Daghregister. Deel 1. 1651-1655

December anno 1653

Adij, primo dito, weer ende windt als boven, maer begond 's namiddachs ende tegen den nacht vrij hard te waeyen uytten Z.Z.Oosten met drooch weer, edoch wierd voor midnacht weder stil.

2en dito, stil, warm sonneschijn. Item den

3en dito. Op dato sijn den bottelier ende den onderbarbier^(a) van 't galyot de Roode Vos over eenige injurieuse achterclapperijen wegen^3. haren schipper ende

(a) Roeloff Dirckse en Cornelis Ulricx onderskeidelik.

3. oor.

[p. 177]

stuyrman gevoert, beyde te gader gesententieert met 50 slagen gelaerst te worden, ende den onderbarbier (oorsaecke van eenige al geresene onheylen) voor 6 maenden gesuspendeert ende gecondemneert de justitie ende hare geledeerde^1. partijen om vergiffenisse te bidden, mitsgaders derselver eere te repareren^2., alles breeder bij de sententie g'extendeert^(b).

4en dito, weer ende windt als vooren. Is voorhaelde sententie ter executie gestelt ende begond op den middach wat te waeyen uytten Z.Z.Oosten.

5en dito, 's morgens helder sonneschijn-weder, 't luchtjen variabel.

6en dito, goet weder ende windt als vooren. Alhoewel het nae 't rapport van d' opperhooffden des galyots de Roode Vosch (den 15en^3. passato uuyt de Bay van Saldanha hier geretourneert) aen d' eylanden vrij cael van robben was gemaeckt door de Francen, soo is nochtans op heden goet gevonden dito galyot met de grootte boot (opgeboyt, mitsgaders van alle gereetschappen, provisie, water ende brandthoudt rijckelijck voor 3 maenden versien) op overmorgen haer despeche derwaerts aen te geven om de robbenvangst echter^4. in 't werck te stellen, ende te ondersoucken off de Saldanhars (uuyt vreese apparent niet dervende hier omtrent comen) hun daer onthouden ende met deselve eenige handel mochte te doen vallen, etc., als breeder bij resolutie heden specialijck daerover genomen^(c) ende d' opperhooffden per instructie in mandato gegeven^(d).

Op den middach even na onse raetsplegingh buyten 't fort comende, sagen in 't⁺ Oosten, omtrent 8 à 10 mijlen te landewaert in, eenige vuyren opgaen, 't eerste van dit saysoen. Willen hoopen, dat het Saldanhars sijn met vee ende ons haest bijcomen sullen - dat Godt geve. Amen.

's Namiddaghs begond vrij hard te wayen uytten Z.Z.Oosten met sware valbuyen over den Taefelbergh.

Sondach, den 7en dito, 's morghens schoon weer, 't luchjen als gister variabel tot 's namiddachs; doen begond al weder stijff uytten Z.Z.Oosten te wayen.

Twee van ons volcq, d' eene met een roer, aen de Soutte-Reviere hebbende geweest om eenich gevogelte te schieten, hadden daeromtrent 5 Saldanhars vernomen, die haer een dop van een struysey hadden gegeven om aen den Commandeur te brengen, versouckende wat tabacq, daer^5. deselve 2 luyden mede wederom nae haer toesonden, nevens wat pijpen tot vereeringhe, over 'twelcke de Saldanhars seer danckbaer waeren ende d' onsen bysonder minnelijck hadden bejegent ende vertelt, ofte te verstaen gegeven, dat het werck van Herry (haerlieden bekendt geworden) niet aengenaem was, wetende oock te seggen, dat den Hottento, bij ons den naem gegeven van Lubbert, Herry's cameraet, den jongen had vermoort, ende sijlieden met deselve, noch ymant^6. van de Watermans, gansch niet wilden te doen

1. beledigde; van Lat. laedere. Nie in WNT nie.

2. herstel.

(b) Sien C. 1: Resolutiën, Raad van Politie, 1651-1663, p. 71; C.J. 1: Criminele en Civiele Regtsrolle, 1652-1673, p. 12; en C.J. 780: Sententies, 1652-1697, pp. 31-33. Almal in K.A.

