Daghregister. Deel 1. 1651-1655

Februario <anno 1654>

Sondach, primo ditto, 's morgens schoon weer tot 's namiddachs, begond alweder vrij hardt te wayen als gister; maer

den 2en dito, 's morgens wederom schoon weer, 't luchjen aen dese sijde N.West ende aen d' oversijde van de bay Z.Z.Oost, redelijck stijff aenkoelende. Hebben op dato 't galyot de Rode Vosch sijn affscheyt gegeven nae 't Dassen-eylandt omme den bouckhouder Verburch vandaer op t' ontbieden t' onser adsistentie in verscheyden saecken, ende in desselffs plaetse wederom derwaerts g'ordineert den provisionelen adsistent Jan Woutersz., om de robbenvangst waer te nemen ende

[p. 197]

wijders sooveel robbenvellen ende schelpen over te brengen als laeden sullen cunnen^(a).

Gister ende vandage waren de inwoonders met hunne beesten bij honderden in 't gesicht, omtrent ¼ mijl van 't fort, weyden^1.; maer alsoo vermercken dat wij geen plaet- noch dickdraetcooper meer hebben, wilden deselve daer niet mede aen de marckt comen, ende schapen hadde dese troup weynich; daeromme daer oock niet graech schenen aff te scheyden, invoughen den handel van koebeesten⁺ door mancquement van plaetcooper jegenwoordich heel stil staet, ende soo in cortten daer van uyt 't patria niet gesecondeert worden, staet geschaepen datter niet een beest voor de retourvloote sal te geven sijn, ende worden de vruchten in de thuynen van de jegenwoordige langh gecontinueerde ende noch al duyrende extreme droochte ende hitte soodanich verbrant dat wij sorgen^2. van 'tselve oock al sober sal vallen.

Tegen den avondt cregen de windt aen dese sijde van de bay oock uytten Z.Zuyt-Oosten, daer 't galyot noch mede uytliep.

3en dito, 's morgens schoon, warm, stil weder, ende tegen den nacht harde Zuyt-Zuyt-Oostewinden met grootte valbuyen over den Taeffelbergh.

4en dito, 's morgens noch al even harde winden ende extreme droochte, waeromme 't volcq, niet cunnende door 't overvloedich stuyven aen 't fort ofte redout arbeyden, nae 't bosch stuyrden om balckjens (daer claer wordende gemaect) te haelen tot de beddingen van 't canon, dat tot dato noch maer op losse plancken hebben cunnen stellen, waerdoor der al veele om den hals geraeckt^3. ende gebroocken sijn.

5en dito, was 't weer heel bedaert, soodat met de redout weder costen voortvaeren, daer heden de poort al geseth ende de baterijen op begonnen wierden claer te maecken, maer begond tegen den middach soo hard te wayen uytten voorigen houck, datter weder mosten uytscheyden ende branthoudt voor de cocx laten halen, dat hier met grootte moeytten geschiedt ende doorgaens veel wercx beleth.

6en dito, 's morgens weder stil, soodat ons met 't werck aen de redout besich houden costen. Ende hebben vandage van een steen, omtrent een kindtshooft groot, gecregen 1 maes^4. ende 5 condrijn^4. swaerte fijn silver, sijnde omtrent 10 stuyvers in wardije, ende wanneer men wat in de gront begint te comen, hebben 't vertrouwen dat vrij beter minerael sullen vinden, sijnde dit maer van een steenclip, boven d' aerde staende, tot een prouff maer affgehouden^5.. Deshalven oock voornemens sijn,⁺ siende datter met veele moeyten noch silver uytgecregen hebben, wat meerder moeyten om te doen, ten welcken eynde oock ordre stellen om instrumenten te

(a) Sien brief van Van Riebeeck aan Fredrick Verburgh, 3 Februarie 1654. C. 493: Uitg. Br., 1652-1661, p. 191. K.A.

