Dagelyckse huys-catechisatie

Het leven des herten.
De vijfde dag.

a. Vra.

Waer voor moet een vriend Gods meest besorgt zijn?

[p. 207]

Ant. Voor het leven, ende de bewegingen van sijn herte, en 't gemoed, Prov. 3.24. Behoed u herte boven al dat te bewaren is, want daer uit zijn de uitgangen des levens, Jer. 17.9. Luc. 21.34. Dat u herte niet te eeniger tijd beswaert en werde.

b. Vr.

Waer in bestaet het goede leven des herten?

Ant. Het bestaet in dese vier dingen:

(1.) In opregtigheid, soo dat het met God en de menschen sonder geveinstheid zy, Ps. 32.2. In wiens geest geen bedrog is, Esai. 38.3. Hiskia seide, Och Heere, gedenkt dog dat ik voor u aengesigte in waerheid, ende met een volkomen herte gewandelt, ende dat goet is in uwe oogen gedaen hebbe.

(2.) In nedrigheid, soo dat het herte niet trots en opgeblasen is: Ps. 131.1. O Heere mijn herte en is niet verheven, Prov. 16.5.

(3.) In goede begeerten en lusten: Soo dat het herte geen lust heeft tot de wereld, of in sonde, maer dat het lust heeft tot God, en tot de godsaligheid, 2 Cor. 5.9. Daerom zijn wy ook seer begerig, het zy in-wonende, het zy uit-wonende, om hem behagelijk te zijn, Ps. 1.2. Sijn lust is in des Heeren Wet.

(4.) In goede voornemens, om den Heere te dienen sonder afwijken, Ps. 119.106. Ik heb gesworen en sal 't bevestigen, dat ik onderhouden sal de regten uwer geregtigheid, Dan. 1.8. Daniel nam voor in sijn herte, dat hy sig niet en soude ontreinigen.

b. Vr.

Waer in bestaet de opregtigheid des herten?

Ant. Sy bestaet hier in:

(1.) Dat men niet alleen uitwendig een goede schijn vertoont, maer ook inwendig soodanig soekt te zijn, Ps. 51.8. Gy hebt lust tot waerheid, in het binnenste Ps. 26.2. Proeft my, ende door-soekt my, toetst mijne nieren ende mijn herte.

(2.) Dat men in alle sijn doen en laten niet op menschen siet, maer alleen op God: ende sig in Gods wel-gevallen kan vergenoegen, wat ook de menschen van ons mogen spreken en oordeelen, Rom. 2.29. Maer die is een Jode, die in 't verborgen is, ende de besnijdenisse des herten in den geest, en niet in de letter is de besnijdenisse, wiens lof niet en is uit de menschen, maer uit God, 1 Cor. 4.1. Dog my is voor het minste, dat ik van u lieden geoordeelt worde, ofte van een menschelijk oordeel.

(3.) Dat men alles soekt te doen, 't geen men weet goet te zijn, ende als men alles soekt te laten, 't geen men weet quaed te zijn: arbeydende om meer en meer van Gods wil onderwesen te worden, Heb. 13.18. Die in alles willen eerlijk wandelen, Ps. 119.128. Ik hebbe alle uwe bevelen van alles voor regt gehouden, maer allen valschen pad heb ik gehaet.

[p. 208]

(4.) Dat men sig niet behelpt met eenige uytvlugten, quade insigten, of met andere bedriegerijen des vleesch, 2 Cor. 1.12. Onsen roem is dese, namelijk, het getuygenisse onser conscientie, dat wy in eenvoudigheid ende opregtigheid Gods, niet in vleeschelijke wijsheid, maer in de genade Gods in de wereld verkeert hebben, 2 Cor. 4. v. 2. Wy hebben verworpen de bedekselen der schande, niet wandelende in arglistigheid.

c. Vr.

Waer aen kend men nader de opregtigheid des herten?

Ant. Aen dese ken-teikenen:

(1.) Als men Gods Woord soo lief heeft, dat men gaerne verdraegt, dat het als een ligt ontdeckt het binnenste van het herte, Ps. 29.2. Proeft my, Heere, ende doorsoekt my, toetst mijn nieren, ende mijn herte, Joh. 3.21. Die de waerheid doet komt tot het ligt, op dat zijne werken openbaer worden, datse in Gode gedaen zijn.