3. Datum in handskrif oopgelaat, maar vgl. o.d. 15/11/1653.

4. tog maar.

(c) Vgl. C. 1: Resolutiën, Raad van Politie, 1651-1663, pp. 72-73. K.A.

(d) Al het die Franse, soos uit hierdie instruksie blyk, die eilande ‘vrij cael’ gemaak, was die vier Franse wat in diens van die Kompanjie getree het, van mening ‘dat de oude robben dees tijt 's jaers hare jongen ordinaris werpen....ende dat van de selve de schoonste vellekens comen’. C. 493: Uitg. Br., 1652-1661, pp. 176-178. K.A.

+ 92v

5. toe. Vgl. WNT III, 2188.

6. noch <met> ymant.

[p. 178]

hebben, maer op morgen bij ons komen^1. met koebeesten ende schaepen om met ons in vruntschap als vergangen jaer weder te handelen; waerop haer ons volcq van onse goede genegentheyt mede, sooveel costen^2., verseeckeringh hadden gedaen ende 4 à 5 struysdoppen van deselve geruylt. Willen hoopen Godt de Heere sijn segen tot den handel weder geven zal. Amen.

8en dito, 's morgens weer ende windt als gister. Is 't galyot met de opgeboeyde boot, ten eynde voormelt, na de Bay van Saldanha uuyt dese rhede vertrocken. D' Almogende will deselve behouden ende met zegen te sijner tijt laeten wederom comen.

Heden is een soldaet, genaemt Jan Coenraetsz., overleden.

⁺ 9en dito, heet weer met een labber luchjen uytten N.Westen, doch meest variabel.

Op den naemiddach, de wagen uuyt 't bos comende, rapporteerden ons volcq datter eenige Hottentoos bij de tent van de timmerluyden waren geweest, dewijl deselve diep in 't bos, vrij wat van de tent aff, besich waren met stormpaelen te hacken, ende dat sijlieden, niemant bij de tent siende, all haer gereetschap hadden genomen. Derhalven goetvonden tegen morgen weder een corporael met 4 soldaeten nae 't bos te senden om de timmerluyden ende haer goet te bewaeren, nevens 4 Compagnie's bijlen, daer deselve om geschreven hadden.

's Nachts begond seer hard uytten Z.Z.Oosten te waeyen met extreme sware winden, valbuyen over den Taeffelbergh blijvende.

10en dito, noch al even stijff aenhoudende. Ende sagen ongeveer 2 mijlen van 't fort in 't Oosten van ons veele vuyren branden, maer quamen noch geenige^3. inwoonders bij 't fort.

11en dito, 's morgens noch al even hard, stormich weer uyt den Z.Z.Oosten, waerover aen de hoornwercken, onder handen hebbende, niet costen arbeyden, ende dierhalven ons volcq nae 't bos sonden om stormpaelen, daer van de timmerlieden gereet gemaeckt wordende.

Op den dach wiert het stil, heet weer, 't luchjen uytten N.Westen.

's Namiddachs ons volcq wederom comende, wisten te seggen dat veele vuyren te landewaert in hadden gesien, maer geen inwoonders vernomen.

Teghen den nacht begond uytten Z.Z.Oosten al weder hard te waeyen, geduyrende tot den

12en dito, 's morgens, doen 't weder wat bedaerden ende 't luchjen uytten N.Westen creghen, met grootte hitte, dat ons cool- ende raepsaet dapper dede rijpen, van 'twelcke dagelijcx veel incregen^4., geschapen staende soo overvloedich te sullen winnen dat niet alleen van Hollandt yts meer en^5. sullen behoeven te ontbieden,

1. bij ons komen <wilden>.

2. sooveel costen, soveel as hulle kon.

+ 93

3. Op dieselfde manier as e(e)nig uit een afgelei is, kan ge(e)nig uit geen ontstaan het. Dit kan ook analogies na e(e)nig gevorm wees. In die 17de eeu het geenig dikwels voorgekom; vandag nog dialekties, bv. in die vorm gienig.

4. binnekry; soos in Nederland van die land af in die skuur.

5. yts meer en, niks meer nie, letterlik: iets meer nie. Die ontkenningspartikel en kom by v.R. nog alleen sporadies voor.

