Daghregister. Deel 1. 1651-1655

Maijus anno 1654

Adij, primo ditto, doncker, regenachtich, coudt weer met westelijcke windt, in zee harder als in dese baij deurcoelende.

2 do., idem.

Sondach, den 3en do., sonneschijn-weer met drijvende wolcken, ende de windt Noortwestelijck als de voorige daghen.

4 do., idem, doncker regenachtich weer ende windt als vooren. Gesien het Godt de Heere niet gelieft de windt (aen 't westen blijvende) te laeten dienen omme 't galijot de Rode Vos na de Baij van Saldanha te senden, ende aldaer schoon te maecken, harpuijsen, etc., ende dat ondertusschen den tijt vast dapper deurloopt, ende de

[p. 223]

victualie alhier, heel sober sijnde, machtich vermindert, als cunnende qualijck langer de hoenders ende eenden voeden, welcke derhalven tegen onsen danck van candt aen^1. moeten opeten laten van 't volcq, die met peguijns ende moescruijden uijtte thuyn spijsen, vermits niet een corl rijs, nochte oock maer weijnich gort meer hebben, - soo is verstaen 't galijot hier ter rhede te krengen, ende met schrapers ende loeten^2. soo veele schoon te maecken als mogelijck is, omme 'tselve op 't spoedichste vaerdich te hebben, ende metten aldereersten goeden windt gevictualeert voor 4 maenden, conform onse resolutie van den 27 April passado, in den name des Heeren na Madagascar om rijs ende andere provisien aff te vaerdigen, mitsgaders tot meerder deffentie te mannen met 19 off 20 coppen^(a).

Ende alsoo hier niemandt hebben die daer oijt geweest is, als een Fransman, welcke wij niet derven vertrouwen, dierhalven wat onbekendt daer comen souden, niet wetende hoe ende op wat maniere, ende waervoor de handelinghe daer te doen mochte wesen, 'tsij met d' inwoonders offte Francen, welcke daer op sommige plaetsen gestabileert ende vrij sterck sijn, soo is nae overlegh van saecken verstaen gemelte galijot eerst 't eijlant Mauritius te laeten aendoen, dat sonder merckelijck verleth^3. doch genouchsaem can geschieden, omme aldaer van den Commandeur ende Opperhooffden soodanige informatie, ende oock, nodich sijnde, eenige coopmanschappen beneffens 'tgene mede senden, meer te haelen, als deselve tot de handelinge om rijs, etc., noch souden mogen nodich vinden te vereijsschen, waertoe wij deselve per onse missive met eenen oock dienstelijck^4. sullen versoucken, etc., ende medegeven soo veele hier hebben cunnen bij den anderen rapen als per factura d' Opperhooffden te overhandigen.

Alsoo Jan Wouters van Middelburch, in India gecomen met 't schip Orangie anno 1644 voor adsistent à 12 gl. 's maendts, naderhandt verbetert geweest tot 24 gl., ende jegenwoordich uijt India gecomen per 't schip de Provintie anno passato in qualité van adelborst met 12 gulden 's maendts (noch winnende) welcke sedert dien tijt sich hier wel gecomporteert, ende de boucken van 't galijot de Rode Vos gehouden, maer insonderheijt beneffens, ende oock in de plaetse van, den bouchouder Fredrick Verburgh bij sijn absentie op 't Dassen-Eijlant de opsichte over de robbenvanghst waergenomen heeft, etc., wordt ten dien aensien op desselffs versouck ende bequaemheijt bij desen in de qualité van adsistent weder gerestaureert ende herstelt met 20 gl. 's maendts, mits gehouden blijvende d' E. Comp. van nu aff noch drie jaeren daervoor te dienen^(b).

5 do., regenachtich weer, ende windt als vooren. Is op dato Hessel Jacobs van Souttin^(c), soldaet, over begaene diefstall in Comps. thuijnen, ende dat sich des

1. van candt aen, van nou af, onverwyld. V.R. gebruik ook van kant af in dieselfde sin. Vgl. WNT VII, 1311.