(2.) Als men niet alleen voor het ooge van Predicanten, en van andere vrome menschen, Godzalig leeft, maer insonderheid, als men alleen is, of als men by godloose is, Phil. 3.12. Alsoo dan, mijne geliefde, gelijk gy alle tijd gehoorsaem geweest zijt, niet in mijne tegenwoordigheid alleen, maer veel meer in mijn afwesen, werkt u selfs zaligheid, met vreesen en beven, Ps. 33.15. God let op alle hare werken.

(3.) Als men op Gods Wetten soo naeuw agt geeft, dat men de minste niet versuymt, ja sig ook wagt van alle schijn des quaeds, 1 Thess. 5.12. Onthoud u van alle schijn des quaeds, Matt. 23.23.

(4.) Als men niet alleen in voorspoet, maer ook in tegenspoet vast blijft staen in de wegen Gods, Ps. 78.34. Als hyse doode, soo vraegden sy na hem, ende keerden weder, ende sogten God vroeg, Hos. 6.1. Laet ons wederkeeren tot den Heere, Job. 1.8.

b. Vr.

Wat moet ons bewegen tot dese opregtigheyd des herten?

Ant. De beweeg-redenen zijn dese: (1.) God kend ons herte, wy konnen voor sijn oogen niet verborgen wesen, Ps. 7.10. Gy die herten en nieren beproeft, ô regtveerdige God! Apo. 2,23. Alle de Gemeinten sullen weten, dat ik het ben die herten en nieren doorsoeke. (2.) God heeft een grouwel van alle geveinstheid, maer hy bemind de opregte van herten, Matt. 23. vs. 23. Wee u Schriftgeleerden en Pharizeen, gy geveinsde, Ps. 51.8. Gy hebt lust tot waerheid in het binnenste. (3.) Een opregt herte is in een veilige staet voor God en menschen, ende geeft groote vreugde en gerustheyd in alle voor-val des leven, Prov. 10.9. Wie in opregtigheid wandelt, wandelt seker, 2 Cor. 1.12. Onsen roem is dese, namelijk, het getuigenisse onser conscientie, dat wy in eenvoudigheid en opregtigheid Gods, niet in vleeschelijke wijsheid, maer in de genade

[p. 209]

Gods in de wereld verkeert hebben, ende aldermeest by u lieden.

c. Vr.

Waer in bestaet de nederigheid des herten?

Ant. De nederigheyd des herten voor God bestaet hier in:

(1.) Dat wy uyt erkentenisse van onse sonden, seer kleinmoedig worden en als verbrijselt van herten voor God nederleggen, 2 Reg. 22.19. Om dat u herte week geworden is, ende gy u voor het aengesigte des Heeren vernedert hebt, als gy hoordet wat ik gesproken hebbe tegen dese plaetse, Job 42.6. Ik verfoeye mijn selven, ende ik hebbe berouw in stoffe en assche.

(2.) Dat wy ons sin en driften versakende, buygsaem zijn, om alleen onder Gods wil, en woord, en dienst ons te onderwerpen, Act. 2.37. Mannen Broeders, wat moeten wy doen? Psal. 141.5. 1 Pet. 5.6. Vernedert u onder de kragtige hand Gods.

(3.) Dat wy ons ootmoedig onderwerpen aen alle staet des levens, om gewillig af te willen zijn dat God wil, sonder murmureren, 2 Sam. 25.26. Heeft God aen mijn geen lust, hier ben ik, Mich. 7.9. Ik wil des Heeren gramschap dragen, want ik hebbe tegen hem gesondigt, Phil. 4.12. Ik weet vernedert te worden, ik weet ook overvloed te hebben: Allesins ende in allen ben ik onderwesen, beide versadigt te zijn, ende honger te lijden, beide overvloed te hebben ende gebrek te lijden.

b. Vr.

Waer in bestaet de nederigheyd der menschen?

Ant. Dese nederigheid heeft dese werkingen:

(1.) Dat men niet ligt gebelgt is, als of men aen kleyne dingen groot ongelijk lijd, 2 Sam. 16.10. David seide laet hem vloeken, Ps. 39.5, 10.

(2.) Dat men van sig selven niet roemt, als of men veel beter ware als andere zijn: maer veel eer, dat men andere meer agt als sig selven, Phil. 2.3. En doet geen ding door twistinge of ydele eere, maer door ootmoedigheid agt d' een den anderen uitnemender dan hem selven, Eph. 3.8.