[p. 179]

maer oock wel India redelijck abondant cunnen versien met verser zaaden als uyt Patria.

Tegen den nacht al weder harde Z.Z.Oostewinden, maer

13en dito, 's morgens heel stil, warm sonneschijn-weer, 't luchjen variabel.⁺ Insgelijck

Sondach, den 14en, 15en, 16en ende 17en dito, tot tegen den middach, de lucht betreckende, cregen een fray, soet regentjen; de windt westelijck.

Tegen den avont, ons volcq met stormpaelen op den hals uyt 't bos thuyscomende, brachten tijdinge datter 6 Hottentoos bij haer waren geweest ende weynich tijt daernae den corporael Willem Muller alleen met deselve tot hier, bijnae onder canonschoot, gecomen, daer se bleven sitten, niet dervende dichter bij 't fort comen, seggende dat 2 koebeesten over de revier hadden, welcke aen ons wilden verhandelen. Derhalven de dominé^1. (die se kennen, alsoo verleden jare verscheyden maelen in haer legers was geweest) daernae toe sonden met wat cooper, tabacq, pijpen ende broot, nevens voorhaelde^2. ende noch een corporael met pistoolen, bedeckt onder de rocken. Maer soo haest sij hun onder haer vieren^3. sagen aencomen, namen de vlucht tot in een dal omtrent ½ mijl buyten 't gesicht van 't fort, daer se d' onse (geen musquets siende hebben) inwachten tot dat bij den anderen^4. quamen, sijnde volcq van den capiteyn daer Herry verleden jaer scheen geallieert mede te weesen ende d' eerste met denwelcken wij gehandelt hebben, onder welcke voorhaelde 6 persoonen 2 waeren die op den dach dat Herry ons de beesten had ontvoert, bij denselven oock present waren geweest. Vraechden meenichmael aen d' onse off oock schietgeweer bij hun hadden, met de grootste vreese van de werelt, all sidderende ende bevende bij d' onse sittende; ende wat den sieckentrooster haer beduyden^5., dorsten gansch <niet> bestaen aen 't fort te comen, maer versochten dat d' onse morgen weder op dieselffde plaetse wilde comen, sij souden daer met 2 koebeesten verschijnen. Invougen d' onse siende dat se niet te bewegen waren, hoe schoone beloften dat men haer dede, vereerden deselve elck met een eynt cooperdraet, wat tabacq, pijpen ende broot, nevens oock wat voor haren capiteyn, ende alsoo der een onder was die aen 't ontvoeren onser beesten mede handadich^6. offt⁺ altoos^7. op dien dach bij Herry present was geweest, wierd hem de vereeringh^8., aen den capiteyn te brenghen, ter hand gestelt ende de minste mine^9. van kennisse meer als d' andere aen hem gethoont^10., omme emmers hare vreese sooveel mogelijck te benemen. Sulcx dat alsoo in vruntschap desen avont van den anderen scheyden met bespreck^11. om morgen op die plaets, d' onse met cooper ende tabacq ende sij

+ 93v

1. die sieketrooster.

2. die voorgenoemde korporaal, Willem Muller.

3. onder haer vieren, altesame vier man.

4. bij den anderen, bymekaar.

5. wat hy hulle ookal bedui het.

6. Afr. ook aandadig. Handdadig is die juiste woord.

+ 94

7. ten minste.

8. present, geskenk.

9. de minste mine, (nie) die minste teken nie. Mine is 'n Franse woord wat beteken voorkome.

10. nie getoon dat hulle iets meer van hom weet as van die ander nie.

11. afspraak.

[p. 180]

met beesten, malcanderen wederom t' ontmoeten, sendende in teycken van vruntschap een volstruysey aen den Commandeur van 't fort. Ende nae sijn^1. beduyden souden Herry ende sijn quade acten heel verfoeyt hebben. Wat daervan sij, is Godt best bekent, maer dat sij vreesen wij onse revenge op haer sullen soucken is seecker. Derhalven deselve de maet lustich vol moeten geven^2. ende ons best gedaen werden om eenige met soeticheyt aen 't fort te locken, ten eynde gelegentheyt mogen becomen haer soodanige tractementen te doen, dat derselver schrupuleusheyt doch t' eenemael mach vergaen; waertoe wel hoopen nu haest occasie sal offresseren^3., als maer weder eens met haer gehandelt hebben.