2. instrument om mee skoon te krap, skraper. As skeepsterm nie in WNT vermeld nie. Winschooten: Seeman, vermeld 'n ww. loeten. Brill se teks laat die woord uit, ‘opengelaten’.

(a) Meer besonderhede oor hierdie aangeleenthede word gegee in die notule van die Politieke Raad se vergadering van dieselfde dag. C. 1: Res., Raad van Pol., 1651-1663, pp. 95-96. K.A.

3. tydverlies.

4. met dienswilligheid; op onderdanige, beleefde wyse.

(b) Ibid.

(c) Misskien Sotteghem, in die provinsie Oos-Vlaandere in België.

[p. 224]

nachts buijten 't fort ende van sijn wachtplaetse g'absenteert had, met 100 slaghen van den geweldiger gelaerst ende voor 6 maenden in de kettingh gebannen, met confiscatie van een maendt gagie voor den geweldiger, volgens sententie^(d) gister daerover bij den Raedt gevelt.

'S avonts quamen ons d' inwoonders seggen ende wijsen dat besijden de Taeffelbergh 2 schepen hadden gesien, een groot ende een cleijn. Willen hoopen met dese goede wint morgen behouden mogen binnen comen.

6 ditto, noch al gestadich nat, regenachtich, doncker weer ende westelijcke wint als de voorige dagen. Ende lieten na de gemelte schepen door ons volcq wacker uijtsien tot aen de houck van Cabo Falsa^(e) incluijs; maer alsoo gansch niet vernamen, lieten den Hottento (genaempt onder 't volcq Cocksmaet) die de tijdingh gebracht had, roepen, ende seggen dat wij geen schepen conden vernemen, denwelcken datelijck presenteerden ijmant van ons volcq, willende met hem senden, gemelte schepen te wijsen, ende, nae hij te verstaen gaff, souden om desen houck ergens g'anckert leggen, waeromme onsen tamboer ende geweldiger met hem heen sonden, den gantschen nacht uijtblijvende.

7 do., smorgens weer ende windt als vooren, met seer sware, dicke mist, soo dat wij sorghen^1. ons uijtgesonden 2 man metten voorsz. Hottento qualijck eenich gesicht in zee nae de schepen hebben, ende dierhalven deselve qualijck vernemen sullen cunnen; gelijck wederom comende ons oock rapporteerden dat vermits de dijsicheijt boven een mijl niet in zee hadden cunnen sien, ende nademael den gemelten Hottento vast bleeff persisteren dat 2 schepen gesien had, ende sijl. dan met dese westelijcke winden al behoorden in dese baije te wesen, als hadden willen hier comen, soo dachten halft^2. off 't wel^3. Engelsen retourschepen mochte sijn geweest die in de Baij Falsa ofte Houdtbaij achter den Taeffelbergh mochten geloopen wesen. Vonden derhalven goet morgen vrouch 4 man onder een corporael derwaerts overlandt te senden, met ordre om overal wel scherp uijt te sien, ende eenighe schepen vernemende, ons datelijck raport te brengen, ende haer stil te houden sonder hun eenichsints te openbaren, omme, nae becomen raport, hier alsdan op geresolveert te worden, als nae behooren.

'S nachts begond heel hard te waijen uijtten Z.Oosten met swaere valbuijen over de Taeffelbergh ende drooghte^4..

8 do., smorgens noch al aenhoudende, als wanneer de gemelte 4 man ten eijnde voorsz. uijtsonden. 'S naemiddaghs schoon, stil weer wordende, ende 't galijot sich na onse ordre geprepareert vindende tot vertreck nae Madagascar, mitsgaders onsc pampieren^(f) daertoe t' eenemael vaerdich ende die <aen> den^5. Commandeur van Mauritius oock geslooten sijnde, gaven d' Opperhooffden desselven galjots noch

(d) Sien C.J. 1: Crim. en Civ. Regtsrolle, 1652-1673, p. 14; en C.J. 780: Sententies, 1652-1697, p. 39. Albei in K.A.