1. waren....weyden: pregnante konstruksie.

+ 105

2. vrees, besorg is.

3. om den hals geraeckt, verlore gegaan. WNT V, 1656 meen dat dit die kanonne is wat ‘om den hals geraeckt ende gebroocken sijn’ en nie die planke nie.

4. Oosterse benaminge van gewigte vir goud, ens.; Mal. emâs, mâs, en Mal. kandûri. Vgl. Yule en Burnell: Hobson-Jobson, onder mace en candareen. 1 maas = 1/16 thail (tael), ‘or about 40 grains’, 20 ‘condrijn’ = 1 maas.

4. Oosterse benaminge van gewigte vir goud, ens.; Mal. emâs, mâs, en Mal. kandûri. Vgl. Yule en Burnell: Hobson-Jobson, onder mace en candareen. 1 maas = 1/16 thail (tael), ‘or about 40 grains’, 20 ‘condrijn’ = 1 maas.

5. afgehouwen, afgekap.

+ 105v

[p. 198]

maecken tot pottebackersgereetschap om smeltcroessen ende andere noodicheden te maecken ende in 't bos houtcoolen te branden, etc.

7en dito, stil, warm weer als gister. Sonden 5 man nae 't geberghte met picken ende koevoeten om een gadt te maecken ende alsoo in de gront te comen ende ondersoucken hoe 't onder d' aerde met 't minerael gestelt is.

Den verleden nacht waeren eenige Hottentoos aen de redout geweest, meenende datter geen volcq op was, ende alsoo 't ijserwerck van de poort, etc., daeraff te steelen, maer de schiltwacht haer vernemende ende d' andere soldaeten daerop voor den dach comende, warende deselve weder wechgeloopen. Dit sijn al van Herry's g'allieerde die onse beesten ende al Herry's volcqjen onder de hare hebben, van dewelcke sooveele overlast lijden dat qualijck langer verdraegelijck is, ende dierhalven niet vreempt was dat men desen hoop aen een cant hulp^1., verstaende niet dat men haer souden dooden, maer met haer beesten nae ons nemen ende tot slaven gebruycken aen d' eylanden tot de robbenvangst, etc., sullen eer niet gerustelijck met d' andere inwoonders (seer eenvoudich^2. sijnde) cunnen omgaen, soeckende desen niet anders als steelen ende rooven wat se cunnen, sonder dat een schaep ofte koebeest (die se wel de schoonste van allen hebben) willen verhandelen als dat sieck, lam ofte gebreckelijck is. Per memorie.

's Namiddachs begond wat te wayen uytten westelijcke handt, waermede tegen den avondt hier wel ter rheede retourneerden 't galyot de Rode Vosch, medebrengende op onse ontbiedinge ende ordre den bouchouder Frederick Verburgh, ende in desselffs plaetse d' opsicht over de robbenvanghst aen 't Dassen-eylandt gelaten hebbende den provisionelen adsistent Jan Woutersz.

⁺ Brachten mede 6 verckens^3. traen, nevens 5373 stucx dito vellen, cleyn ende groot, ende rapporteerden gemelte Verburgh dat niet boven 2 à 3 weecken langer soude gaende te houden wesen, vermits het daer door 't dagelicx opvangen al heel cael wierd, hebbende 't volcq vrij gemurmureert over den vuylen ende stinckende arbeyt, invougen al wat moeyten gehadt hadde omme deselve in ordre ende dissipline te houden, edoch door statueren van exempel^4. aen eenige van de principaelste belhamers was 't noch al tamelijck gerustich toegegaen ende jegenwoordich 't volcqjen al fray gewent geworden.

