Daghregister. Deel 1. 1651-1655

[p. 385]

Bylae I

Extract uijt de dagelijxe aenteeckeninge gehouden bij Schipper Sijmon Pietersz.⁺ Turver 'tsedert sijn vertreck van hier na de Baije van Saldanha, etc., tot dato sijner wederomcomste in dese Taeffelbaij^1..

Den 21 do. Smorgens met den dagh gingen wij t'seijl om onse reijse te vorderen nae de voornoemde baijen, die^2. wint oostelijck met een frisse coelte, op den <dagh?>^3. van den Z.W. met slappe coelte. Tegen den avont quamen wij ten ancker onder het eijlandt Ilha Elisabeth, op 16 vadem wit santgront tusschen 't vaste lant ende het⁺ voors. eijlant, een canonschoot van 't eijlant. Ende was bij Joris Spilbergen alsoo genaemt in den jare 1601^g; wort bij anderen oock wel het Dassen-Eijlant genaemt. Ick voer nae landt; aen lant comende sagen meenichte van dassen waervan wij metter haest 20 van^4. doot sloegen. Wij sagen oock een ongelooffelijck meenichte van robben ende swarte vogels ende peguijns. Wij meenden een groot partije eijers aen boort gebracht te hebben, maer wordt ons van de meewen beleth, die hier oock in groote meenichte mede^5. sijn, die d' eijers opslockten soo ras als de vogels van 't nest vlogen, een wonder om sien. Dit eijlant leijt van de Taeffelbaij omtrent 8 mijlen^6.h, is leegh^7. lant, is aen de west-sij heel vuijl^8.. Die clippen ende rutsen leggen in zee soo ver als men sien can, misschien verder. Men can van hier met claer weer den hoeck van die Caep ende Taeffelbaij gemackelijck sien.

Den 22 do., die wint van den N.N.Westen, stijff topseijl, hol^9. water. Smorgens sondt ick de booth aen lant om een partije eijers te soecken, quamen omtrent middagh wederom met die halve bootsladinge, vertrouwende datter wel 12000 eijers waren, daer 't volck heel blij om was van sulcken vanghst. Wij aten oock van die voors. dassen, die soo smaeckelijck waren dat ick verclaer mijn leven geen beter vlees gegeten te hebben; sijn soo groot als een braetvercken van 6 weecken, ros van haer, kort van beenen. Wij hadden daer een lamsboutjen bij, dat wij aen de Caep geruijlt hadden; was niet halff soo smaeckelijck als de voors. dassen. Savonts

+ Kol. Arch. 3966

1. Die taal, en die kopie, van die joernaal van Turver en Verburgh laat veel te wense oor. Die bewaarde gedeelte van die Daghregister in die Kaapse Argief begin met Turver se joemaal op 7 November, sodat sommige latere moeilikhede deur vergelyking kan opgelos word. Die teks van die NZAT het selde waarde vir vergelykingsdoeleindes. Waar dit waarde het, word dit aangehaal.

2. 'n Kenmerk van Turver se styl is die herhaalde gebruik van die as lidwoord. Dit kom ook by ander skrywers van 17de-eeuse Ndl. seemanstaal dikwels voor, maar meestal vroeg 17de-eeus. Oor hierdie kwessie vgl. Bosman: Afrikaans en Maleis-Portugees, blss. 97-99 en Oor die Ontstaan van Afrikaans, blss. 93, 110-111, waar verdere literatuur aangehaal word.

3. Bedorwe teks. NZAT het hier: ‘de wind oostelyk met eene frissche koelte, op den dag van Z.W. met slappe koelte’. Die bedoeling is blykbaar dat die wind soggens vroeg, ‘smorgens met den dagh’, oostelik was en later, ‘op den dagh’ d.w.s. op die midde van die dag, suidwes. Vgl. o.d. 23 Okt.

+ 88v

g

4. Herhaling van van.

5. ook. Toutologies.

6. d.w.s. ongeveer 40 Engelse myle.

h

7. laag. Vgl. Kloeke: Herkomst, p. 64.