(e) ‘Cabo Falsa’ of Kaap Vals, d.i. die huidige Kaap Hangklip, wat in die buurt van die huidige Rooi-Els lê. Vgl. Van Winter: Geschiedkundige Atlas van Nederland, De Koloniën, pp. 24 en 25.

1. vrees.

2. Sic. K onleesbaar. Brill het halff.

3. Brill het twee i.p.v. 'twel.

4. Sic. Met valbuijen word blykbaar wind en nie reën bedoel nie; met valbuijen....ende drooghte sal dus 'n droë suidooster bedoel wees.

(f) Hierdie stukke het, naas die brief aan die Kommandeur van Mauritius, ook verskeie ander belangrike dokumente ingesluit. Vgl. C. 493: Uitg. Br., 1652-1661, pp. 246-250. K.A.

5. aen den? Brill het net den.

[p. 225]

voor den avont hunne despesche, omme metten eersten goeden windt door Godes toelatinge onder zeijl te gaen. Omtrent 2 uijren in de naenacht is 't gemelte galijot met een Zuijt-oostelijck luchtjen van dese rhede gescheijden. D' Almogende wil het een geluckighe heen- ende wederomreijse verlenen. Amen.

9 do., smorgens heel stil, warm sonneschijn-weer. Quaemen tegen den middach ons uijtgesonden 4 man wederom met rapport dat nergens geen schepen, off gelijck van dien, vernomen hadden.

Sondach, den 10 ditto, schoon weer als gister, sonden onse opgeboeijde booth nae 't Robben-Eijlandt, met wat provisie voor de schapenwachters aldaer.

11 do., smorgens stil ende fraij sonneschijn als de voorige dagen, maer op den dagh heel mothregenachtich weer, dat 's middachs weer opclaerden, ende seer hard begond te waeijen uijtten Z.Z.Oosten met sware valbuijen over de Taeffelbergh den ganschen nacht, ende den

12 do., smorgens noch all aenhoudende, tot omtrent ½ voormiddach^1., wierd heel fraij weer, 't luchtjen labber uijtten Noortwesten, als wanneer in den eersten steenoven van omtrent 60 duijsent steen^2. den brandt gestoocken wierd met hoope dat het wel succederen sal. Heden was de baij gelijck de voorige dagen, tsedert begin van Maert aff, oock vol walvissen geweest. Ende quam na den middach onse opgeboeijde boot weder van 't Robben-Eijlandt met een lustigen, vetten ram, wel 150 lb. swaer sijnde, een van de slechste ende lichste, ende waeren d' andere schaepen, 41 in 't getall, aldaer heel wel aerdende, maer geen robben te crijgen, hebbende in een ganse maendt qualijck een rob vernomen.

13 do., stil, warm sonneschijn-weer, ende veel walvis in de baij.

14 do., Hemelvaertdach, betogen lucht, met N.westelycke koelte.

15 ende 16 do., idem. Ende niet sonders gepasseert als dat de baij alle dagen vol walvis is, ende dese weecke, vermits 't bequame weder, vrij wat hier gewonnen saet in d' aerde gebracht hebben, van wortelen, raepen, bietwortelen, spenagie, andivij, beet, salade, etc., 'twelcke, door Godes seghen wel voortcomende, soo verde nae alle apparentie staet te strecken^3. datter niet alleen genouch sal wesen tot ververssinghe voor de aencomende schepen, maer oock beneffens dien al ijts sal moghen uijtvallen tot spijsinghe voort volcq hier aen landt, ende als wij maer rijs hadden, souden ons al bijnae cunnen behelpen.