D' onse hadden verleden Maendach dicht bij 't Dassen-eylant 2 schepen vernomen, die vermits de Z.Z.Oostewinden niet costen opcomen ende dierhalven in zee gesteecken waren, wensten dat de gelegentheyt hadden geweten van daer onder 't eylant te cunnen anckeren, off in de Bay van Saldanha, vanwaer se alle dagen met een noorlijck windeken (op dese custen veel wayende) tot haer gemack^5. cunnen comen, soo met ons galyot dickmael ervaren hebben, sijnde beoosten 't Dassen-

1. aan een kant helpen, uit die weg ruim.

2. onbedorwe.

+ 106

3. inhoudsmaat. Vgl. noot 3 o.d. 26/3/1653.

4. statueren van exempel, stel van 'n voorbeeld, d.w.s. voorbeeldig straf.

5. tot haer gemack, tot 'n gemaklike lêplek, op 'n rustige ankerplek.

[p. 199]

eylandt, mitsgaders oock in de mont ende diep in de Bay van Saldanha, de schoonste rhee voor cleyn ende grootte schepen van de werelt, ende passeert niet eene weeck off waeyen altijt noorlijcke ende westelijcke winden, waermede in een halff etmael, wat meer off min (na de wint deurkoelt) tot haer gelieven^1. tot in dese Taeffelbay cunnen opcomen. Per memorie.

Gaven desen avondt aen den schipper van 't galyot noch ordre om sich per eerster^2. gelegentheyt van d' inhebbende schelpen, traen ende vellen (in bossen latende binden) t' ontlaeden.

Heden is oock de redout, den 29en verleden begonnen, t' eenemael vaerdich geraeckt ende 2 twaelffponders daerop gebracht, waermede (als oock <met> 't canon van 't fort) nu hoopen 't landen met boots tusschen hier ende de Soute-Reviere al vrij te verhinderen, mitsgaders oock de rheede te bevrijden^3..

Ons bosvolcq brachten tijdinge dat Herry's geallieerde omtrent een mijl verder met haer vee vertrocken waren. Willen hopen nu dese aen 't vertrecken sijn, dat andere, gelijck vergangen saysoen, weder aencomen ende grager wesen sullen om⁺ te handelen als desen trouwloosen troup geweest is, welcke niet anders gesocht hebben als ons alle schade ende overlast te doen die se costen.

Sondach, den 8en dito, stil weer, maer op den dach ende 's nachts harde Z.Z.Oostewinden.

9en dito, 's morgens 't coeltjen uytten N.N.Westen. Stelden weder 3 silversmits te werck om t' ondersoucken wat in 't minerael steeckt, dat wij nu weder opnieuws hebben gevonden, sijnde harde, rode aerde, schijnende als vol vijlsel van gout off silver te wesen, cunnende, om van 't eerste (t' eenemael soo hard als clipsteen sijnde) yts meer te becomen, niet wel in de grondt geraecken, ende in dit opnieuws gevonden minerael soo diep graven als begeeren; ende soo hier wat insteeckt, sullen in een maent meer van cunnen crijghen als van 't ander een gansch jaer. De Heere geve dat wij yts mogen vinden tot soulaes van Compagnie's hier dragende oncosten.

's Avonts, doncker^4., comen hier aen 't fort 4 inwoonders, van andere troupen als de voorige, met 3 schapen ende lammekens, die haer redelijck civil affhandelden, wesende dese luyden seer eenvoudich ende fray om mede om te gaen. Derhalven haer oock de sackjens met broot vulden ende elck met een dronck wijn vereerden tot meerder aenlockinge.

Soo compt hier desen avont oock uyt 't patria, Gode loff, wel ter rhede de pinasse 't Calff^5., met de Vreede, Draeck, Naerden ende 't Lam, gelijck uytgeseylt, nevens missive^(b) aen ons van den 31en May uytte Camer Amsterdam, van inhouden als per de voorige schepen becomen.

1. Ongewone gebruik van gelieven. Op hulle gemak?

2. Sic.

3. beskerm.

+ 106v

4. Hierdie gebruik van donker, sonder voorsetsel of lidwoord, gelyk aan Ndl. met (den) donker, bij, in (het) donker, kom nog voor in Afr.: Ons het daar saans donker aangekom.

