt u raedt, en 't geen uyt liefd hy zeyden,
Dat g'raeckt u zelven meest, het voordel treckt ghy beyden.
Mits elck staet voor zich zelfs, en niemant voor een aer:
VVant God elck een belast zijn eyghen ziels bewaer.
| |
[pagina 309]
| |
Ziels-heyl heeft geen ghezel, noch in onheyl noch plagen,
VVant yder een die moet zijn eyghen packxken dragen.
Zo ghy nu beyde tracht te leven in het spoor
Der Echtens recht (waer toe God beyde u verkoor)
Kiest dan voor uw ziels-mick uw Echts-recht te bewaren,
Op dat ghy d'hoogste schatten door deughd moogt vergaren.
't Aenvaerden vande Echt had immer zoet begin,
VVant nimmermeer en isser Echte zonder min,
Maer dickwils zonder liefd', ghelijck wy zien ghebeuren:
Doch zonder twijffel volght hier na een lastich treuren,
Als vleesche-lustens-graeght ons tot de Echte port,
VVant aen de Echte dan het alderbeste schort:
Het best, ick zegh het best, de liefde wil ick zeggen:
VVant als de herten niet aen liefdens Kabel leggen
Geanckert, geeft de Echt Echts-recht zeer licht de slip,
En morzelt gantsch tot niet, gelijck 't Schip op de klip
Versneuvelt onverziens door d'alderminste vlagen,
Zo werdt de Echte dan verkeert in woeste plagen:
Want gh'lyck de Echt is heylich alsmen die bruyckt wel,
Zo wordt zy door misbruyck een nickerlijcke hel.
Zo goed 't Echts goedt niet is, hoe recht wy d'Echt bewaren,
Of quader is heur quaet, en quell'ker heur beswaeren
Als d'Echte werd misbruyckt, zo dat d'Echts goet oft' quaet,
Alleenlijck in't gebruyck uws zelven gantsch bestaet;
Ghy zelven maeckt de staet door 't woest oft' vroede leven,
Zo dat ghy zelven kunt u luck oft onluck gheven.
'k Zegh vaecken dat een yeder zijn ghelucken maeckt,
Hoewel dit zegghen werdt by zommighen ghelaeckt:
Doch d'oorzaeck dat zy hier mis-seggingh in bevonden,
Gheschiet dat zy mijn meening grondich niet doorgronden,
En waenen dat ick gantsch de schickingh Gods vergeet,
Nochtans waer dat vergheten hertelyck mijn leet:
Want ick zeer vast en wis ghegrondt, ja zeker houwe,
| |
[pagina 310]
| |
Hoe dat de mensch zich zelfs het minst niet mach vertrouwen
Geen goe gedacht hy heeft ten zy het Godt hem geeft,
Die 't anders duydt in groote ketterije sneeft.
Dus waer ick zegh dat elck zijn eyghen luck kan wercken,
Het oordeel treck ick uyt door 't daghelyckx opmercken
Van 't menschelycke leven, 't geen is vol verschil,
VVant wat de een begeert, de ander niet en wil:
Dus yeder treckt zijn lyn nae dat de zinnen neyghen.
VVy zijn ons zelven niet maer onze willens eyghen:
De wijste na de wereld vaecken 't luck meest faelt,
En het ghemeen verstandt dick alderminste dwaelt:
VVaer over dat de spreuck waerachtich werdt bevonnen,
Dat tusschen slecht en vroed het goedt meest is gewonnen.
Het luck eyscht geen gheweldt, 't verstant zy oock veracht,
Dit zietmen, want het luck komt waer men 't niet verwacht.
Doch 't luck wert meest verzuymt zo wy daer wel op letten,
Die hun niet na 't geluck en tijdts vereyschingh zetten.
VVerdt dan het luck verzuymt, zo is mijn zeggen goet,
Hoe dat een yeder zijn ghelucken maken moet.
Nochtans verstae ick wel dat menschen niet vermoghen:
Maer wel vermogen hebben na 't geluck te poghen,
Zo veel menscheyt vermach, zo dat ick zegh voor 't slot,
Die zelfs zich zelven helpt daer wil oock helpen Godt.