Sondach, den 17 ditto, weer ende windt als vooren Noortwest. Item

den 18, 19, ende 20 do. Ende is (op dato den eersten steenoven affgebacken^4., ende van eergisteren aff al te koelen gestaen hebbende) weder begonnen te vormen^5. om in der ijl voor den principalen regentijd noch een ander oven claer te crijgen. 'S namiddachs ons volcq van de boswagen^6. thuijs comende, wisten te segghen dat

1. Brill het: ½....voormiddach, asof daar 'n nadere tydsbepaling uitgelaat is. Dit kan egter beteken: die helfte van die voormiddag. Vgl. o.d. 28/10/1654.

2. Kollektief.

3. reik, uitkom.

4. klaar gebak, gaar.

5. d.w.s. nuwe stene.

6. wa waarmee hout uit die bos aangery word.

[p. 226]

de inwoonders, namentlijck Herrij's g'allieerde, met haer vee (hieromtrent lange wijle gelegen) begonden te landewaerts in te vertrecken, sonder oijt een beest off schaep aen ons te hebben willen verhandelen, maer doorgaens niet anders getraecht als ons over al te bestelen, rooven, ende affronteren^1., desweghen haer vertreck wel te vreden ende nu in hoope waren dat haest andre affcomen souden, met dewelcke beter te handelen mochte vallen, dat Godt geve. Amen.

Gister is een Hottentoosvrouw dichte bij 't fort, op de candt van de revier, onder wat op den ander gesmeten tackjens, vandt^2. kinde verlost, sonder eenige hulp van mans off vrouwen, even offt een onvernuftich^3. beest was geweest. Dit kindt datelijck selffs reijnigende, ende overal wel dapper met koedreck smerende ende swart maeckende, was anders alsoo blancq (gelijck mede de moeder) als een bruijn Jeudinneken; 'twelck datelijck, sonder erghens mede te bewinden^4., op een velleken hebbende, aen de borst lagh, de moeder ende vader van ons troggelende^5., ende ten dien eijnde heden oock in 't fort comende om wat broot ende tabacq, dat hun gaven, nevens een dronck wijn, etc., daer se, wel verblijdt ende redelijck flux ter been, datelijck weder mede buijten nae haer hutjen vertrocken, voor de minste regen off windt niet beschuth wesende.

21 ditto, smorgens mottich, nat weer met westelijcke labberkoelte, waerdoor wij uijt het steenvormen mosten scheijden^6., ende in plaetse van dien 't volcq gebruijcken om wat landt de wildernissen uijt te roijen^7. ende tot thuijnen bequaem te maecken, daer het nu, mits 't vochtige weer, fraije tijt toe wordt. Ende is op dato den hoveniers vrouw van een jongen soone in de craem gecomen.

22 ende 23 do., weer ende windt als vooren. Mitsgaders niet sonders gepasseert als dat wij raepen, wortelen, cool ende andre moescruijden dese weecke weder gesaijt hebben van ons nieuw gewonnen saedt; wesende de baij oock doorgaens vol walvissen, jammer sijnde dat men geen gereetschap noch persoonen heeft om te vanghen, alsoo ter^8. alle daghen goet weer, ende vermits de coude oock nu de beste tijt toe is.

Pinxterdach, den 24 ditto, vuijl, regenachtich weer ende westelijcke coelte.

25 ende 26 do., heel schoon, helder sonneschijn-weer, windt alls voors. Ende alsoo de cool ende andere moescruijden in den thuijn fraij^9. acn beginnen te verminderen, vermits tsedert 3 à 4 maenden herwaerts alle dagen 2 mael daervan voor al 't volcq geschafft is geworden, sulcx datter voor d' aencomende schepen wel haest niet veel overschieten soude; cunnende mede, wat debvoiren daerom aenwenden^10., oock weijnich vis gevangen worden, ende nochtans (soo men den

1. benadeel, skade aandoen. Vgl. affront o.d. 9/2/1656. Hierdie voorbeeld van affronteren is ouer as die in WNT, Supp. I, 502 gegee, waar bostaande affront gesiteer word.