5. Waarop die reisbeskrywer Johan Nieuhof was.

(b) Vir hierdie brief sien C. 409: Ink. Br., 1649-1660, pp. 125-126. K.A.

[p. 200]

Hadden aen St. Jage^(c) aen geweest, 8 dooden gehadt ende jegenwoordich wel in de 20 siecken te coy, maer den Draeck (daer verleden Vrijdach noch jonghst^1. waren bij geweest) hadde alsdoen al over de 20 dooden gehadt ende meest al sijn volcq siek te coy, item oock den schipper, sulcx dat genouchsaem onmachtich was ende te vreesen is door swackheyt qualijck vermogens sijn 't schip langher te regeeren⁺ ofte hier te brengen. Edoch willen hopen Godt de Heere haer bijstaen ende aen dese ververschplaets in corten helpen sal, waerna wij oock gestadich laten uytsien om haer in 't gesicht crijgende, ende mogelijck sijnde, sooveel hulpe toe te stuyren als sullen vermogen, 't sij met sloupen ofte 't galyot, soo best sullen cunnen.

10en dito, fray weer ende een Noortwestelijck coeltjen, waermede den Draeck al ogenblick^2. tegemoet sagen; maer desen dach, hoe seer daernae lieten uytsien, niet vernamen. Quamen veel inwoonders, op 't schieten van 't schip, bij 't fort, van Herry's vrunden, willende al nae boort om den buyck vol te haelen. Maer wesen haer dat ons schapen ende beesten souden brengen, waerop in antwoord te verstaen gaven, datter ander inwoonders op comende wegen waren met beesten ende sij de hare niet verruylen nochte misschen wilden. Op 'twelck haer weder beduyden, dat die ons beesten brachten nae boort souden gaen ende andere niet, ende soo voorts al lachende ende spelende malcander met praetjens over ende weder payende. 't Is jammer dat wij geen plaetcooper hebben; ingevalle daervan versien waeren, souden geen koebeesten mancqueren, maer daer hapert het nu aen.

't Nieuw gevonden minerael door de silversmits in 't vuyr gehadt ende haer best gedaen hebbende, is niets in gevonden geworden. Derhalven ordre stelden om van 't voorige steenachtige minerael daer al wat uytgecregen hebben, nochmael preuve te nemen.

's Nachts gaff den Almogende een frayen reghen, 't eerste wel in 7 weecken, waerdoor^3. de vruchten op 't landt vrij verdort waren ende nu door Godes genadigen zegen weder fray staen op te luycken.

11en dito, hield den regen noch al fray aen tot halff voormiddach, met Noortwestelijcke coelte. Ende quamen vandage eenige inwoonders met een koebeest, daer hun sommige Watermans ende van Herry's vrunden weder bijvouchden.⁺ Mochten anders vrij civil gehandelt hebben, maer nu hadden door derselver quade instoockinge al veele spels^4. eer 't bequamen; echter cregen 't noch voor 't dunne cooperdraet, maer seer beswaerlijck ende vrij duyrder als ordinaris.

Lieten alweder op 't geberghte uytsien nae den Draeck, die niet verde van de wal can wesen ende met dese westelijcke coelten behoort te voorschijn te comen, maer is noch niet vernomen.

Tegen den avondt begond al weder vrij uytten Z.Zuyt-Ooste te waeyen met droochte. Item den

(c) Santhiago, een van die Kaap Verdiese Eilande.

1. laas.

+ 107

2. Vgl. Afr. aldag en kyk WNT II, 44.

3. d.w.s. deur die 7 weke van droogte.

+ 107v

4. las, moeite. Teenswoordig in Ndl. meestal spul. Kyk WNT XIV, 2682.