8. vol klippe en rotse.

9. Seemansterm, teenoorgestelde van slecht; dus met diep dale tussen die golwe.

[p. 386]

liep die wint westelijck tot het Z.W. toe; cregen weder opperwal^1.. Snachts die wint Z.Z.Oost langhs de wal; mosten wegh, vermits het holle water.

⁺ Den 23 do. Smorgens hebben wij ons ancker gelicht, gingen weder t'seijl, die wint Z.O., slappe coelte; op den <dagh?>^2. een frisse coelte ende quamen 2 glasen na de middagh in de voors. Baij van Saldanha ten ancker op 5 vadem wit sant. Dese baij leijt omtrent 16 mijlen benoorden de Taeffelbaij off de Caep de Boa Esperance, 7 mijlen benoorden het Dassen-Eijlant ofte Ilha Elisabet. Het is een fraije besloote baij, beschut voor alle winden. Aen de N.sijde witte santstrant, aen die Z.sy steenclippen, rontom berghachtigh, niet seer hoogh. In 't incomen van dese baij leijt een cleijn <eijlant>ⁱ met een blinde clip aen de westsij van 't eijlant; men mach^3. daer aen beijde sijde langhs seijlen. Het cijlant een groot canonschoot gepasseert sijnde, loefft^4. men by een hoeck^j om, oostelijck aen. Men mach^3. dan soo verde inseijlen als men wil. Het scheijnt dan offer een voert^5. op loopt van 4 à 5 mijlen, oostelijck aen, ende lijckt geen baij te wesen maer een besloten water ofte meer. Is omtrent een mijl wijt ende 2 mijlen langh. In dese baij leggen noch 3 eijlandekens, die men in 't incomen qualijck can cennen^6.. Als men in de baij is, leggen die 2^7. om oost^k, voor die mont van die revier - alsoo het een revier schijnt te wesen - het ander^l, aen de westsij tegen 't lant aen. Dese baij^m leijt op de hooghte van....^8.

Den 24 do., die wint Z., stijve coelte. Wij vingen desen dagh een weijnigh vis ende haelde een partij swarte vogels van een van de eijlandekens uijt die nesten, die heel smaeckelijck waren. Wij hebben roock sien opgaen, conde geen menschen vernemen. Snachts stilte tot den 25 toe.

Den 25 do., die wint Z., stijve coelte. Smorgens was 't mottigh weer. Wij schooten⁺ 2 schoten, gelijck wij op ons arrivement mede deden, dat die inwoonders - soo daer eenige waren - het mochte hooren ende voor den dagh comen. Op den dagh worden 't claer weer. Ick voer uijt visschen ende vingen^9. omtrent 400 stuckx harder; aen lant wesende, bevond ick het heel dor lant, was bewassen met scharpe ruijghte, santgront dat het scheen offer geen menschen conden leven vermits die dorheijt van 't lant om dese baij.

Den 26 do., wint als voren. Smorgens sagen wij een partij volck langhs strant nae ons jacht toe marceren van omtrent 20 mannen. Ick liet mijn boot mannen; g'ermeert^10. sijnde, voeren nae lant, met ons nemende eenige coopmansschappen van coper ende taback, daer sij heel graegh nae sijn; verhoopten its van haer te ruijlen,

1. d.w.s. die wind van die landkant.

+ 89

2. ? NZAT het hier, soos o.d. 21 Okt., weer: op den dag: ‘de wind Z.O. slappe koelte, op den dag eene frissche koelte en kwamen twee glazen nademiddag....’ waar ‘op den dag’ weer ‘later op die dag’, ‘op die volle dag’ skyn te beteken. Vgl. WNT III, 2213. H. het 2 voor quamen: 2 quamen 2 glasen na de middagh.

i

3. kan.

4. digter by die wind stuur.

j

3. kan.

5. voort, geul. Die woord is afgelei van varen en kom ooreen met Eng. ford.

6. sien, uitken.

