Daghregister. Deel 1. 1651-1655

Augustij anno 1654

Adij, primo do., schoon helder sonneschijn-weer, sulcx dat de schepen weder dapper besigh waren met lossen ende ballast halen.

Sondagh, den 2en do., fraij weer ende wint als voren. Heden viel de Walvis-punt^1. op d' eene sijde in, gelijck oock de wallen op noch eenige andere plaetsen, veroorsaeckt door den machtigen, swaren regen nu eenige dagen gehadt, ende principael oock omdat de wallen, vermits de Engelse oorloge, vergangen saijsoen wat haestigh opgehaelt waren, met veele groote, harde cluijten eerde, die der als clipsteenen soo hard hebben moeten met picken ende houwelen uijt de grachten hacken ende op de wallen brengen, sonder ons alsdoen tijt te laten om deselve aen stucken te breecken, dewelcke, vermits de regen, nu smelten ende meurw^2. wordende, dese uijtcalbinge^3. causeert; maer hopent nu soo wel te besorgen met rijs^4. ende tacken (daer weder mede opnieuws overal menen mede op te halen) datter na dese geen noot aff hebben sal^5., waeraen noch omtrent een maent à 6 weecken werck ten langhsten sij.

3 do., weer en wint als vooren. Begonden van^6. den 2en steenhoven^7. heden wederom al voort te metselen aen de nieuw onderhanden hebbende woon- ende packhuijsen, edoch op den dach schielijck beginnende te regenen, moesten weder uijtscheijden; ende is op dato den laesten rijs uijt de Haes aen lant gecomen, daerop te cort bevinden 5 lasten, sulcx dat in plaetse van 30 last niet meer hebben ontfangen als 25 lasten, gereeckent tegen 3000 lbs. 't last, maer tegen 2500 lbs. 't last gereeckent, souden ons wight^8. vol hebben.

4 do., regenachtigh weer ende wint als boven.

5 do., schoon, helder, droogh weer ende wint westelijck.

6 do., idem, fraij te pas comende op ons metselwerck, dat met goeden ijver gevordert wordt. 't Heeft den verleden nacht in sommige plasse waters natuijrlijck ijs gevrosen, wel een rijcxdaelder dick. Heden brachten ons 't bosvolcq tijdinge

1. een van die punte van die fort.

2. murw, sag.

3. Ons gebruik nog in Afr. in-, uitkalwe (ook kalwer?) van grond wat van 'n wal instort. Vgl. Eng. calve in. Vir afwykende etimologieë vgl. WNT onder afkalven (I, 1038-39) en onder kalven (VII, 1033). V.R. se spelling laat vermoed dat hy die woord nie as 'n afleiding van kalwe gevoel het nie.

4. takkies.

5. Kontaminasie van hebben sullen en so iets as sijn sal?

6. d.w.s. van die stene van.

7. V.R. het anders geen moeilikheid met sy h's nie.

8. WNT noem by gewicht geen byvorm wicht nie. In Mndl. en by Kiliaen wicht, wight naas gewicht(e). Uit hierdie passasie blyk dat 'n last in v.R. se tyd verskillende gewigte verteenwoordig het.

[p. 245]

dat Herrij's g'allieerde met haer vee al weder aen dese sijde van de Soute-riviere, omtrent een cleijn mijltjen van 't fort, quamen weijden, waervan oock eenige bij ons quamen met een oliphantstant, die haer afhandelden, ende <sij> wesen dat wij morgen met coper ende tobacq bij haer souden comen; wilden aldaer met ons handelen.