[p. 201]

12en dito, tot 's middachs, begond al weder te stillen ende brachten ons de uytkijckers alsdoen tijdinge, dat een schip achter den Leeuwenbergh hadden gesien, ende alsoo wij wel dachten dat het den Draeck soude wesen, sonden den schipper van 't galyot derwaerts omme denselven met onse Biscayse sloup vol volcqs terecht te helpen ende binnen de bay te lootsen, gelijck met 't Calff oock gedaen hadden, maer aen boort gecomen sijnde, begond de wint weder uytten Z.Z.Oosten hard aen te nemen^1. sulcx dat se onder 't Robben-eylandt ten ancker liepen om morgen vrouch met een Noortwestelijck windeken (veeltijts met 't opcomen van den dach hier wayende) in de bay te comen, dat den Almogende wil laten gelucken. Amen.

13en dito, 's morgens noch all Z.Z.Ooste harde winden^2., die op den dach wel wat ophielden, maer tegen den avondt alweder aenvingen, waerdoor 't schip van 't Robben-eylandt noch niet coste opcomen.

Ondertusschen rapporteerden ons de silversmits dat, nae veele aengewende debvoiren, gansch niet uyt 't minerael hadden cunnen vinden, meenende oock 't geene op den 6en deser daeruyt gecregen hadden, geen recht silver te wesen, dewijle wel goet schijnt op de touts^3., maer niet aen de steeck^4., gevende roock van sich ende swart wordende als 't vuyr daeraen compt. Echter sonden deselve heden uyt om van 't minerael een goede dracht te halen omme na Batavia te senden, teneynde aldaer eens mach geprobeert worden, alsoo wij dencken de rechte rafineerders ofte⁺ mineurs hier niet te hebben.

14en ditto, 's morgens heel stil weer ende tegen den avondt alweder harde Z.Z.Oostenwinden, die 's nachts soo vehement over den Taeffelbergh quamen vallen dat alles scheen aen stucken ende onder de voet waeyen <ende> den Draeck van 't Robben-eylandt noch niet coste opcomen.

Sondach, den 15en ditto, 't luchtjen variabel, quam 't schip den Draeck, Gode loff, des 's namiddachs wel ter rhede, vol siecken ende scheurbuyckige, ende bijnae onmachtich de zeylen te regeeren. Hebbende door informatie van den schipper van 't galyot (hem aen boort gesonden als voorsz.) van 't Robben-eylandt, dewijle daer geanckert lagen, wat eyeren ende peguyns gehaelt tot ververssinge, ende rapporteerden denselven dat deses^5. schapen, verleden saysoen daerop geset, al tot 11 aengeteelt ende daerenboven noch één vol jongh was, mitsgaders soo veth, dat qualijck costen voortgaen^6.; waeromme oock voornemens sijn, siende dat se daer soo wel aerden ende hier doorgaens meer sterven als aenteelen, eenige meer daerop te planten ende alsoo een formele schaepsweyde van dito eylandt te maecken.

Seyde wijders dat onse Biscayse sloup, die wij met den schipper van 't galyot vol

1. aen te nemen, aan te vang, te begin. Vgl. o.d. 20/1/1654.

2. Z.Z.Ooste hier adjektiwies gebruik. Vgl. o.d. 14 Feb. harde Z.Z.Oostenwinden.

3. toets, d.w.s. deur middel van toetsnaald en toetssteen.

4. Volgens WNT XV, 943: ‘De uitsnijding, het uitsteken van eenig zilver voor de keur’ - blykbaar in die smeltkroes, soos die verband skyn aan te dui.

+ 108

5. Sic. Van Robbeneiland?

6. loop.

[p. 202]

volcqs tot assistentie hadden aen boort gesonden, daechs voor eergister, in 't wenden van 't schip, in de gront geraeckt ende verongeluckt was, waermede nu alle beyde onse sloupen quijt sijn, t' onser grootte incommodatie. Per memorie.