7. twee van hulle.

k

l

m

8. Oningevul.

+ 89v

9. Oorgang van 1e pers. enkv. na 1e pers. meerv.

10. gearmeert, gewapend.

[p. 387]

bevonden niet bij haer als eenige struijsdoppen met schilpadden, daer wij niet seer om begaen waren. Wij namen 2 van haer aen boort, mosten 2 ostagiers^1. in plaets laten, tracterende nae behoren om meerder kennisse met haer te maecken. Wij brachten se weder aen lant, ons wijsende op morgen weder te comen, wat anders te brengen. De tijt sal leeren.

Den 27 do., wint als voren. Smorgens quamen de voors. swarten weder bij ons jacht, riepen dat wij aen lant soude comen, 't welck wij deden op hoop ijts raers^2. bij haer te vinden van gout, amber ofte oliphantstanden, alsoo den Commandeur, Jan van Riebeeck, mijn geseijt hadde dat alsulcke waren alhier by den Portugesen wel geruijlt waren. Wij bevonden weder niet bij haer als struijsdoppen ende schiltpadden, daer ons weijnigh aen gelegen was. Wij peurden aen 't vissen^3. ende vingen omtrent 300 herders, voeren aen boort, resolveerden op morgen die baij op morgen⁺ <sic> op te varen, om te besightige wat daer te doen is.

Den 28 do. Smorgens alsoo 't heel moij weer was met stilte, hebbe ick mijn boot gemant neffens^4. den stuijrman ende boeckhouder, wel g'armeert met 2 steenstucken^5., die man een musquet^6.; sijn alsoo die baij opgevaren, vernamen desen dagh niet meer als één swart^7. op strant.

Den 29 do. Smorgens was 't heel doncker mistigh weer; weer op den dagh^8. begont op te claren. Op den middagh quam de boot wederom aen boort, verclaerde omtrent 4 mijlen op geweest te hebben tot het ende....^9. sonder volck gesien te hebben, maer hadden plaetsen gesien daer beestiael gestaen hadden daer den dreck noch versch lagh. Hadden oock versch water gesien; dit alles aen de suijtsij van die baij. Het water is niet veel besonders, alsoo dat het een cuijl is daer het wilt compt drincken. Aen de oostende van de baij leijt het vol santplaten als men die twee eijlandekens gepasseert is; sommige leggen met laegh <water> meest droogh. Daer is oock veel vis van steenbraesem ende herder. Dese voors. swarten quamen weder neffens ons jacht, riepen ende tierden; waerover^10. wij nae lant voeren, vertrouwende dat se nu its van valleur^11. gebrocht hadden. Wij vonden echter niet bij haer als struijsdoppen ende schiltpadden. Ondertusschen sagen wij 3 vuijren opgaen aen die suijtsy van die baij. Wij gingen in de booth ende voeren over; vonden aldaer drie mannen. Ick gaff se een weijnigh toeback met 2 pijpen, daer se heel blij mede waren, ons wijsende met het jacht wat hoger op te seijlen, 't welck ick niet geraden vont, vermits de drooghte^12. die ons in passant mochte hinderlijck sijn. Wij wesen⁺ dat se beesten soude brengen ende andere dingen daer sij hadden. Sij wesen ons

1. (h)ostagiërs, gyselaars (Eng. hostages).

2. vreemds, kosbaars.

3. Wij peurden aen 't vissen, ons het aan die visvang gegaan. Peuren beteken: verrig, doen, aanpak. Vgl. WNT onder peur en peuren.

+ 90

4. Hierdie gebruik van neffens is ongewoon. Vgl. nog o.d. 2, 3 en 10 November in hierdie joernaal. Dit skyn te beteken met. In dié betekenis nie in WNT nie. Vgl. noot 4 o.d. 5/6/1655.

5. kanonnetjies wat met steen geskiet het.

6. die man een musquet, elke man met 'n musket gewapen.

7. swarte, Hottentot.

8. Die herhaling van weer is 'n skryffout. Vgl. noot 3 o.d. 21 Okt. hierbo.

9. NZAT het hier toe.

10. waarom.