7 do., fraij weer ende wint als boven. Gingen op dato met de schippers van de Goutsblom, Haes, ende Botterblom, nevens stijff 30 g'armeerde soldaten, omtrent 1½ mijl in 't landt na de Hottentoos haer leger, die daer met omtrent 3 à 400 beesten ende oock wel sooveel schapen lagen, wesende den trop die met Herrij g'allieert sijn, ende 't gansche verleden jaer hieromtrent gelegen hebben sonder oijt aen ons ijts te hebben willen verhandelen, maer doorgaens beletters^1. gebleven dat geen andre uijt het landt hebben durven aencomen (daer altijt fraij ende civil mede te handelen is) ende doen ons dese schelmen niet anders als alle affronten aen die se cunnen oft mogen; des oock, gelijck dickwils aengeteijckent, eens sullen moeten onse tanden laten sien, edoch niet eer voor onse Heere Meesters hare^2. rescriptie^3. op onse overgesonden consideratien daerop becomen, ende sijlieden met soo goede partije beesten hier sijn, dat uijt d' aentelinge vooreerst bestaen sullen mogen. Sijlieden ons siende met soo groote partije volcq aencomen, dorsten niet anders als alle vrintschap bethoonen, maer costen evenwel niet meer als 1 os, 1 koe, 1 kalff ende 1 schaep heel duijr van haer crijgen, invougen na weijnich tijts (haer wat tractement met tobacq ende aracq, etc., aengedaen hebbende) daermede na huijs gingen, ende de koe aen de schepen gaven t' haerder nodige verversinge, etc.

8 do., noch al schoon, droogh weer ende wint ut supra. Is op dato een soldaet genaemt....^4. van Edene^5.(a), bescheijde op de Goutsblom, bij sententie gecondemneert te vallen 3 mael van de rhee ende gelaerst te worden, over bethoonde inobedientie ende force^6. tegen sijne scheepsovricheijdt, etc., als breder bij de sententie daervan gevelt, die oock goetgevonden is op overmorgen, sijnde Maendagh den 10en, ter executie te stellen. Soo is oock den provisionelen schipper, Pieter Martensz. Abbekerck op 't Engels jachtjen de Caepvogel hier gecomen, en, genomen resolutie^7., tot absoluijt schipper gestelt met 54 gl. 'smaents, mitsgaders den gedeporteerden gewesen opperstuijrman, Lieve Lievesz., bij gebreck van stoffe^8. in sijn vorige qualité op do. jachtjen gerestaureert, ende Jan van Harwaerden, Corporael, voor sijne extraordinaire diensten gedaen als werckbaes aen de fortificatie ende alle andre gemene wercken, gebenificeert met de qualité van Captn. des armes, nevens 20 gl. 's maents, alles onder verbandt als uijtgecomen^9. sijn, als breder per resolutie ende acte ijder daervan appart ende speciael ter handt gestelt^(b).

1. mense wat belet, verhinder.

2. Afr. se, omskrywing van genitief.

3. antwoord.

4. Oningevul.

5. Brill: van Edens.

(a) Die soldaat, van wie die naam hier ontbreek, was Harman Willemsz. Sy geboorteplek was Edinburgh; Edene hier in die Dagverhaal is bedoel as 'n verkorting van Edinburgh. Naas sy oortredings wat in die Dagverhaal genoem word, word in die Resolusieboek gesê dat hy ook ‘hadde gedreijcht eenige ter neder te stooten, ende dan selfs over boort te springen’. C. 1: Res., Raad van Pol., 1651-1663, p. 104. Sien ook C.J. 1: Crim. en Civ. Regtsrolle, 1652-1673, p. 17; en C.J. 780: Sententies, 1652-1697, pp. 46-47. Aldrie in K.A.

6. verset.

7. genomen resolutie: absolute konstruksie.

8. Sic.

9. onder verbandt als uijtgecomen, volgens die kontrak waaronder hulle as Kompanjiesdienaars uitgevaar het.

(b) Vir besonderhede in verband met hierdie kwessies sien C.1: Res., Raad van Pol., 1651-1663, pp. 104-106. K.A.

[p. 246]

Sondagh, den 9en do., windrigh weer uijtten N.Westen.