16en dito, weer ende wint als gister. Is den Draeck wat nader aen 't landt op de rhede gecort, alsoo gister door de stilte niet wel dicht genouch coste aencomen.

17en dito, betogen lucht met Z.westelijcke coelte ende teghen den nacht wat regen.

18en dito, harde ende drooch, windrich weer uytten Z.Z.Oosten.

19en dito, noch al even fel aenhoudende.

20en dito, 's morgens stil, maer op den dach alweder hard uytten....^1. wayende.⁺ Op dato is den opper-stuyrman van de pinas 't Calff bij den Raedt deser fortresse, gesterct met die van de schepen, gedeporteert van sijn qualiteyt ende gecondemneert om gekielt ende alsoo sonder gagie met d' eerste retourvloote nae 't Patria gesonden te worden, over dat met opseth ende coelen moede, sonder emportante bewegende oorsaecke, den onderstuyrman sijn maet, Dirck Janssen, op dito schip over taeffel sittende met een mes seer verradelijck ende deerlijck in de oxelen onder de armen hadde gequest, waervan volgens des meesters rapport al pryckel hadde geleden te sterven, als breeder bij de sententie^(d) daerover gevelt.

Desen avont gaven 't galyot de Roode Vos sijn affscheyd om nae 't Dassen-eylandt te gaen^(e) ende vandaer te haelen alle de vellen ende traen die in voorraedt mochten weesen, om met de te verwachten retourvloote nae 't patria te senden, ende alsoo jegenwoordich de robben daer meest opgevangen waren, gaven oock ordre 't volcq mede te brengen, om de robben weder wat te laeten aengroeyen, etc.

21en dito, bleeff noch al even seer uyt denselven houck wayen, ende vertrock tegen den avont gemelte galyot nae voorsz. eylandt ten fine voorsz.

Sondach, den 22en ditto, noch al stijve Z.Z.Ooste-coelte tot teghen den middach, begond heel fray ende stil weer te worden.

Den 23en dito, noch al continuerende met extreme hitte ende droochte, tot groot nadeel van de vruchten in de thuynen, die daerdoor veel verdorren ende verbranden.

Heden is de verhaelde sententie aen den gemelten opperstuyrman van 't Kalff ter executie gestelt.

24en <dito>, 's morgens stil weder met betogen lucht; op den dach de windt Zuytwestelijck, waermede des naemiddachs hier wel ter rhede retourneerden 't galyot de Roode Vos met over de 2000 stucx grootte ende cleyne robbenvellen, nevens 5 vaten traen, die wel meer souden cunnen becomen, maer sijn in de oude vaten qualijck te bergen ende bewaren, dierhalven wat cement ende clinckert^2. uyt⁺ 't vaderlandt wel noodich hadden om daertoe backen onder d' aerdt te maecken,

1. In hs. oopgelaat.

+ 108v

(d) Sien C.J. 1: Crim. en Civ. Regtsrolle, 1652-1673, p. 12 (rugkant); en C.J. 780: Sententies, 1652-1697, pp. 35-36. K.A.

(e) Sien instruksie vir die bevelvoerders van die Roode Vos. C. 493: Uitg. Br., 1652-1661, pp. 192-193. K.A.

2. Ook klinkaard, naas klinker. ‘Benaming voor zekere soorten van baksteen.... die zich door groote hardheid kenmerken: door die hardheid geven zij bij kloppen een helderklinkend geluid, waarnaar zij genoemd zijn’ (WNT). Die enkelvoud hier in kollektiewe sin gebruik.

+ 109

[p. 203]

hoedanige clinckert in dese 2 scheepen den Draeck ende 't Calff genouch sijn, maer vermits onder al de ladingh op de kiel leggen, hebben ons niet g'amuseert^1. deselve daeruyt te lichten, vermits de schepen dan in de plaetse weder ballast haelen ende t' eenemael ontlossen moeten, dat te grootten retardement veroorsaecken soude.