11. waarde.

12. vlak water.

+ 90v

[p. 388]

wederom sulckx op morgen te doen. Wij scheijden van haer ende voeren nae boort. Naemiddagh stijve coelte, de wint Z.

Den 30 do., waijden een storm uijt den Z. Wij mosten aen boort blijven, conden niet aen lant comen vermits die harde wint. In de nanacht worden^1. stillekens.

Den 31 do., smorgens quamen die voors. swarten weder bij ons jacht, riepen dat wij aen lant souden comen, 't welck wij oock deden op hoop van eenige coopmanschappen^2. met haer te doen; vonden wederom niet bij haer als boven verhaelt. Sij hadden een jonck reebeesjen^3. met haer boogen geschoten; dat ruijlde ick van haer voor een weijnigh coper-draet ende voeren weder aen boort. Het begon weder een storm te waijen, die wint Z. als voren.

Primo November, noch al stijve coelte, die wint Z. Wij voeren nae lant om te vissen. Aen lant wesende, vonden niet meer als één swart, ons wijsende dat sij stricken hadden gemaeckt om harten ende ander wilt te vangen. Alsoo onse visvanghst weijnigh was, resolveerden wij an de oversij van die baij te varen, 't welck wij deden om te sien off wij daer volck conden vinden, alsoo wij daer op den 29 passato bij de drie mannen hadden geweest die ons hadden gewesen veel^4. te brengen. Aldaer sijnde, alomme^5. op een hogen bergh, sagen veer het lant over, conden menschen noch vee vernemen. 't Scheen al te mael dor lant te wesen, bewassen met⁺ scherpe wildernis^6.. Wij sagen oock van daer den Taeffelbergh met den Taeffelbaij. Alsoo wij niet conde vernemen^7., voeren weder nae boort.

Den 2 do., wayden weer een storm uyt den Z., al met heldere, clare lucht. Smorgens waren die voors. swarten weder neffens 't jacht, riepen ende tierden dat wij aen lant soude comen. Hoewel dat het niet veel weer en was^8., liet ick evenwel die boot mannen neffens den stuijrman ende boechouder, ende sont se nae lant op hoope sij its raers gebracht hadden; by haer comende vonden weder niet als 2 jonge reetjens, die van haer geruijlt wierden voor wat coper-draet. Wy sagen roock opgaen aen de Z.sij van die baij, waerdoor wij vermoeden dat het selve volck te wesen, die voors. drie mannen, die wij den 29 passato daer gesproocken hadden, wederom waren gecomen^9.. Wij hadden graegh over geweest, conde niet vermits die harde wint, sij....^10. boort, verhopende^11. morgen op beter weer.

Den 3 do. waijden een harde storm uijt den Z. Smorgens sont ick mijn boot aen lant neffens den stuijrman ende boeckhouder, conde met nauwer nooth^12. aen de oversij van die baij comen vermits het holle water ende harde wint. Over wesende, vonden 8 à 9 mannen, by hebbende 2 schapen met struijs-doppen ende een weijnigh

1. Sic. Skryffout?

2. Gewoonlik in die Daghregister (bv. o.d. 26 Okt. hierbo): handelsware; hier: handel.

3. ribbok.

4. NZAT het: vee, wat beter lyk as veel.

5. Skryffout vir clomme. Albei tekste het alomme.

+ 91

6. ruigte; soos bo.

7. d.w.s. niks van die Hottentotte kon verneem nie.

8. niet veel weer en was, geen mooi weer was nie.

9. Die sin loop heeltemal in die war.

10. Oningevul. NZAT het hier: ‘zijn maar aan boord’. Lees: sijn (maer) gebleven aen boort’?

11. hopende. Turver skryf graag dik woorde, dikwels verkeerd. Vgl. onder die 8ste besightigen vir sien.

12. Vroeër met naas te (ter) nauwer nood.

[p. 389]

veeren, die wij van haer ruijlden voor een weijnigh taback; die schapen bleven ongeruijlt, alsoo sij daer wat veel wilde voor hebben; quamen weer aen boort verwachtende morgen op^1. beter weer.