10 do., idem, met betogen lucht. Ende is op dato de sententie eergister gevelt aen 't schip de Goutsblom ter executie gestelt.

11, 12, en 13 do., goet weer ende wint als voren. Hebben op dato de Goutsblom, Haes, ende Botterblom haer afscheijt gegeven, ende ter handt gestelt onse missive ende annexe pampieren aen d' Ed. Heer Generael ende Raden van India tot^1. Batavia^(c). Tegen den middagh wierd van d' uijtkijckers een schip onder 't landt gesien, daer een sloep na toesonden, welcke savonts wederom comende, medebracht een briefken van d' opperhooffden, uijt welcke verstonden 'tselve te wesen 't jacht de Angelier^2. van de Camer Hoorn, in compagnie van d' Amsterdamse scheepen Parel, Princes Roijal, ende 't jacht Der Schellingh^3., op 26en April passato uijtgelopen, ende hare reijse achterom genomen^(d), sonder ergens aengeweest te hebben, sijnde van den anderen gescheijden aen de Canarise Eijlanden met resolutie om elck sijn best te doen.

14 do., regenachtigh weer ende wint N.Westelijck. Quam voorhaelde jacht voor de middach, Gode loff, noch wel ter rheede, medebrengende schrijvens van d' Ed. Heeren 17, gedateert 15 April passato^(e), ende van deselve, nietjegenstaende hunne corte reijse, al vrij wat siecken ende scheurbige op^4., waerom haer datelijck oock partije groen moes uijtte thuijnen aen boort schickten, ende ordre gaven omme hare siecken morgen aen landt te brengen opdat te eerder hier opgequeeckt ende verfrist mochten worden.

15 do., weer en wint als voren. Hebben de brieven uijt de Angelier aen de Goutsblom houdende aen^5. d' Ed. Heeren Generael ende Raden van India doen overgeven, om met deselve sooveel te eerder op Batavia te mogen comen, alsoo d' Angelier, vermit, vol siecken is, noch wel een halve maent moet leggen om te ververschen. Dese despeche, al seijlende met de Goutsblom, Haes, ende Botterblom de baij uijt, even gedaen hebbende^6. ende aen lant gecomen sijnde, arriveert hier seer voorspoedich binnen 't canael deur^(f) 't jacht Vlielandt, 19 Maij passato uijt Texel in zee gegaen, neffens gewenschte tijdinge van de vreede met de republijcke^7. van Engelant op den 18den, daeghs voor sijn vertreck, gepubliceert, waerover d' Almogende in eeuwicheydt gelooft sij. Amen.

Omtrent 3 graden benoorden de linij was bij^8. de Parel onderhaelt^9., wesende

1. te.

(c) Die ‘missive’ aan die Goewerneur-Generaal en Raad van Indië is 'n belangrike, uitvoerige dokument, waarin verslag gedoen word oor verskeie aangeleenthede aan die Kaap, o.a. die landbou, ontdekkingswerk langs die kuste en pogings om iets betalends vir die Kompanjie se handel plaaslik te vind. C. 493: Uitg. Br., 1652-1661, pp. 264-280. K.A. Watter stukke met hierdie ‘missive’ saamgestuur is, blyk uit die registers daarvan. Ibid., pp. 285-287. Onder hierdie stukke was daar 'n besonder interessante brief van Van Riebeeck aan ds. Tessemaker van Batavia, waarin Van Riebeeck antwoord op 'n klagte van die kerkraad van Batavia, nl. dat die Kaapse sieketrooster Willem Barentsz. Wijlant buite die perke van sy bevoegdheid gegaan het deur self te preek in plaas van 'n preek voor te lees. Die sieketrooster se verskoning was ‘dat vermits eenigh mangel aen sijn gesicht heeft de lessen van buijten leerden, om wanneer in 't lesen van de sermoen door mangel als vooren quam te haperen, daer door niet mochte blijven steken maer echter (de substantie in memorie hebbende) voortvaren’. Daardeur sou dit dan ook gekom het dat hy ‘altijt een bouck in de handen voor sich gehouden heeft, maer datter dickwils over gekeken heeft’. Van Riebeeck het egter onderneem om toe te sien dat die oortreding in die vervolg nie weer voorkom nie. Ibid., p. 284.