Wij hadden oock versocht dat den dominee den dach nae morgen weder met haer in compagnie nae hun capiteyn soude gaen om (gelijck vergangen jaer 3 à 4 mael geschiet was) daer met haer te handelen.

18en dito, hard, winderich ende buyich weer uytten Z.Z.Oosten.

Nietjegenstaende de vreesachticheyt deser natie, soo vonden echter goet met de 50 persoonen, die dagelijcx nae 't bos 2½ mijll van hier om stormpaelen senden, 10 musquettiers mede te laten gaen om deselve voor ongemack te bevrijden^4.. Want alhoewel genouchsaem blijckt dat de Saldanhars hengelen^5. om met ons weder in onderlinghe correspondencie te comen, waertoe haer uuyt grootte vreese niet derven omtrent het fort begeven, soo sijn deselve echter niet te vertrouwen, altoos bevinden wij dat vóór alle saecken ons volcq ende goet well moet bewaert worden, alsoo deselve (mits^6. haeren dieffachtigen aert) gelegentheyt siende, niet cunnen laeten alles waer maer sonder verhinderinge cunnen bijcomen, te steelen⁺ ende wech te dragen, als wanneer dan, uuyt vreese van daerover door ons qualijck bejeghent te worden, niet weder derven te voorschijn comen. Invoughen om met haer in vreede te blijven leven ende deselve buyten vreese te houden, mitsgaders tot de handelinge met ons meer ende meer aen te locken, nootsaeckelijck selffs toesien^7. ende ons goet wel bewaeren sullen moeten, want alsser maer 2 à 3 met musquets bij sijn, sullen der geen hondert inwoonders derven op aencomen, maer siende d' onse sonder geweer, cunnen niet laeten haer goet ende gereetschappen te ontweldigen, onaengesien alle vruntschap ende minne ter werelt van ons worden aengedaen. Dat deselve bloetgierich^8. sijn, is noch niet gebleecken, alsoo de moort aen den jongen begaen maer geschiet is opdat denselven ons gheen tijdelijck^9. rapport soude brengen van 't wechdrijven der beesten ende sij derhalven niet te vrouch van ons mochten nagejaecht worden, want soo sij menscheeters ofte bloetgierich waeren, souden d' onse (sonder geweer) een, ende somtijts 2 à 3, bij den

1. van die een wat hulle uitgeken het.

2. deselve de maet lustich vol moeten geven, dit vir hulle so aangenaam moontlik moet maak.

3. Sp. ofrecer, Port. oferecer, aanbied. Die vorm offrerende by Brill o.d. 6/7/1654 sal wel offresserende moet wees.

4. voor ongemack te bevrijden, teen oorlas te beskerm.

5. begerig is, moeite doen.

6. vanweë.

+ 94v

7. Hierby behoort ook: sullen moeten.

8. bloeddorstig.

9. tydige, vroeë.

[p. 181]

anderen^1. verre van 't fort gevonde, wel verscheyden maelen hebben cunnen dootslaen, alsoo ons volckjen, hoe sterck men haer verbiedt, niet cunnen naelaten uyt te gaen om vijghen^2. off andere snoeperijen in 't velt te soucken.

Ende alsoo de gister bij ons volcq gewesene 6 Hottentoos met d' onse hadden versproocken^3. om op deselve plaetse weder bij den anderen te comen, wij met cooper, tabacq, etc., ende sijlieden met beesten, soo sonden den geweldiger op den middach nae die plaetse alleen heen met een pistooll verborgen onder sijn rock, om sich bij noot mede te defenderen, ten eynde de Saldanhars (geen schietgeweer bij hem siende) te vrijer moediger^4. op hem mochten aencomen, ende mogelijck sijnde met haer vee oock aen 't fort; des niet willende^5., haer dan te vermaenen om daer te wachten tot ons volcq op desselffs voorgaende waerschouwinge met voorhaelde coopmanschappen soude bij haer comen.