(3.) Dat men andere terstond niet scherpelijk oordele als sy gefeylt hebben, Gal. 6.1. Broeders, indien ook een mensche overvallen ware door eenige misdaed, gy die geestelijk zijt, brengt den sodanigen te regte met den geest der sagtmoedigheid, Luc. 18.11.

a. Vr.

Waerom moet men sorgen voor een nederig herte?

Ant. Om dat God daer in lust heeft, maer de hovaerdige zijn voor hem een gruwel, 1 Pet. 5.5. God wederstaet den hovaerdigen, den nederigen geeft hy genade, Ps. 51.19. Esai. 57.15. Alsoo seid de Hooge, en de Verhevene, die in eeuwigheid woont, ende diens name heilig is. Ik woone in de hoogte, ende in 't heilige, en by dien, die eenes verbrijselden en nederigen Geestes is.

[p. 210]

b. Vr.

Hoedanige lusten en begeerten moet het herte hebben?

Ant. Heilige, volgens den eisch van Gods Woord, Deut. 10.12. Nu dan Israël, wat eischt de Heere uwen God van u? dan den Heere uwen God te vreesen, in alle zijne wegen te wandelen, ende hem lief te hebben, ende den Heere uwe God te dienen met u gantsche herte, ende met u gantsche ziele, 2 Cor. 5.9. Daerom zijn wy ook seer begeerig, het zy in-wonende, het zy uyt-wonende, om den Heere welbehagelijk te zijn, Ps. 19.15.

a. Vr.

Hoedanig zijn de lusten des herten van nature?

Antw. Uyt de nature zijn de lusten des herten boos, en grouwelijk, Gen. 8.21. Het gedigtsel van 's menschen herte is boos van zijne jeugt aen, Matt. 15.19. Eph. 2.3. Onder dewelke wy ook alle eertijds verkeert hebben, in de begeerlijkheden onses vleeschs, doende den wille des vleeschs, ende der gedagten.

c. Vr.

Hoe soude men de goede begeerten in het herte konnen bekomen ende bewaren?

Ant. Door dese middelen:

(1.) Als men alle quade lusten met droefheyd verneemt, ende met alle mogelijke ernst, door alle middelen tegen-gaet, op datse niet voort-setten, Col. 3.5. Doodet dan uwe leden die op der aerde zijn, namelijk, hoererije, onreinigheid, schandelijke beweginge, quade begeerlijkheid, Rom. 7.24. Ik ellendig mensche! wie sal my verlossen van het lichaem deses doods?

(2.) Als men de uyterlijke sinnen wel bewaert, datse niet afweyden tot wereldsche en sondige dingen, maer dat men deselvige gewend ontrent heylige en stigtelijke dingen besig te zijn, Job. 31.1. Ik hebbe een verbond gemaekt met mijne oogen, hoe soude ik dan agt gegeven hebben op eene Maegt? Ps. 119.37. Wend mijne oogen af, datse geen ydelheid en sien, Ps. 27.4.

(3.) Als men de gedagten gestadig besig houd ontrent God, en sijn al-siende oog, ontrent den Hemel, en andere heylige dingen, Col. 3.2. Bedenkt die dingen die boven zijn, niet die op der aerde zijn, Ps. 16.7, 8. Ik stelle den Heere geduriglijk voor my.

(4.) Als men vyerig bid om een goed herte, Ps. 119.36. Neigt mijn herte tot uwe getuigenissen, en niet tot gierigheid, Phil. 4.7.

b. Vr.

Hoe kan men het herte in een goeden staet houden?

Ant. Door een goed voor-nemen, waer door men sig vast maekt ter gehoorsaemheyd aen God, 1 Pet. 4.1. Wapent u selven met dese gedagten, Ps. 119.44. Ik sal uwe wet steeds onderhouden, eeuwiglijk en altoos, Ps. 101.3. Ik sal geen Belials stuk voor mijne oogen stellen.

a. Vra.

Is het genoeg dat men een goed voornemen hebbe?

[p. 211]

Antw. Neen: maer men moet arbeyden om het selve uit te werken, Ps. 119.106. Ik heb gesworen, en sal het bevestigen, dat ik onderhouden sal de regten uwer geregtigheid, 2 Cor. 5.9. Act. 24. vs. 16. Ik oeffene mijn selven om altijd een onergerlijke conscientie te hebben voor God en voor de menschen.

c. Vr.