2. Daar is rede om aan te neem dat die Afrikaanse uitspraak angelier (met 'n velare nasaal) oorspronkliker is as die Nederlandse (met palatale nasaal). Vir die afleiding van die naam, kyk die gesaghebbende artikel van Kluyver in Tijds. v. Ndl. Taal- en Letterk. XVII.

3. Terschelling. Op 28/1/1655 vertrek die Ter Schellingh op sy retoerreis uit Tafelbaai.

(d) ‘achterom genomen’, d.w.s. bo om die noorde van Engeland en Skotland. Sien ook Augustus 1653, noot b; en April 1654, noot h.

(e) Vir hierdie brief sien C. 409: Ink. Br., 1649-1660, pp. 184-186. K.A.

4. Vgl. noot 3 o.d. 9/7/1654.

5. houdende aen, gerig aan (WNT VI, 1164).

6. Die bedoeling van hierdie sinsnede skyn te wees dat die ‘despeche’ al seilende afgelewer is aan die skepe terwyl hulle die baai uitgevaar het. Brill het 'n komma na ververschen, waardeur die konstruksie nie duideliker word nie.

(f) ‘binnen 't Canael deur’, d.w.s. hulle het - anders as die Angelier - deur die Engelse Kanaal gevaar. Onmiddellik hierna word meegedeel dat op 18 Mei 1654, dus 'n dag vóór die Vlielandt se vertrek van Texel, die vrede tussen Engeland en Nederland amptelik bekend gemaak is. Dit was die Vrede van Westminster, waardeur die Eerste See-Oorlog tussen dié twee lande beëindig is. Hieruit is dit verstaanbaar waarom Nederlandse skepe nou weer met gerustheid deur die Kanaal kon vaar.

7. Die vrede van Westminster in die tyd toe Engeland 'n republiek onder Cromwell was.

8. deur.

9. ingehaal.

[p. 247]

d' E. Heer Hulst^1. alsdoen noch in goede dispositie, maer 't gemeene volcq al veel sieckelijck, sulcx dat meerder^2. door noot hier sal moeten aencomen om te ververssen. D' Heere wil se maer behouden laten arriveren.

Op dato sijn de persoonen Jan Danielsz. van Veurne, Hendrick Jeuriaensz. ende Jan Soenwater over hare misdaden in de kettingh gaende^(g), op 't versoeck ende intercessie van verscheijden luijden, ten aensien van de goede tijdinge van de Engelse vreede uijt de kettingh gelargeert ende hare vorige gagie heden weder in te gaen vergundt.

Sondagh, den 16 do., regenachtigh weer ende wint als voren. Quam opgemelte Zijn E. d' Heer Hulst per 't schip de Parel tegen den avont hier ook wel ter rheede, hebbende de stenge, na 't scheen, afgeseijlt, alsoo met die te repareeren in 't incomen nogh besigh waren.

17 do., weer ende wint ut supra. Quam Sijn E. voormelt sigh aen landt wat verluchten. Savondts begond heel hard te waijen uijtten Z.Z.oosten, waermede de schepen Goutsblom, Haes, ende 't galjot de Botterblom onder seijl gingh, nevens oock schrijvens^3. van d' E. Heer Hulst^(h) ende in deselve geslooten d' articulen van den vreede met de republijcque van Engelandt. D' Almogende geve deselven behouden reijse. Amen.