't Wierd 's middachs heel warm ende fray, bedaert weder, maer tegen den avont al wederom harde Z.Z.Ooste-coelte. Ende wierden vandage geene inwoonders vernomen.

19en ditto, windrich weer uytten Zuyt-Zuyt-Oosten, met betrocken lucht tot⁺ 's middaghs, doen 't luchjen variabel, ende soel weer cregen.

Onse houdt- ofte stormpaelhaelders, tegen den avont uyt^6. bos comende, seyden dat de Saldanhars met haer vuyren heel wech te landewaert in terugh deysden^7. ende geen volcq altoos^8. vernomen hebben.

20en dito, weer ende windt als gister, is d' E. van Riebeecq, nevens den ondercoopman Jacob Reyniersz. met omtrent 20 man, soo musquettiers als andere, de minste met pistoolen g'armeert, eens na 't bos gegaen omme aldaer wat nader inspectie op de houdtwercken, etc., te nemen ende met eenen eens te sien off oock mogelijck bij de Saldanhars soude te comen weesen. Maer sooals omtrent 1½ mijl van 't fort, in 't hangen van 't geberchte heen gaende, gecomen waren, saghen beneden in de vlackte, ongeveer ½ mijl van ons, verscheyden troupen inwoonders. Des ons datelijck na deselve benedenwaerts aff begaven, de soldaeten onder musquetsschoot achter ons latende ende geen andre als 3 à 4 met pistoolen bedectelijck onder de cleederen (soo wij mede versien waren) bij ons houdende, mitsgaders den tamboer^9. alleen, oock als vooren bedectelijck (sonder geweer schijnende) g'armeert, vooruyt nae deselve toesendende, met ordre omme bij haer comende te seggen, dat den capiteyn^10. daer selffs was ende bij hun comen wilde.

Den tamboer dan alsoo bij haer comende, ende deselve te verstaen gevende dat wij daer selffs in persoon^11. aenquamen, mitsgaders siende dat onse troupen musquettiers verre achterlieten ende wijlieden maer met ons 6 à 7 (als vooren sonder geweer schijnende) op haer affquamen, bleven bij den tamboer onder hun 12 à 13

1. bij den anderen, bymekaar.

2. veldvygies, vrugte van die Mesembrianthemum.

3. afgespreek.

4. Sic.

5. as hulle dit (letterlik daarvan) nie wou doen nie.

+ 95

6. uyt 't.

7. deinsden, teruggewyk het.

8. altans.

9. trommelslaner.

10. d.w.s. die Kommandeur.

11. V.R. verwys na homself.

[p. 182]

ons sitten inwachten, ende alsoo wij temet^1. wat nader quaemen (onse troupen soldaten al sachtjes navolgende) reesen deselve somtijts eenige van den tamboer op^2., haer uuyt grootte vreese op de loop begevende ende dan wederom comende, sulcx wel 10 à 12 mael gebeurde, tot den laesten, noch 4 van d' onse achterlaetende, met ons 3en alleen afkomende, ons inwachten, echter ons noch niet wel dervende vertrouwen ofte uyt groote vreese al sidderende ende bevende ten langen laesten⁺ met hun 8 à 10en (de rest van verre staende om te sien hoedt affloopen soude) ons inwachtende, ende bij haer comende, datelijck den Commandeur van 't fort selffs in persoon siende ende kennende, nae hem toetraden ende tot welcompst de hant uytstaecken ende tot meerder teecken^3. van genegen vruntschap ons om den hals vatten ende wijlieden haer wederom, met veelderley gesten van vruntschap over ende weder geschiedende, waerop datelijck ons victualiedragers de sacken met broot, aracq, wijn, tabacq ende pijpen voor deselve (als daertoe medegenomen hebbende) lieten openen ende lustich royael tracteren. Sijlieden haer gelatende^4. ende te verstaen gevende grootelijcx t' onvreden^5. waren over d' actie van Herry, ende dat denselven door haer dapper geslagen was, etc. Wat daervan te geloven sij, sal den tijt noch moeten leeren. Altoos sij gelieten haer oft hun gansch tegen 't gemoet was ende t' eenemael genegen waren met ons in onderlinge correspondentie^6. te leven, waertoe haer lieten blijcken wij mede genegen waren, ende soo schoon prateden^7. dat wij se ten langen laesten met een koebeest nae 't fort creghen. Maer eer daer quamen, bleven wel 50 mael stil ende in bedenckingh off oock verder voort wilden, telckens ende al gestadich^8. begerende dat ons cooper daer in 't velt bij haer souden haelen^9., waerteghen hun weder sooveel verseeckeringe deden van aen 't fort wel getracteert te worden dat sij 't, als geseyt, ten laesten waechden, nemende haer bij de handt ende alsoo al dansende, springende ende singende met hun binnen comende, daer deselve lustich lieten opvullen met tabacq, aracq ende eeten, nevens veelderley apenspel^10. dat tot meerder genoegen met haer aenrichtende, invougen een formele vernieuwinghe van alliantie met deselve getroffen ende hare vreese t' eenemael uyt 't hooft gepract wierdt, ende tot intree^11. van handelinge een koebeest ruylende, wel eens^12. soo duyr als ordinarie, om deselve te meer aen te locken.