Den 4 do. was 't goet weer, die wint Z. Smorgens voer ick nae lant aen die suijtsij van die baij, ende vont daer 14 à 15 mannen, bij hebbende die 2 voors. schapen ende oock anders niet van vallcur. Ick ruijlde se van haer voor 2 stuckjens platcoper^2. met⁺ een weijnigh toeback ende voeren weder nae boort. Resolveerden ondertusschen die schapen op een van die eijlandekens te brengen dat daer een canonschoot vandaen lagh, 't welcke wij deden om te besoecken^3. off die schapen daerop wilde groeijen. Aen 't eijlant comende, vonden daer een groot partije robbenvellen die gedrooght waren ende lagen op malcanderen gestapelt, waervan de bovenste bedorven waren, alsoo sij in regen ende wint lagen. In 't midden scheene se noch heel goet; waerover wij resolveerden die voors. vellen te laden ende brengen se na die Caep aen ons fort. In 't jaer 1651, den 5 Maij, was ick aen St. Helena met generael Cornelis van der Lijn, daer leggende om te ververschen; quam daer een Frans scheepjen bij ons ten ancker. Wij verstonden van haer dat se aen 't Dassen-Eijlant geweest waren, ende oock in die Baij van Saldanha; waren met vellen geladen, vertrouwende^4. vastelijck dat dieselve Fransman die vellen hier gelaten heeft. Wij vonden oock alhier bij de vellen een weijnigh van haer gereedtschap van hoepen, 3 à 4 lege vaetjens, met een graft^5. daer een cruijs op stont met eenige stucken van botteljes^6.; somma, het scheen al Frans gedoen te sijn^7..

Den 5 à 6 do., die wint Noordelijck met een frisse coelte. Wij hebben dese voors. vellen geladen ende bevonden 2700 stux die noch goet waren, omtrent 6 à 700 bedorven, alsoo sij onder den blauwen hemel in regen ende wint lagen. Het eene vel had het ander bedeckt.

Den 7 do.^8., een stijff topseijlscoelte, de wint N. Ick liet mijn booth mannen ende ben op verscheijden plaetse aengevaren om goet water ende branthout te soecken;⁺ hebbe hetselve niet cunnen vinden. Wij hebben 'tsedert den 4en passato oock geen volck vernomen. Wij vingen tegen den avont 4 à 500 herders ende voeren wederom nae boort. In de naenacht liep den wint Z. met regen.

Den 8en do., wint Z., stijff topseijl^9.. Alsoo wij geen volck meer vernamen, resolveerden wij ons ancker te lichten ende te seijlen onder een cleijn eijlant dat in 't incomen van de bay leijt, die suijtsij naest, alwaer wij in 't incomen veel robben op

1. Vgl. verhopende op aan einde van 2 Nov.

2. Wissel af met plaetcoper. Vgl. Daghreg. o.d. 14/11/1652 (fol. 87v); 30/11/1652 (fol. 109); 1 en 2/12/1652, etc.

+ 91v

3. beproef, probeer; tans verouderd.

4. menende, gelovende.

5. graf.

6. Vir die ontlening van die woord aan Portugees, Frans of Engels, kyk Bosman: Afrikaans en Maleis-Portugees, bls. 55 en Oor die Ontstaan van Afrikaans, bls. 74, Boshoff: Volk en Taal van Suid-Afrika, bls. 158 en Etimologiese Woordeboek van Afrikaans, s.v. bottel en Scholtz: Tyds. v. Wetenskap en Kuns, Mei 1947, blss. 31, 32.

7. somma, het scheen al Frans gedoen te sijn, in een woord, dit lyk of dit alles 'n Franse gedoente is.

8. Hier begin die Kaapse Kopie (K). Vgl. Inleiding, bls. XXXI.

+ 92

9. d.w.s. topseijlscoelte.