18 do., 'smorgens noch al even harde wint, tegen den middagh ophoudende ende seer schoon, lieffelijck weer wordende. Sonden onse opgeboeijde boot na 't Robbeneijlandt met 1 Hollantse ende 1 Caeps jonge rammeken ende 1 oij om bij den anderen tot voortelinge te planten^4., nevens wat provisie voor 't volcq aldaer ende ordre om 2 van de vetste rammen van 't eijlandt weder hier te brengen voor de schepen.

19 do., weer en wint als gister. Hebben op dato 't jacht Vlielant sijn afscheijt gegeven, omme sijn reijse in aller ijl na Batavia te vervolgen. 'Snachts wast vrij stormigh weer uijtten Z.Z.oosten.

20 do., wederom bedaert sijnde, is 't jacht Vlielandt met een sacht luchtjen uijtten selven hoeck t'seijl gegaen ende fraij buijten geraeckt.

21 do., goet weer ende wint als voren. Is ons opgeboeijde boot met 2 rammen wederom gecomen van 't Robben-eijlandt, daer 't met d' aentelinge ende thuijnen redelijck wel stondt, als bij d' onderstaende copie briefken aen ons gesz.^5. can beooght^6. worden.

Copie briefken door den Corporael Marcus Robbeljaert^7. ende de schapenhoeder Pieter Borgers gesz. aen de Commandeur van 't Fort de Goede Hoope.

‘Mijn Heer Commandeur -

Wetet^8. mijn Heer alsdat het welgaet op 't Eijlandt, ende dat er ses^9. geworpen

1. In die volgende paar bladsye wissel die name Hulst en Hulft met mekaar af, ook by Brill, hoewel nie op dieselfde plekke nie! Volgens Godée Molsbergen (Jan van Riebeeck, p. 256) was die vlootvoog Gerard Hulft.

2. meerdere skepe.

(g) Wat betref hierdie oortreders, sien weer Mei 1654, noot h; en Julie 1654, noot d.

3. Meervoud, of genitief enkelvoud as afsonderlike woord in ander naamvalle gebruik. Vgl. WNT XIV, 1053.

(h) Met hierdie drie vaartuie is 'n hele aantal dokumente aan die Hoë Regering van Indië gestuur. Besonderhede is te vinde in C. 493: Uitg. Br., 1652-1661, pp. 285-289. K.A.

4. Vgl. volkplanting.

5. geschreven.

6. gesien.

7. Afwisselend met Robbeltjaert.

8. wete 't.

9. Voeg by: lammeren.

[p. 248]

sijn, als 4 rammen, 2 oijen. Den eene is geworpen den 2 Augustij een oij, den 3en een ram, den 8en een oij met een ram, den 9en een ram, den 11en een ram geworpen. Wij senden UE. 2 vette rammen, dies resterende sijn 46 met het Hollants^1.. Die^2. thuijn gaet oock wel, hadden wij maer saet om te saeijen, die koolplanten groijen wel, die geele wortelen oock wel, die tarwe staet oock groen, soo die heer ons maer met den eersten saet belieft te stuijren. Wij senden Ul. oock 49 ganse-eijers, soo die heer gelieft ons een oft 2 clappermeulens^3. belieft te stuijren, want die raven ende gansen connen wij qualijck daeruijt houden; soo 't de heer belieft ons wat kruijdt ende londt te stueren, oock waren wij wel een puds van doen^4., om water te putten, oock een paer hoenders waren wij wel van doen om jongen gansen uijt te broeijen, een berrij^5. oft 2 om mes te dragen, met 2 oft 3 manden. Niet meer dan de heer veel duijsent goeden nacht^6..

Den 20en Augustij, op 't Robben-eijlandt bij mij, Ul. dienaers, ende was onderteijckent: Marcus Robbeljaert, corporael, ende Pieter Borgers.’

22 do., fraij, stil weer als voren. Gingen met d' E. Heer Hulst eens na de Hottentoos haer leger, van dewelcke met groote moeijten niet meer als een beest costen handelen.

Sondagh, den 23en do., stil, bequaem weer met betogen lucht.