2. van 't; Brill: van de. Gebruikliker was: van kind(e) verlossen. Vgl. WNT VII, 2963.

3. redeloos.

4. toe te draai.

5. bedelende.

6. uijt het steenvormen mosten scheijden, moes uitskei met stene vorm.

7. de wildernissen uijt te roijen, de bosse, struike, ens., skoon te maak, te ontgin.

8. 't er.

9. sterk; fray aen, vinnig. Hierdie gebruik nie in WNT nie.

10. watter moeite ons ook doen.

[p. 227]

nodighen arbeijt continueren sal) nootsaeckelijck de luijden den buijck dient gevult, soo sijn wij heden eens wat te landewaert in uijtgegaen, omme te sien off door den regen (eenige daghen nu gehadt) de suijringh ende mosterbladen^1. (op sommige plaetsen in 't wilt wassende) oock wat beginnen op te schieten, omme daervan, in de plaetse van de moescruijden ende thuijnvruchten, 2 mael daeghs, met wat gort ende vleijs, warmoes^2. voor 't volcq te coocken, wordende de ingesouten voghels (van d' eijlanden gehaelt) smiddaghs geschafft, ende smorgens ende savonts warmoes van cool ende ander cruijt uijt den thuijn, mitsgaders Sondach ende Donderdachs ordinaris raepen ende wortelen, die mede alle ten eijnde raecken; edoch staet geschaepen, met Godt de voorste over 3 à 4 maenden sooveel van 'tselve wel weder te hebben, als alsdan ende voortaen uijtten goeden sal cunnen gheoirbaert^3. worden, alsoo 'tgeene eenighen tijt herwaerts gesaeijt hebben, soo treffelijck opcompt dat een lust om sien is; ende sijn noch alle dagen wacker besich om de thuijnen (jegenwoordich stijff vier morghen groot) voort voll te saeijen ende planten, mitsgaders oock omme noch meer landt te prepareren om 't saet in te brenghen, dat met d' eerste schepen verhopen uijt 't patria te crijghen. Ten eijnde voors. dan uijtgegaen sijnde, hebben op verscheijde plaetsen de suijringh bevonden fraij op te comen, maer de mostert noch niet; des ordre stelden om door 2 man alle daghen wat van de suijringh te laeten haelen, ende uijt de thuijnen sooveel ander groen daerbij te doen als sal mogen bijgebracht worden, om 't volcq noch mede te spijsen ter tijt nader ontseth van d' een off d' ander plaetse becomen.

27 ditto, smorghens noch al even schoon, helder sonneschijn-weer.

28, 29, ende 30 do., insgelijcx; sulcx dat wij alle dese dagen fraij hebben cunnen besich wesen met steen vormen, ende landt te prepareren om te bouwen^4., gelijck op dato oock al stijff ½ mergen met omspitten claer gecreghen, hebben besaeijt met nieuwe taruw, verleden saijsoen hier gewonnen, omtrent twee schepels^5. in alles.

Heden wierdt den Commandeur Riebeeck aengedient dat eenen Gijsbert Jansz. van Haverbeecq van Haerlem, bosschieter, in de wandelingh toegenaemt Schout, op den 7en deser, daeghs voor 't vertreck van 't galijot de Rode Vos sich had laeten ontvallen dat een man wist die met 2 messen op hem, Commandeur, gingh^6., ende geseijt had, ‘als 't weder soo gaen sal als vergangen jaer, dat men soo weijnich t' eeten crijght ende evenwel wercken moeten, soo sal ick den Commandeur daer vooreerst de rest mede geven^7.’, etc., 'twelcke oock aengehoort hadden Jan Matthijsz. ende Adriaen Leerbrouck, matrosen, mitsgaders Jan Jansz. van Nijkerck^(g), soldaet, dewelcke alle drie voor den Raedt geroepen wordende, sonder eenich tegen-

1. Sic. Vgl. Afr. moster naas mosterd. Verder op, selfde datum, skryf Van Riebeeck mostert.

2. moesgroente, so iets as bredie.