Hoe weet men of yemand een goed voornemen heeft?

Ant. Aen dese teikenen,

(1.) Als yemand alle middelen neerstig gebruykt om het goede te volbrengen, Phil. 4.8. Voorts, Broeders, al wat waeragtig is, al wat eerlijk is, al wat regtveerdig is, al wat rein is, al wat lieflijk is, al wat wel luid, soo daer eenige deugt is, ende soo daer eenige lof is, dat selve bedenkt, Luc. 1.6.

(2.) Als men hinder-palen en belestselen tegen-gaet, sonder daer door om-geset te worden, Ps. 119.101. Ik hebbe mijn voeten geweert van alle quade paden, op dat ik u woord soude onderhouden, Ps. 119.115. Jud. vs. 23. Haet den rok die van het vleesch besmet is,

(3.) Als men terstond gereed is om de opkomende quade lusten tegen te gaen, Gal. 5.17. De geest strijd tegen het vleesch, Rom. 13. vs. 14. Versorgt het vleesch niet in zijn begeerlijkheden, Col. 3.5. Doodet uwe leden die op der aerde zijn.

(4.) Als men tot meerder vastigheyd, met beloften en eeden sig selven verpligt, om een goed voornemen uyt te werken, Ps. 119. vs. 106. Ik heb het gesworen, ik sal het bevestigen, dat ik onderhouden sal de regten uwer geregtigheyd, Jud.11.35.

c. Vr.

Wat behoort ons te bewegen om ons herte soo vast te maken door een goed voornemen?

Antw. Dese beweeg-redenen: (1.) Soo een goed voornemen is het regte ken-teiken van een weder-geboren kind Gods, 2 Cor. 5.9. Wy zijn seer begerig, het zy in wonende, het zy uit-wonende, om Gode wel behagelijk te wesen, Ps. 119.36. Neigt mijne herte tot uwe getuigenissen. (2.) Het is een kragtig middel tot een Christelijk leven, Ps. 119.24. Mijn beloften sal ik den Heere betalen, Act. 10.14. Petrus seide, geensins Heere, ik hebbe noit gegeten yet dat onreyn was, 1 Pet. 4.1. Wapent u selven met dese gedagten. (3.) God is gereed om soo een goed voornemen te hersterken en te bekragtigen, 2 Chron. 16.9. Des Heeren oogen doorloopen de gantsche aerde, om sig sterk te bewijsen aen de gene, welker herten volkomen is tot hem, 2 Thess. 2.17. God vertrooste uwe herten, ende versterke u in alle goede woorden en werken. (4.) God bevestigt sijn voornemen aen ons tot zaligheyd, soo moeten wy ook ons voornemen aen God bevestigen tot godzaligheyd, Rom. 9.11. Op dat het voornemen Gods, dat na de verkiesinge

[p. 212]

is, vast bleve, 2 Tim. 2.19. Het vaste fondament Gods dat staet.

c. Vr.

Wat vrugten bekomt men uyt een goed voornemen?

Ant. Dese navolgende:

(1.) Hier door kan men sig beter bewaren tegen de ergernissen, Act. 24.16. Hier in oeffene ik my selven om een onergerlijcke conscientie te hebben, by God en by de menschen, Ps. 119.165.

(2.) Men heeft beter bequaemheyd om God wel te dienen, 1 Cor. 15.58. Soo dan, mijne geliefde Broeders, zijt stantvastig, onbeweeglijk, altijd overvloedig zijnde in het werk des Heeren, als die wetet dat uwen arbeid niet ydel is in den Heere, 1 Pet. 4.1.

(3.) Dat als wy gestruykelt hebbende haest wederom opstaen ende voorsigtiger wandelen, gedenkende aen de gedane beloften, Matt. 26.75. Petrus na buiten gaende, weende bitterlijk, Joh. 21. vs. 17. Petrus seide, Heere, gy weet dat ik u lief hebbe.

(4.) Men sal een vasten voort-gang in de loopbane der godsaligheyd bekomen, Act. 11.23. Dewelke daer gekomen zijnde, en de genade Gods ziende, wierd verblijd, en vermaendese alle, dat sy met een voornemen des herten by den Heere souden blijven, 1 Cor. 16.13. Waekt, staet in 't geloove, houd u manlijk, zijt sterk.