24 do., idem. Sonden een biscaijse sloep na 't Robben-eijlandt met eenige sade ende andere nootsaeckelijckheden, nevens ordre om noch 2 rammen voor de schepen mede wederom te brengen, daer deselve wel mede retourneerden.

25 do., fraij weer ende wint westelijck. Heeft d' E. Heer Hulst 42 siecken uijt de Parel, Vlielant, ende d' Angelier hier aen landt gelaten ende daertegen weder eenige gesonden uijt 't fort overgenomen hebbende, sijn affscheijt genomen, omme nevens d' Angelier, al onder seijl wesende, met den eersten goeden wint desselfs reijse na Batavia te vervolgen.

Ondertusschen compt hier wel te arriveren 't galjot de Roode Vos van Mauritius, sonder Madagascar aengedaen te hebben⁽ⁱ⁾, achtervolgende de resolutie van 't opperhooft De Jongen^(j), seer slechtelijck^7. genomen, omdat 't jacht den Haes herwaerts aen vertrocken was met provisie voor dese plaetse, ende alhoewel sulckx waer sij, soo wisten sijlieden echter niet seecker dat do. jacht behoude reijse soude doen, als wanneer dan 't ontset van dit galjot treffelijck soude te passe gecomen hebben. In allen gevalle soudet goet hebben geweest omme daer ten minsten wat preparade^8. tot handel te maecken, soo versz. De Jongen sustineert daer, alvoren al

1. Voeg by: rammeken.

2. Die briefies van Robbeltjaert bevat baie voorbeelde van die gebruik van die as onbepaalde lidwoord in die tweede helfte van die 17de eeu.

3. klapperende werktuig wat dien as voëlverskrikker.

4. het ons ook wel 'n puts (skeepsemmer) nodig.

5. draagbaar, soos nog in Afr. bekend.

6. M.a.w.: Ons eindig met Meneer duisend maal (d.w.s. baie) goeie-nag te wens.

(i) Die Roode Vos het in die nag van 8 Mei van hierdie jaar na Madagaskar vertrek om sekere voedingsmiddele, ‘rijs, boonen, cadjangh ende aracq’, daar te gaan haal. Aangesien daar in dié tyd aan die Kaap 'n ernstige behoefte aan hierdie voedingsmiddele bestaan het, is dit verstaanbaar dat die teleurstelling groot was toe verneem is dat die Roode Vos Madagaskar nie aangedoen het nie.

(j) Maximiliaan de Jongh was opperhoof van Mauritius van 1654 tot 1656, toe hy die bewind aldaar aan Abraham Evertse oorhandig het. In Desember 1656 het hy in Batavia teruggekeer en vervolgens nog verskeie betrekkings in die diens van die Kompanjie beklee. Op 25 Desember 1672 is hy in Batavia oorlede. Sien Dagh-Register gehouden int Casteel Batavia, 1656-1657, pp. 24-25; en Barnwell: Visits and Despatches (Mauritius, 1598-1948), pp. 24-27.

7. Dit is duidelik dat v.R. bedoel verkeerdelik en nie eenvoudigweg nie.

8. voorbereiding. Van Sp. preparado?

[p. 249]

quantité rijs te becomen sij, nootsaeckelijck sal moeten geschieden. Ende seer treffelijck soudet oock gecomen hebben voor ons ander galjot de Tulp, om de saecken daer wat preparaet^1. te vinden. Edoch willen hopen den ondercoopman Verburgh per de Tulp, na de ontdeckinge van de custen desen hoeck om, beter ijver voor d' E. Comp. sal aenwenden tot den handel aen Madagascar^(k).

26 do., hard weer uijtten N.Westen met regen, waerdoor de Parel ende 't jacht d' Angelier (een goet stuck buijten de reede leggende) belet bleven t'seijl te gaen. Tegen den middagh ondernaempt^2. d' Angelier noch met laveren ende geraeckten fraij buijten, blijvende de Parel noch door contrariewint leggen.