[p. 390]

sagen, om te besightigen off wij onse robbevanghst aldaer conde goet maecken. In de mont van do. bay comende, bevonden wij hol water, die wint scherp^1., dat wij hetselve eijlant niet conde beseijlen; waerover wij resolveerden, alsoo ons de wint diende, nae zee te gaen om onse reijse te vorderen na de Baij van St. Helena, alwaer wij met sonondergangh onder de westhoeck ten ancker quamen op 17 vadem steeckgront^2., een groote canonschoot van 't lant. Het is sorgelijck^3. zeijlen van die Baij Saldanha tot hier toe, alsoo der veel blinde clippen leggen. Het lant moet een mijl off twe geschout^4. sijn, alsoo het water heel hol stont met hooge deijningen; sagen wij verscheijde branden. Omtrent 2 mijlen besuijen de hoeck van St. Helena leijt oock een groot steenriff, streckende een groot mijl in zee, soodat men bij doncker weer het lant schouwen moet. Dese baijen leggen omtrent 8 mijlen van malcander.

Den 9en do., die wint van den Z.Oosten, goet weer. Smorgens peurden wij aen 't laveren^5. om die bocht offte baij dieper in te comen, alsoo wij noch wel 2 groote mijlen hoger op mosten, S.O. aen; ende bevonden in 't cruijsen over ende weder 12, 11, 10, 9, 8, 7, 6 vaem, meest vuijle gront. Tegen den avont anckerde wij op 5½ vaem⁺ swart sant, soo verde in die baij als wij wilde wesen. Dese baij is van 't W.N.W. tot het N.N.O. open, swaerlijck^6. voor soo grote zee^7. ende harde noordelijcke winden, alsoo^8. wij veel harde stormen hebben affgestaen 'tsedert wij hier in dese contreijen geweest sijn, vertrouwende^9. soo wij geen menschen vernemen niet lange sullen leggen, ons op 't alderspoedighste wederom te vervoegen nae die Baij van Saldanha om onse robbenvanghst aldaer in 't werck te stellen. Wij sagen alhier een walvis.

Den 10en do., wint van den S.O. met een frisse coelte. Ick sont mijn booth aen lant aen die Z.sij neffens mijn stuurman^10. ende boeckhouder om te besightigen off sij geen volck conde vernemen; gaff haer daer beneffens die zegen mede om te visschen. Bij 't lant wesende, quamen datelijck wederom, rapporteerde mijn datter ommogelijck was aen lant te comen, alsoo het scheen langhs heen vol clippen te leggen, streckende een musquetschoot van 't lant, ende het rollen van die zee haer beletten. Ick sont se na die ander zij, bevonden aldaer niet veel beter^11., brachten evenwel omtrent 100 vissen aen boort van een vreemt fatsoen, waren niet smaeckelijck, heij gelijckende^12., waren aldus gedaen^13.,

Den 11en do. Smorgens ontboot ick mijn officieren achter om resolutie te trecken wat best geraden was om noch een dagh^14. 8 ofte 10 te leggen ofte niet; waerop wij resolveerden met den eersten te vertrecken vermits de groote prijckel die wij aldaer verwachtende waeren van 't west tot N.N.O., van welcke winden wij niet verschut^15.

1. byna van voor.

2. K(aapse Kopie): steckgront, NZAT: stik grond (!); grond waarin die anker goed bly steek. Die vorme met steek en stek kom naasmekaar voor. Vgl. WNT.

3. sorgwekkend, gevaarlik.

4. gesku, vermy.

5. sigsag teen die wind opseil.

+ 92v

6. beswaarlik, lastig.

7. H(aagse Kopie) het hier: voor grote zee.

8. sodat.

9. menende.

10. K: stierman.

11. Ontbreek in H.

12. heij (d.w.s. haai) gelijckende, hulle het gelyk soos, of gesmaak na, haai.

13. Hier moes in die oorspronklike 'n tekening gestaan het. Vgl. Joernaal Verburgh, Bylae II, dieselfde datum.

14. een dagh weggelaat in H.

15. beskut.