Sondach, den 21 dito, Z.westelijcke wint met regen, waermede 't schip Naerden, 23 Augusty van de Camer Amsterdam uytgeseylt, hier ter rheede arriveerden met veele scheurbuyckige; daertoe ten eersten lustich cool aen boort sonden t' haerder ververssinge. Cregen een cleyn brieffken^(e) van de gemelte Camer van sonderlinghe gheen^13. substantie.

1. af en toe, van tyd tot tyd.

2. reesen deselve somtijts eenige van den tamboer op, het 'n paar van hulle so nu en dan van die ‘tamboer’ af opgestaan.

+ 95v

3. openbaring.

4. gedragende.

5. Die teenoorgestelde van te vreden. Ontevreden is 'n jonger formasie.

6. ooreenkoms, ooreenstemming.

7. praatten, verlede tyd van praten.

8. voortdurend, aanhoudend.

9. dat ons ons koper na hulle toe in die veld sou bring.

10. verspotte handelinge, dwase vertoninge.

11. aanvang, opening.

12. nog 'n keer, twee keer.

(e) Hierdie ‘cleyn brieff ken’ het nie onder die Inkomende Brieven in die Kaapse Argief bewaar gebly nie.

13. van sonderlinghe gheen, van geen besondere.

[p. 183]

Heeden waren de Saldanhars weder bij 't fort geweest met hun vrouwen, dat⁺ een goet teycken is, nevens een ondeugent^1. schaep 'twelck niet en ruylden, echter deselve als vooren tot meerder aenlockinge wacker tracteerden, mitsgaders 2 goede oliphantstanden van deselve handelende.

22en ditto, regenachtich weer ende wint als gister. Quamen hier, Gode loff, mede wel ter rheede 't schip Breda, van de Camer Hoorn, den 9en September uuyt 't Vlie^(f) geseylt, ende de fluyt 't Lam van Amsterdam, met Naerden tegelijck uytgeloopen, altemaelen met veele scheurbuyckige beladen, daer terstont tot ververssinge lustich cool ende ander moescruyden toe na boort sonden.

Desen dach waren weder eenige Saldanhars nevens hare vrouwen heel onbeschroompt bij 't fort geweest met 2 koebeesten, die haer affhandelden omtrent eens soo duyr als voor desen, om deselve daermede vooreerst noch wat meer aen te locken, nevens sooveel goet tractement als mogelijck was. Soo lieten oock eenige op haer versouck nae boort varen ende aldaer door de schippers hare buycken ende sackjens lustich met broot vullen ende droncken maecken, ende wes meer tot aenlockinge dienstich.

's Avonts dese 2 geruylde beesten willende melcken, waere over 't walleken van 't crael weghgesprongen ende voorts wechgeloopen, edoch wierden ons terstont voor een tabackjen ende een back broot door de Saldanhars wederom gehaelt, hoewel al een halff mijl wech waren.

23en dito, weer ende windt als vooren regenachtich ende westelijck. Waren aen de schepen om van deselvige^2. eenige noodighe provisien, etc., aen landt t' ordineren.