3. Dieselfde uitdrukking (hier met die meer gebruiklike oirbaeren teenoor oirbooren) as o.d. 13/9/1653. Sou uijtten goeden in die verband: uijtten goeden oirbaeren 'n spesiale betekenis hê?

4. bewerk.

5. maat wat gewissel het van ¼ tot ½ mud.

6. rondgeloop het met twee messe klaar vir hom, nl. die Commandeur, d.w.s. om hom daer vooreerst de rest mede <te> geven.

7. de rest geven, doodmaak.

(g) Vermoedelik Nijkerk in Gelderland, maar ook in ander Nederlandse provinsies, bv. Friesland en Groningen, vind 'n mens plekke met die naam Nijkerk (of Niekerk).

[p. 228]

segghen openbaer verclaerden waerachtich te wesen dat Schout hadden hooren seggen een persoon wist die met 2 messen op des Commandeurs lijff^1. gingh^(h). Des gemelten Haverbeecq mede lieten compareren, die terstont bekende sulcx tegen de voornoemde persoonen vertelt te hebben. Hem dan vragende na de man, antwoorde cortelijck dat het was Jan^2. Danielsz. van Veurne⁽ⁱ⁾, bosschieter, hier te lande gecomen anno 1652 in April met jacht de Goede Hoope, in de wandelingh toegenaemt Doctor, welcke voor desen onder goede belooninghe sijn dienst wel had gepresenteert met d' inwoonders t' landewaert in te reijsen om de spraeck te leeren; edoch daertoe naderhandt van ons aengesproocken wesende om ten dien eijnde conditie te maecken, wederom gerefuseert. Voorsz. Haverbeecq wijders vragende hoe 'tselve was comen te weten, verhaelden dat omtrent 5 à 6 weeken geleden om koemest in 't landt, beneffens andre, wesende gesonden, in 't wederom comen met den gemelten Jan Danielsz. vooruijt had sitten rusten, ende alsdoen gesien dat 2 messen op den bandt van sijn brouck in eene scheedesack steecken, ende gevraecht: ‘wel doctor, wat beduijdt dit dat ghij 2 messen draeght’, waerop den doctor had geantwoort: ‘die passen op de Heer’ (denoterende den Commandeur van 't fort) sonder ijts anders meer.

Waerop staende voet^3. den Doctor voor den Raedt is geroepen, ende hem 'tselve voorgeleijt sijnde, ontkende eerst dat noijt^4. een mes bij sich had gedragen, veel min 2, ende dat oock genighe de minste oorsaecke en hadde ofte wiste waerom sulck quaet op den Commandeur in 't sin^5. soude hebben, alsoo noijt slach off quaet woort van denselven hadde ontfangen, etc. Edoch denselven voorstellende den tijt wanneer, ende met offte teghen wie de gemelte woorden gesproocken had, begond te bekennen dat op die tijt, doen om koemest waeren, in 't wederom keeren met voorhaelden Schout vooruijt was gaen sitten ende rusten, ende alsdoen oock 2 messen op sijn boxbandt^6. drouch, ende gedragen had sedert sijn compste van 't Dassen-Eijlandt, daer se gebruijckt had om robben te villen. Item oock dat do. Schout hem gevraecht had wat met die messen deed, maer dat soude geantwoort hebben: ‘die passen op de Heer’, wiste niet. Hem wijders gevraecht off het Schout dan looch^7., seijde neen, maer wiste niet dat die woorden gesproocken had. Andermael vragende offt Schout looch, antwoorde: ‘dat segh ick niet, maer ick weet oock niet dat ick soo geseijt hebbe’, edoch vorders sich bedenckende seijde: ‘ick hebbe misschien gemeent dat de messen tot des Commandeurs dienste waren als hij somtijts uijtgingh om esperges te snijden, die op veele plaetsen in 't wilt wassen’, met diergelijcke frivole^8. praetjens meer. Hem echter vorder vragende off Schout het dan loogh dat hij de woorden soude gesproocken hebben: ‘die (namentlijck de messen) passen op de Heer’, persisteerden bij sijn voorige antwoorde van dat het

1. lewe.