Op dato vingen die van 't Calff wel een halve boot vol schoonen haringh, daer wij omtrent duysent stucx van ingesouten hebben, vallende heel schoon, ende ingesouten sijnde, de schoonste peeckelharingh van de werelt, doch hebben noyt soo veele gelijck, maer telckens niet boven 3 à 4 stucx, onder een school herder gevangen, die dan, ingesouten hebbende, heel delicaet bevonden ende jegenwoordich een goede versnaperingh voor d' opperhooffden van d' aenstaende retourvloot wesen sal.

25en ditto, 's morgens stil weer met betoogen lucht ende, als gister, op den dach Noortwestelijcke windt, vrij stijff uytter zee aencoelende, waerop teghen den avont een schoonen reghen volchden, die den ganschen nacht ende oock

den 26en dito, 's morgens noch al fray aenhield, tot treffelijcke verquickinge van de vruchten ende moescruyden in de thuynen, die door de langh gecontinueerde droochte ende extreme hitte verdort ende verbrant waren.

27en dito, 's morgens fray, groysaem weer, met sonneschijn ende somtijts wat regen, maer tegen den nacht harde Z.Z.Ooste drooge winden^2..

Ultimo ditto, idem, harde Z.Z.Oostewinden, op den dach wat affnemende, met heete sonneschijn.

Op dato den Raedt^(f) deser fortresse, op 't versouck van de schippers van de hier ter rhede leggende schepen Draeck ende 't Kalff vergadert, mitsgaders door deselve voorgestelt sijnde de navolgende persoonen, die sijluyden in overledens ende qualijck gecomporteerde persoonen hare plaetse^3. provisionelijck hadden gesurrogeert^4., waervan wegen^5. derselver goet comportement goede getuygenisse gaven ende dierhalven de confirmatie versochten, is bij den Raedt, versterct met de schippers der verhaelde schepen, goetgevonden deselve in hare bedienende ampten⁺ te confirmeeren bij halveringh^6. van gagie toe te legghen, als te weeten:

Meyndert Harmansz. van Amsterdam, derdewaeck, met 26 guldens 's maents, bescheyden op 't schip den Draeck, ende gesuccedeert in d' onderstuyrmans bedieningen, 29 gulden per maent, primo Marty^7. ingaende.

Jacob Buy van Baert^(g), constabelsmaet à 14 gulden op dito schip, mede bescheyden tot de derdewaecks in plaetse van Meyndert Harmanss., 20 gulden.

1. besig gehou; nie noodsaaklik op vermaaklike wyse nie.

2. Vgl. noot 2 o.d. 13 Feb.

(f) Vgl. C. 1: Res., Raad van Pol., 1651-1663, p. 86. K.A.

3. in die plek van persone wat oorlede is en van persone wat hulle kwalik gedra het. Van Riebeeck se neiging tot beknoptheid laat hom soms in groot sintaktiese moeilikheid beland!

4. in die plek aangestel.

5. met betrekking tot.

+ 109v

6. Of die gasie werklik gehalveer word en waarom, blyk nie duidelik nie. Of word met halvering alleen maar bedoel: op die aanvangskerf gestel?

7. Vgl. Martio verder op.

(g) Baert, waarskynlik Barth, 'n ou stad naby Stralsund.

[p. 204]

Pieter van Delff, bootsman à 8 gulden op 't Kalff, tot kocxmaet in d' overleden Reyer Pieterss. plaets, 11 gulden.

Gerrit Hansz. van Swol^(h), bosschieter, à 12 gulden, op 't Kalff, in d' overleden constabelsmaet, Symon Cornelisz. van Ossanens⁽ⁱ⁾, plaetse, 13 gulden. Alle ingaende als boven op primo Martio voorsz.

(h) Swol (Zwolle), welbekende stad van die Nederlandse provinsie Overijsel.

(i) Ossanens, waarskynlik Ossenisse, in die Nederlandse provinsie Seeland.