27 do., stormachtigh, nat weer ende wint als voren, tot belet voor de Parel om t'seijl te mogen gaen, welck weer soo hard toenam, dat de Parel sijn een ancker aen stucke raeckte, ende de Caepvogel sijn touw, sulckx dat do. jachtien heel na de wal quam te drijven; maer cregen 't noch bij tijts weder vóór 2 andre anckers vast, anders leet al prijckel om tegen de strant te vergaen; de 2de schuijt van de Parel was aen d' andre sijde van de rivier heel boven op strandt gespoelt.

28 do., wat beter weer ende wint als voren met regenvlage. Sonden den siekentrooster eens na de Hottentoos haer leger omtrent 3 mijlen van hier leggende, omme te vernemen oft noch wat beesten oft schapen soude cunnen becomen, ende quamen savonts thuijs met 2 schapen ende 1 koebeest vol jongen^3., mitsgaders een fraij kalff dat aen d' E. Heer Hulft^4. na boort sonden tot verversinge.

29 do., weer en wint als de voorige dagen, maer wierd op den dagh heel fraij weer, 't coeltjen uijtten Z.Z.oosten comende, waermede d' E. Heer Hulft^4., die noch een koebeest aen boort sonden, met de Parel onder seijl gingh, ende ten eersten^5. fraij buijten geraeckten. D' Almogende verlene hem behoude reijse.

Sondagh, 30en do., helder sonneschijn-weer, wint westelyck, waermede 's namiddaghs hier wel ter rheede arriveerde 't schip Henriette Louijse van de Camer Zelandt, den 22en April passato in compagnie met de schepen Mars ende Soutlande uijt de Wielinge^6. gelopen ende beneffens^7. deselve achterom geseijlt, sijnde op den 27en Meij aen St. Vincent geweest, daer den 3en Junij weder vandaen vertrocken waren sonder veele ververssinge becomen te bebben, behalven 't schip Mars, daerop d' E. Dirck Ogel als Commandeur, omme na 't Reciffo de Fernambucquo^8. te seijlen, ende 't schip West Vrieslandt vandaen te halen, welcke na noch 2 à 3 dagen stonde te volgen. Voorhaelde schip H. Louijse was heel vol sieck volcq, altemale meest stijff ende heel ellendigh van scheurbuijck gestelt, waeromme datelijck partije moescruijden, salade, etc., uijtte thuijnen na boort sonden ende ordre gaven alle hun siecken aen landt te brengen om hier in der haeste weder opgequeeckt te worden.

1. voorberei.

(k) Dit is nie vreemd nie dat, ná die mislukking van die Roode Vos se tog, die hoop nou gevestig was op Fredrick Verburgh, wat met die Tulp ook na Madagaskar gestuur was. Sien 18 Junie en 3 Julie.

2. ondernam 't met 'n oorgangs-p ingeskuif tussen die m en die t. Vgl. Afr. hemp uit hempt uit hemd.

3. vol jongen, met kalf.

4. Die naam dus hier juis. Brill het hier Hulst!

4. Die naam dus hier juis. Brill het hier Hulst!

5. ten eersten, spoedig.

6. die mond van die Schelde.

7. in geselskap van.

8. Teenswoordig Recife de Pernambuco, hoofstad van die Brasiliaanse staat Pernambuco. Vgl. o.d. 29/8/1653.

[p. 250]

Ultimo do., schoon weer ende wint als gister. Heeft de Roode Vos beginnen te lossen, ende quam op dato mede voor de baeij, sonder ergens aengeweest te hebben, 't schip den Dolphijn, 26en Maij passato nevens 't schip de Gidion uijt 't Vlie gelopen ende, in 't Canael passerende, door storm van den anderen geraeckt, staende de Walvis en de Prins met den eersten oock van de Camer Amsterdam te volgen.