(h) Die stukke in verband met hierdie saak is te vinde in C.J. 1: Crim. en Civ. Regtsrolle, 1652-1673, p. 15; C.J. 278: Register van Sententiën, 1652-1771, J, no. 1; C.J. 2952: Conf. en Interr. 1652-1673, pp. 1-5; en C. 326: Attestatiën, 1652-1665, pp. 45-48. Almal in K.A. Na langdurige ondervraging van die aangeklaagde, Jan Danielsz. (bygenaamd Doctor), en die getuies is eersgenoemde skuldig bevind en veroordeel ‘omme aen 't Galjot de Tulp gekielt ende met 100 slagen gelaerst, mitsgaders voor 6 maanden sonder gagie aen de gemeene wercken t' arbeijden, in de kettingh gebannen te worden, nevens confiscatie van drie maenden soldije’. C. 1: Res., Raad van Pol., 1651-1663 (22 Junie 1654), p. 101. K.A. Vgl. ook C.J. 780: Sententies, 1652-1697, pp. 40-41. K.A.

2. So ook K. Brill het Jos.

(i) Veurne (Frans: Furnes), 'n stad naby Duinkerken in Wes-Vlaandere.

3. Waerop staende voet, verskrywing vir: Waerop op staende voet.

4. Dubbele ontkenning.

5. Vir: in d' sin.

6. boksband, van boks(e), broek. Brill het bogbandt, 'n verskrywing.

7. off Schout het dan looch.

8. waardelose, verspotte.

[p. 229]

niet segghen conde, als sijnde hem uijt de memorie ontgaen. Ten laesten hem 't vuijr noch naeder aen de voeten^1. leggende ende bij sich voelende dat het met hem stondt te haperen^2., seijde op 't laeste: ‘hij liechtet als een schelm, want wij waren maer met ons tween ende waerom ben ick niet soo eerlijck om gelooft te worden als hij?’ Bij 't welcke bleeff volherden, ende alsoo te vooren soo weyffelachtich had gesproocken, waeruijt presumeerden al eenichsints schuldich moste wesen, lieten hem, Doctor, terstondt in een kelder onder 't Cath^3.(j) vaststellen omme met gelegentheit nader te verhooren.

Sondach, den laetsten Maij, stil, schoon, helder sonneschijn-weer, als de voorighe dagen, ende veele walvis in de baij. Wijders niet sonders gepasseert, als dat heden, mits 't hooghe springh^4., lieten affloopen de gemaeckte chiampan^5., langh 32 ende breet 8 voeten; te dienen om south, houdt, koemest ende andere dingen van de reviere^6. nae 't fort te voeren^(k).

1. Gewoonlik schenen.

2. verkeerd loop.

3. Onder datum 11/6/1654: Catt, 4/11/1656: cat, verhoogde werk in 'n fort.

(j) Dit moet nie verwar word met die Kat van die huidige Kasteel in Kaapstad nie (wat natuurlik ook nie Van Riebeeck se fort is nie). Vir goeie plattegronde van Van Riebeeck se fort, sien kaarte nos. 47, 48 en 50. K.A.

4. springvloed.

5. Kyk WNT s.v. sampan: ‘Ontleend aan chin. sanpan, drie planken. Zekere soort van klein kustvaartuig, dat in de Indische archipel veel gebruikt wordt’. Onder datum 23/7/1658: een cleyn champantjes, sic vir champantjen?

6. Die Liesbeek? Of die Soutrivier?

(k) Sover bekend, is dit die eerste boot wat aan die Kaap gebou is.