24en dito, weer ende windt als gister, maer des 's nachts^3. soo hard coelende dat de schepen Breda ende Naerden, op 5 vadem hier ten ancker leggende, door de grootte, in de bay rollende, baren dapper hebben gestooten^4., edoch Gode loff noch sonder eenige schaede.

Kersdach, den 25en ditto, wat beter weer ende windt N.westelijck met regen, als wanneer de voorhaelde schepen doende waren met wat meerder nae buyten te cortten^5. om op wat dieper water te comen^(g).

26en dito, moy sonneschijn-weer, de windt westelijck. Waeren de schepen besich⁺ met eenige provisien ende nodicheeden ten behoeve van 't fort aen landt te brengen.

27en dito, weer ende windt als gister. Retourneerden hier uyt de Baye van Saldanha 't galyot de Roode Vos, met rapport dat den Fransman in de voorsz. baye niet had vernomen noch eenige de minste vellen off gereetschap, alles medegenomen hebbende.

Van de Saldanhars hadden d' onse 7 schapen geruylt, die op 't Saldanhars Robbeneylandt^6. gelaeten hebben ende aldaer omtrent 600 schoone vellekens opgegadert,

+ 96

1. niks werd.

(f) 't Vlie, d.i. die groot vaarwater wat tussen die eilande Vlieland en Terschelling lê en die Noordsee met die Suidersee verbind.

2. WNT: ‘Slechts weinig aangetroffen.’ Miskien Du. derselbige.

3. des 's nachts: sic.

4. op die bodem gestamp.

5. verplaas deur die kabeltoue in te kort.

(g) Dit skyn enigsins vreemd dat hier op Kersdag - net soos in 1651 en 1652 - geen besondere verwysing na die aard van die dag voorkom nie.

+ 96v

6. die ‘Robbeneiland’ in Saldanhabaai.

[p. 184]

vanwaer voort nae 't Dassen-eylandt gevaren waren om de robbenvangst terdegen in 't werck te stellen. In 't bayken van welck eylandt verleden Kersavondt, doen de schepen hier ter rhede soo hadden gestooten, sijlieden oock groot pryckel met 't galyot geleden ende de grootte opgeboeyde boot verlooren hebben, waeromme de middelschuyt^1. van Breda in de plaetse wederom lichten^2..

Op gemelte Dassen-eylandt waren de robben all weder redelijck vermenichvuldicht, insonderheyt van jongentjes, waeromme d' onse voornemens waren die voor de grootte (als met minder pryckel te vangen wesende ende frayer vellen hebbende) te preferen.

Teghen den nacht begondt hardt te wayen uytten Zuyt-Oosten.

Sondach, den 28en dito, noch al even seer aenhoudende. Item den

29en dito, waerdoor de schepen beleth bleven eenich goet voor 't fort aen landt te brengen.

30en dito, 's morgens moy, stil, warm weer. Ende waren wel veele Saldanhars bij 't fort geweest, maer hadden maer een koebeest aengebracht, dat hun affhandelden, soodat nu weder 7 stucx hadden, waervan dese schepen drie lieten geven, namentlijck 5/4 voor Breda, een beest voor Naerden ende ¾ voor de fluyt 't Lam, met cool alle dagen, opdat se doch noch eenich vers vleys mochten hebben.

's Avonts begond wat hardt te waeyen uytten Z.Z.Oosten.

⁺ Den laesten dito, noch al aenhoudende, sijn de schepen Breda, Naerden ende 't Lam (haer affscheyt gegeven ende onse brieven aen d' Ed. Heeren Generael ende Raden van India ter handt gestelt sijnde^(h)) uyt dese baye vertrocken om hunne reyse voorts nae Batavia te vervolgen. D' Almogende wil deselve geluckigh laeten overcomen. Amen.

1. skuit van middelgrootte. Vgl. o.d. 15/8/1656.

2. afhaal (en in die plek stel).

+ 97

(h) Met hierdie drie skepe is 'n hele aantal dokumente, o.a. ook weer 'n ‘copie daghregister van de Caep’, aan die Hoë Regering van Indië gestuur. Sien C. 493: Uitg. Br., 1652-1661, pp. 179-184. K.A.