[p. 391]

lagen ende veele vuijle gronden, qualijck versien van rijtuijgh^1.. Alhoewel 'tsedert die 8 maenden die wij hier^2. geweest sijn veel quaet weer hebben affgestaen, dorsten⁺ ons derhalven in sulcken open bay niet vertrouwen. Tegen den middagh, alsoo wij^3. het luchtjen W.N.W. quam, lichten ons ancker ende peurden aen 't laveren, sonder volck ofte roock vernomen te hebben, ende quamen savonts onder den N.hoeck ten ancker op 23 vadem steckgront.

Den 12en do. Smorgens, alsoo die wint frisse coelte Noordelijck was ende die cours S.S.W., hebben wij ons ancker gelicht ende gingen weder t'seijl. Het worde heel mistigh sonder gesicht^4.. Smiddaghs begont op te claren; bevonden ons recht voor die Baij van Saldanjes^5.; hadden in passant meenichte van robben vernomen, in troppen bij malkanderen als tonijnen. Wij meenden oock dickmaels dat het tonijnen waren vermits die hooge sprongen die sij in het water deden; wy sagen oock 2 walvis^6.. Wij setten ons cours de baij in, oost aen^7., ende setten 't onder het voors. eijlandeken dat in de mont van de baij leijt op 20 vaem steghachtige^8. gront met sant vermenght. Wij voeren nae lant ende vonden daer een ongeloofflijck meenichte van robben ende peguijns, hadden veel jonge, maeckten een geluijt offt schapen ende lammeren waren; conde soo veel doot slaen als wij begeerde. Wij sloegender 15 à 16 doot ende voeren weder nae boort, vertrouwende dat onsen aenslagh^9. van wegen die robben hier goet vallen^10. sal, alsoo wij 't schip hier connen bergen uijt alle prijckel.

Den 13en do. Smorgens, alsoo ons de wint noch wilde dienen, docht mijn goet te sijn om nae die Caep te zeijlen om mijn rapport bij den Commandeur te brengen⁺ wat ick bevonden hadde ende quamen omtrent middagh onder Ilha Elizabeth^11. ende anckerde aldaer. Wij voeren nae lant om een pertij dassen te vangen, 37 stux, sochten oock een pertij eijers. Ick gingh 't eijlant voort ront ende bevont daer 3 à 4 tenten daer die Francen in huijs gehouden hadden^12.. Daer laegen oock 4 à 5 tonnen met as, die sij mijns oordeels gebruijcken om over de vellen te stroijen om op te droogen. Daer stont oock een houte dinck, gelijck de leerbereijders gebruijcken daer sij de vellen het haer op affarbeijden^13.. Tegen den avont worden 't heel mottigh met stilte. Wij bleven leggen tot den 14 smorgens toe.

Den 14 do. Smorgens begond op te claren, de wint liep van den N.W. met tamelijcke coelte. Wij gingen onder zeijl ende quamen tegen den avont aen die Caep ten ancker onder het fort. Ick voer nae lant ende dede mijn rapport, mede brengende eenige dassen, soo levendigh als doot, die heel wellecom waren, ende voeren weder nae boort.

1. ankers, kabels, ens., waarop 'n skip ‘ry’, geanker lê.

2. aan die Kaap.

+ 93

3. wij behoort na lichten. Albei tekste het dieselfde woordorde.

4. (uit)sig.

5. Sic.

6. Dieselfde meervoud wat ons herhaaldelik by Van Riebeeck gesien het.

7. oost aen, in oostelike rigting.

8. In albei tekste so. Die woord kom nie in WNT voor nie. Steghachtige gront sal dieselfde moet beteken as ste(e)ckgront hierbo.

9. onderneming.

10. goet vallen, slaag.

+ 93v

11. Naam wat die Portugese aan die latere Dasseneiland gegee het. Robbeneiland was Ilha de Cornelia.

12. huijs gehouden hadden, gewoon het.

13. daer sij de vellen het haer op affarbeijden, waarop hulle die hare van die velle afmaak.