VVaer vroedheyt is en deughdt daer is oock Godes zeghen,
VVant Godt is immer tot de zijne meest genegen:
Hoewel dat huydensdaegs de deughde werdt gehaet,
Men ziet nu minst op deughd, maer op d'uytwend'ge staet:
Hoe wel de staet in't minste deel gheen deugd kan maken,
Nochtans zo zietmen ondeugd wel tot staet geraken:
Doch 't is luck inde waen, en voorspoet inde schijn,
Want ick meer acht de deugd en state-loos te zijn,
Als deughdeloos in staet, en zo verstaen 't de wijzen.
Wilt ghy, Heer-Bruydegom, uw' staet op't hooghste ryzen?
| |
[pagina 311]
| |
Zo ryst voor't eerst in deugd, en u ghenoegen laet,
Men eert u om uw' deughd, en niet om uwen staet,
Vermits de deughde heeft ter wereld geen gelijckheyt:
Deughd is van hooger waerd als Cresuslijcke rijckheyt.
Zo uw Elisabet uw deugdens voor-beeld ziet,
En dat zy door uw deughd de echtens recht geniet.
Gheen wenschelijcker luck en zult ghy kunnen wenschen,
Want hooger glory nimmer hebben kunnen menschen,
Als d'Echte Vrouw heur Man om zijne deughden eert,
Mits door de deughd de liefde inde echt vermeert:
Ia uwe Zomers lenten zal ghestadich bloeyen:
Want uw Elisabet in reyne liefd zal groeyen,
Het zy in luck oft ramp, ja 't zy oock hoe het gaet,
Vermits de reyne liefd niet in't gheval bestaet.
Past ghy op uw beroep, stelt teringh na uw' neringh,
Niet wisser isser voor het ongheluckx uytweringh
Als zelfs te maken staet, voor zy het zelven doet,
Want alle doent in't eynd de laste draghen moet.
Zijn uwe winsten kleen, en wilt ghy min verteeren,
Zo zult ghy door 't besparen noch uw staet vermeeren.
Dus vroedzaemlijck bespaert het geen 't geluck u zent,
Vermits het sparen is een zek're wisse rent.
Voor al betracht na rust, na eenzaemheyt, en vrede,
Want waer de vrede is daer is doch Gode mede.
Zo ghy de vrede zoeckt, voorzeker ghy die vindt,
Dus wacht voor all' dat ghy u aen geen stro en bindt:
Want in d'huyshoudingh komt zomtyden wel verander,
Hier in, ghehuwden, moet ghy dulden met malkander.
Laet Zomer blyven Zomer inde winter-vlaegh:
Misnoeght ghy, swijght, en blyft in uw berispingh traegh,
En zoetelijcke straft, waer in uw lief mach falen,
Want gh'lijck de Vrouwen missen kunnen Mannen dwalen.
Een vriendelijck berisp doet vaecken meerder goet
| |
[pagina 312]
| |
Als't bulderend' gheraes van toorens heete bloedt.
De Vroukens, gh'lijck ghy weet, zijn lieve Creatueren,
Al kinckter zomtijdts yets in d'een oft' ander uere:
Heur zoeticheyt behoort by u te zijn ontzien,
Eclipsingh inde Mane moet zomtijdts gheschien,
Op dat heur heldre licht daer na geeft meerder luyster,
Schrickt ghy niet voor de taeningh, want 't licht comt nae 't duyster.
Gelijck Elisabet mijn raedt oock volgen zal,
En nimmer heur ontroeren door des tijdts toe-val,
Maer vrundelijck, en lieflijck heure Zommer vlayen,
Want Vrouws-gesmeeck de Mannens tooren fluckx kan payen.
Doch 't zy hoe dat het zy 't moet al vergheten zijn,
In zoete lommer van Echts eerb're-beds-gordijn;
Waer't stadich Zomer is, want winter zoud vervelen,
Dees Zomer wensch ick Zommer, Zomers vrucht mach teelen.
EYNDE.
Hier mooght ghy zien Poëten-haters, en Rym-kunst-bedillers ofter yets verachtelijcks gepleeght werdt in deze handelinghen, opent u bedillende ooghen, en laet uw berispende onredelycke tonghe vry lasteren, maer meer hoon zult ghy doen aen u zelven, in 't berisp, als aen den Poeet: en om uw noch wezentlijcker te vertoonen de edelheydt der Poëten, over-leeft deze naevolghende Emblemen, ofte Zinne-beelden, op dat ghy zien moocht dat Poësie zo veel vermach door heur vaerskens, als de Plaet-snyders door't graveer-yzer. |
|